Nieuwe algemeene beschryving van de colonie van Suriname

Behelzende al het merkwaardige van dezelve, met betrekkinge tot de historie, aardryks- en natuurkunde

Vierde hoofdstuk.
Van de Indiaanen of Inboorlingen van het Land.

Het is buiten tegenspraak, dat de eerste inwooners dezer Kolonie Indiaanen ge-

[p. 40]

weest zyn, gelyk nog heden die der nabuurige eilanden, als Cayenne, de Berbice enz. Die, hier en daar, door het land verstrooid zyn, maaken verscheidene Vlekken of Dorpen uit, waarvan ik voorneemens ben, nader te spreeken. Maar my dunkt, dat de naam van Amerikaanen hun veel beter voegt dan eenige andere naam, gelyk die van Europeaanen aan de volken van Europa, van Asiatischen aan die van Asie, en van Afrikaanen aan de inwooners van Africa voegt, mits men 'er den byzonderen naam van hun gewest byvoege, om de plaats hunner af komste naeuwkeuriger te bepaalen. Deze inboorlingen van het Land leeven in vrede met de inwooners, door de goede zorg, welke de Regeering draagt, om hun regt te doen, en te beletten, dat zy door de inwooners niet gemoeid worden, welken zy tot groot nut verstrekken, ja zelfs zou men kunnen zeggen, dat zy hun, uit hoofde van eene menigte van zaaken, volstrekt noodzaakelyk zyn.

Alle deze volken, zo die onze naaste buuren, als die door de gansche Kolonie verspreid zyn, hebben eene middelmaatig groote en welgemaakte gestalte; zonder eenige gebreklykheid; zelfs is het iets zeldzaams, onder hen manke, gebogchelde, of verminkte menschen te zien, ten waare zulks by eenig toeval veroorzaakt mogte zyn. Hunne kleur is als kaneel, die naar het roode trekt. Doch dit belet ondertuschen niet, dat zy zo blank ter waereld komen,

[p. 41]

als wy; maar hunne kleur verandert in weinige dagen.

Deze volken weeten zich te maatigen in hunnen arbied, en beminnen de rust, zo veel als iemand ter waereld. Hun hair is lang, dik, en zo zwart als git, en zy worden niet grys dan in een hoogen ouderdom. Zy hebben zwarte, tamelyk wel gespleetene en zeer doordringende oogen. De Natuur heeft hun weinig of geen baard gegeeven; zy zyn 'er ook zo bang voor, dat zy nimmer in gebreke blyven, het eerste hairtje, dat in hun gezicht, of op eene andere plaatse, voortkomt, uit te trekken, en zulks uit een beginzel van zindelykheid; waarin zy van weinig volken overtroffen worden; want zy baaden zich, zo dra zy uit hun bed of hangmat komen, waarna zy van hunne vrouwen, met^(a), Rocou, geweekt in oly van^(b)

(a) De Rocou is eene vrucht van eene langwerpige of eironde gedaante, aan de zyden eenigzins plat, hebbende, ten naasten by de figuur van een mirabolan ter lengte van anderhalven vinger, en bedekt met eene schel, welke vol punten van eene hooge roode kleur is. Zy wast aan eenen middelmaatig grooten boom, en wanneer zy ryp is, wordt zy roodachtig en opent zich in twee deelen, ieder omtrent dertig korrels bevattende, die men laat weeken en tot deeg maakt; de verwers bedienen 'er zich van, en men mengt ze ook in wasch, om daaraan een geeler en verhevener kleur te geeven. De inzaameling van dezelve geschiedt tweemaal 's jaars.

(b) Men geest den naam van Palma Christi aan een klein boompje, 't welk eene vrucht voortbrengt op de wyze van stekelige trossen, scherp om aan teraaken; ieder vrucht is aan drie kanten rond, en zamengesteld uit drie klokhuisen, vervattende ieder zyn zaad, dat eirond, of langwerpig, redelyk groot, blaeuwachtig, van buiten gevlakt, en van binnen met een wit en mals merg voorzien is. Wanneer deze vrucht, by de Kruidkenners onder den naam van Ricirius bekend, ter deege ryp is, komen 'er barsten in, waar door het zaad zich met geweld uitstort. Uit de korrels van dit zaad bekomt men, door persing, de Karapat-oly.

[p. 42]

Palma Christi of Karapat gewreeven worden, 't welk hen naar gekookte kreeften doet gelyken. Zy geeven voor, dat deze balsem hun vel bewaart, belet te barsten, en zodanig verhardt, dat zy het steeken der mosquiten, of zogenaamde neeven, niet voelen.

Byna alle de Caraïben (welken naam men den Indiaanen, die deze Kolonie bevolken, geeft) gaan geheel naakt, hebbende niets anders om hunne naaktheid te bedekken, dan een stuk linnen tusschen de beenen. Maar, daar ik my wel 't meest, ten opzichte van dit volk, over verwonderd heb, is de volmaakte schikking en witheid hunner tanden, die zy, tot eenen hoogen ouderdom, gaaf behouden, hebbende geene kennisse aan die kwaalen, waaraan de tanden der Europeaanen onderhevig zyn. Als zy in oorlog zyn, laaten zy zich, door hunne vrouwen, verscheidene zwarte streepen op het lighaam maaken, met het sap van de^(c)

(c) De boom, die deze vrucht draagt; is zeer groot; deszelfs blaaden zyn een halven voet lang, en een derde minder breed. De vrucht is zo groot als een gansen ei, rond, en bedekt met eene dunne en asch graeuwe schorse. Haar vleesch is vast, geel en kleefachtig vervuld met een scherp sap, en van een' aangenaamen reuk. In het midden dezer vrucht vindt men eene holligheid vol van zamengedrukt zaad, dat effen, bolrond, en omringd is met een zagt vleesch. Ryp wordende, wordt zy week gelyk de mispels, en dan is zy zoet, om te eeten, gelyk men zegt. Uit de schel dezer vrucht drukken de Caraïben een zeker vocht, dat in 't eerst zo helder is al water, doch, in 't vervolg zeer zwart wordt.

