Nieuwe algemeene beschryving van de colonie van Suriname

Behelzende al het merkwaardige van dezelve, met betrekkinge tot de historie, aardryks- en natuurkunde

Achtste hoofdstuk.
Van den Godsdienst der Indiaanen; hunne huwelyken, het kinderbaaren der vrouwen, de aldaar in gebruik zynde Genees middelen, en van hunne begraaffenissen.

⁺De Godsdienst dezer volken, zo wy al stellen dat zy 'er een' of verscheidene hebben, is een geheim, dat niet ligt te doorgronden is. Maar ik ben zedelyk overtuigd,

+ Hun Godsdienst.

[p. 70]

dat zy in 't algemeen geen Christendom belyden, en allen afgodendienaars zyn. De Maan, de Zon, de Sterren, en zelfs allerleie soorten van dieren, zyn de voorwerpen hunner Godsdienstige eerbewyzinge; en wat moeite men zich gegeeven heeft om hun, het zy met redeneeringen, of met geweld, grondbeginzels van een' anderen Godsdienst in te boezemen, het is alles te vergeefsch geweest.

⁺De plegtigheden, by hunne huwelyken gebruikelyk, zyn zeer eenvouwdig; Hy, die eene dochter zoekt te trouwen, heeft haar maar alleen te brengen het geene hy dien dag met de jagt of visschery gevangen heeft; indien de jonge dochter dit geschenk aanneemt, is het een bewys, dat zy hem wel tot haaren man wil hebben; dan draagt zy zorg zyn avondmaal te bereiden; en het hem in zyn carbet te brengen; dit gedaan zynde, gaat zy weg, en komt den volgenden dag weder by hem, om den tyd van de voltrekking van het huwelyk te bepaalen. Ondertusschen houdt zich de aanstaande man, met zyne nabestaande, of voornaamste vrienden, sterk bezig met jaagen en visschen. Den dag van 't huwelyk gekomen zynde, gaat de bruidegom zyne bruid bezoeken om haar te zeggen: ik heb u tot myne vrouw gekoozen, 't welk genoeg is voor haar om hem te volgen. Ik geloof, dat zy, om deze reden, gemeenlyk, hunne vrouwen uit hunne nabestaanden of nichten verkiezen. Maar, hoe weinig voorzorg

+ Hunne huwelyken.

[p. 71]

zy ook gebruiken in hunne vereeniging, zyn de vrouwen daarom niet minder aan eene slaassche gehoorzaamheid onderworpen. De mannen hebben een volstrekt gezag over haar, en zy zyn niets dan derzelver slaaven, 't welk, zonder twyfel, een gevolg is van den geest der vryheid, die onder dit volk heerscht, dat niet dulden kan, dat men 'er de minste inbreuk op pooge te maaken, welk eene liefde de mannen hunne vrouwen ook toedraagen, zyn deze laatsten echter in geenen deele ontheven van den eerbied, welken de eersten zich aanmaatigen; en hoe naeuwkeurig zy deze zogenoemde pligten nakomen, zy leeven daarom niet te geruster, als staande, alle dagen, bloot voor de grilligheden haarer mannen, die, gelyk ik boven te kennen gaf, zeer wispeltuurig zyn, en het regt hebben, om haar, als het hun in de harsenen komt, of op het minste vermoeden van ontrouw, weg te jaagen, en zelfs te dooden, zonder de minste omstandigheid, of vreeze van daar over berispt of gestraft te zullen worden. De veelwyvery is by hen niet bekend, uit hoofde van de vryheid, welke zy hebben om zich van hunne vrouwen te scheiden, wanneer zy willen, of zich van haar te ontdoen, en terstond eene andere te neemen. De eenige achting, welke een Indiaan zyne vrouw betoont, bestaat in haar, na het eindigen van een' veldtogt, het hoofdhair van de geenen, die zy gedood hebben, te brengen, tot een bewys van hunne over-

[p. 72]

winninge, op dat zy zich daar mede opschikke, en daar door de dapperheid en zege van haaren man verkondige, 't welk meer aan hoogmoed en verwaandheid, dan aan liefde toe te schryven is.

Al bemint een Indiaan zyn vrouw nog zo sterk, heeft zy, echter, nooit het genoegen, van met hem te eeten; in tegendeel, zy dient hem, en dat gedaan hebbende, gaat zy zelve met haare kinderen eeten. Behalve het geene ik gezegd hebbe, van de manier van eeten der Indiaanen die niet zeer smaakelyk is, is het iets zeldzaams hen hunne maaltyden te zien houden, 't welk zy doen gelyk de aapen, zittende op hunne hurken, en eetende zeer gulzig, zonder een enkel woord te spreeken. Zy hebben ook geenen gezetten tyd voor hunne maaltyden, want zy eeten en drinken, als zy honger of dorst hebben.

⁺Om nog meer den slaafschen staat dezer arme vrouwen, en dus ook de ydele verwaandheid der mannen te bewyzen, moet men aanmerken, dat eene vrouw, zo ras zy haare vrucht ter waereld heeft gebragt, zich ten eersten naar eene naast by gelegene Rivier of Kreek begeeft, om het kind en zich zelve te wasschen; geduurende welke verrigting de Vader van het kind in een hamac gaat liggen, daar hy zes weeken in blyft, om uit te rusten van de moeite, die hy zich gegeeven heeft, om dit nieuwe wezen te voorschyn te brengen; en dat de kraamvrouw, al dien tyd, de zorg van het

+ Het kraamen der vrouwen.

[p. 73]

huishouden moet waarneemen. Geduurende die zes weeken, bezoekt men hem, en men betuigt hem, veel deel te neemen in zyne ongemakken. De vrouwen, 't is waar kraamen zeer gemakkelyk, en, als de minste zwaarigheid zich opdoet, neemen zy haar toevlugt tot het sap van zekeren boom, by haar bekend, welk haar eene gelukkige en spoedige verlossing verschaft.

⁺Zy zoogen haare kinderen tot den ouderdom van acht of tien maanden, maar zwagtelen of wiegen dezelven nooit; in tegendeel, zy leggen ze, terwyl zy met het huishouden bezig zyn, geheel naakt op den grond, alwaar deze kleine schepzeltjes zich in het zand rollen, en voortkruipen naar hun welgevallen. De vrouwen stellen vast, dat deze handelwyze het waare middel is, om de kinderen vroeg te gewennen aan ongemakken, en dezelven eene sterke lighaams-gesteldheid, welke naar die van den Vader aart, te geeven. Zo dra de kinderen zich maar eenigzins op de beenen kunnen houden, worden ze van de moeder op den rugge gedraagen, daar zy zich wonderlyk weeten vast te houden, of op de armen daar ze de beentjes omslingeren. Behalve het zog, geeven de moeders hun van al wat zy zelven eeten. Ondanks deze zo gering schynende zorge, welke men voor de kinders heeft, worden zy echter nooit gebogcheld, scheef of mank. Ik kan betuigen, dat ik, geduurende myn verblyf in Suriname, niet eenen Indiaan, noch onder de mannen,

+ De manier op welke zy haare kinderen opvoeden.

[p. 74]

noch onder de vrouwen, gezien hebbe, die mismaakt was; 't welk een bewys is, dat deze manier van opvoeding te verkiezen is boven die van Europa, alwaar men veele kinderen ziet, die wanschapen, mismaakt of zwakkelyk zyn, en het minste ongemak niet kunnen verdraagen.

⁺De kinderen tot zekere jaaren gekomen zynde; worden in den afgodendienst hunner Vaderen opgebragt, voor welken men hun te gelyk den allerdiepsten eerbied, gepaard met eenen yver, om hunne ouderen behulpzaam te zyn, en in hunnen arbeid by te staan, inboezemt; pligten, waar van zy zich allen zeer wel kwyten.

Schoon wy de Indiaanen als een wild en woest volk beschouwen, moeten wy hen echter niet aanmerken als beesten, die in geene maatschappye of zonder regeering leeven. Zy zyn inderdaad zeer vry, vreezende niets meer, dan de afhanklykheid. De slaaverny, onder welke gedaante men dezelve hun ook onder het oog moge brengen, is hun, ten allen tyde, eene zeer haatelyke zaak, waar van zy zich ten koste van al wat zy in de waereld hebben, zouden zoeken te verlossen. Doch dit belet niet, dat zy in eene soort van vrye gemeenebesten leeven, waar in zy een opperhoofd erkennen, om de goede order te bewaaren gelyk ik reeds te kennen heb gegeeven.