[p. 43]

Genippa, die door geen ding ter waereld kunnen weggenomen worden, maar zich zelven tegen den achsten of negenden dag uitwisschen.

⁺De Indiaansche vrouwen hebben byna dezelfde gestalte als de mannen. Zy hebben zwarte en gespleetene oogen; de trekken van haar gelaat zyn zeer regelmaatig, en zy hebben zwart lang en dik hair. Haar ontbreekt niets dan de kleur der Europeaansche vrouwen, om zeer schoon te zyn. Zy zyn zeer sterk, schoon zy teder van gestel schynen te weezen; beschilderen haare lighaamen, daar zy zeer zindelyk op zyn, gelyk de mannen. Het geene de schaamte verbiedt te laaten zien, bedekken zy met eene Camisa, 't welk eigenlyk niets anders is dan een stuk katoenen-lyn waat, dat gestikt of geborduurd is met kleine kraalen van^(d) Rassade van verscheidene kleu-

+ Afbeelding der Indiaansche vrouwen.

(d) Dezen naam geeft men aan een soort van glasen of geëmailleerde paarlen, daar verscheidene çieraaden van gemaakt worden.

[p. 44]

ren, en aan het einde vercierd met eene franje, insgelyks van Rassade, ter hoogte van omtrent drie duimen, om het eene zekere zwaarte te geeven, waar door de wind belet wordt hetzelve op te ligten.

⁺Ieder Natie heeft, daarenboven, haare byzondere manier om zich op te schikken, of liever te mismaaken, want daar is, geen opschik, onder haar bekend, of zy maaken 'er eene figuur mede, als lieden, die, in vermomde klederen, ten danse gaan. Daar zyn 'er, die zich mutsen, en andere optooizels, maaken met de vederen van de schoonste vogels van het land: de vrouwen, vooral draagen dikke snoeren van Rassade van verscheidene kleuren, om den hals, en aan de gewrichten van de handen, en boven de elleboogen armbanden van dezelfde stoffe, zes of zeven dubbeld. Haar schoeisel bestaat uit laarsjes, strekkende van het halve been tot den enkel toe, welk verciersel voor haar en haare kinderen, die ook zulke laarsjes draagen eer pyn dan cieraad is, naardien zy dezelven zeer sterk toetrekken, om, gelyk zy zeggen, welgemaakte beenen te hebben. De mannen hebben, behalve het lynwaat, waarvan ik gewag gemaakt heb, een' breeden gordel om de lendenen, waar aan zy een groot mes zonder schede draagen,

De mannen, zo wel als de vrouwen, zyn in 't algemeen gesproken, van een tamelyk zagten en vreesachtigen inborst: zy zyn goede oppassers van kranke persoonen,

+ De verscheidene optooizels der Indiaansche vrouwen.

[p. 45]

maar taamelyk onverschillig: hunne diensten bewyzen zy niet voor niet, doch stellen dezelven ook op geen hoogen prys; een weinig vergenoegt hen, om dat zy hetzelve hoog waardeeren. By voorbeeld, een mes, eenige vischhaaken en snaphaan, of een byl, zyn voor hun een schat. Voor dat zy onze geld soorten, en de waarde van goud en zilver kenden, zouden zy een zak vol gouds gegeeven hebben voor de even genoemde zaaken. Maar tegenwoordig zyn zy beter onderrigt, en de Europeaanen hebben zeer kwaalyk gedaan, van hen zo wys te maaken. Men behoeft zich niet zeer te verwonderen, zo de Caraïben zich door jaloersheid tot zulk een' trap laaten vervoeren, als men hen nageeft; want ik geloof, dat wy even minyverig zouden zyn, indien men zich met onze vrouwen vryheden wilde aanmaatigen, waar toe wy alleen geregtigd zyn. Dit is dan een bewys, dat zy hunne vrouwen en kinderen inderdaad lief hebben. Men kan 'er by voegen, dat zy, ondanks hunne onverschilligheid, veel werks maaken van allen, die zich voor hunne vrienden verklaaren en hun eenig goed doen. Zy zyn allen leugenaars, en dit is een hunner grootste gebreken, 't welk zy nimmer poogen te verbeteren. Schoon zy zeer eenvoudig schynen, kennen zy echter hunne belangen wel, weetende zich van streeken en veinzeryen wel te bedienen. Zy zyn lomp, en overgegeeven aan de dronkenschap, zonder smaak, be-

[p. 46]

schaafdheid, of godsdienst, en van eene onverschilligheid en ongevoeligheid, die hunne leevensdagen, aan elkanderen gelyk en kwynende maakt, niets te beduiden hebbende dan 't geene verdrietig en verveelend is; in een woord het is een volk, dat gewoon is naar zyn' eigenen zin en grilligheid te leeven.