⁺De maatigheid dezer volken bewaart hen bykans voor alle de ongemakken, die wy gevoelen, het verval van krachten in een

+ De verdere opvoeding der kinderen.

+ Hunne Geneesmiddelen.

[p. 75]

hoogen ouderdom uitgezonderd, die hen noodzaakt in de hamac te blyven. Indien het echter gebeurt, 't welk zeer zeldzaam is, dat zy eenig ongemak krygen, dan zyn zy hunne eigene Geneesmeesters en wondheelers. Alle hunne geneesmiddelen bestaan in eenige oliën, welken zy inneemen, en in een' voortreffelyken balsem, racaciri genoemd. Deze balsem komt van een' boom die in den omtrek van de Rivier der Amazoonen gevonden wordt; in dezen boom maakt men eenige insnydingen, waar uit de balsem druipt, en in een ⁺kalabas vervangen wordt. Deze balsem is een heerlyk middel voor alle versche wonden, en verouderde zweeren, wanneer men 'er een pleister van maakt, en dien zo heet op de wonden legt als moogelyk is. Daarenboven is dezelve ook zeer heilzaam voor de borst, en onfeilbaar om den witten vloed en voorouderde druiperts te stuiten.

⁺De gom, copal genoemd, is by hen ook een bekwaam hulpmiddel tegen den buikloop. Dezelve druipt uit den stam van een' dikken boom, loms^(a) geheeten, daar men eene insnyding in gedaan heeft: de bladen van dezen boom, die eene vrucht draagt, zeer gelykende naar onze komkommers, zyn lang, redelyk breed, en puntig. De vrucht is hard, geel, glimmende en door-

+ Van den Balsem Racaciri.

+ De copal gom.

(a) Of coubraril bifolia pyramidata.

[p. 76]

schynende, en geeft, op het vuur liggende, omtrent denzelfden reuk als oliban of myrrhe: zy is verzagtende en ontbindende, en wordt ook gebruikt als best vernis. Het hout van dezen boom wordt gebezigd tot allerleie soorten van fraei huisraad, als tafelen, kabinetten, buffetten, doch het is zeer duur.

Het lang leeven dezer volken en derzelver gezondheid tot eenen hoogen ouderdom, geeft my gelegenheid, om weder te herhaalen, het geene ik in het derde Hoofdstukzeide, aangaande de nuttigheid, welke men ondervinden zou, indien men de bosschen, in den omtrek van de Stad Paramaribo tot op den grond afkapte, dewyl het zeer waarschynlyk is, dat de verandering van hunne woonplaatsen, daar ik in het zesde Hoofdstuk van gewaagd hebbe, 'er veel toe; doet en dit brengt my, ongevoelig, tot hunne begraaffenissen, daar ik een woord van melden zal eer ik overga tot de beschryving hunner reisen, oorlogen, uitspanningen, en koophandel.

⁺Wanneer 'er een Indiaan sterst, draagt de gansche Gemeente zo wel rouw als alle zyne nabestaanden. Hunne begraaffenissen geschieden zonder veel toestel, of plegtigheid, maar met groote tekenen van droefheid, dewyl zy niets anders doen dan vervaarlyk schreeuwen en huilen. Men begint de begraaffenis met het gansche doode lighaam te wasschen; vervolgens met zekere olie te wryven, waarna men de elleboogen met een

+ Hunne Begraaffenissen.

[p. 77]

touw tusschen de knieën vastbindt, zo dat het hoofd op de beide handen rust, welk men andermaal zamenbindt, dit gedaan zynde, doet men het lyk in een nieuwen zak van lynwaat, en men begraaft het in de carbet, of hut, waar in de overledene gewoond heeft. Men draagt zorg, al het krygsgereedschap van den overledenen naast hem te leggen, om dat men zich verbeeldt, dat hy alle deze zaaken in de andere waereld zal van nooden hebben.