Spelen
(1920)–Cornelis Everaert–
Auteursrecht onbekend
[pagina 475]
| ||||||
aant.tSpel van Joncheyt ende Redene. | ||||||
[pagina 476]
| ||||||
| ||||||
[pagina 477]
| ||||||
Ga naar margenoot+Een personage gheheeten Joncheyt jncommende al zynghende vp den voys Hy hadde een jaer zyn vruecht verloren.
Jc Joncheyt fier van moede
Lustich fray ghesont
Wel voorsien van goede
Twaere voor my een vont
5[regelnummer]
Quaeme myn lief./ Al tgrief
Dat jc oynt en besief
Zoude verghaen ter stont.
Zinnelicke Ghenouchte een vrauwelicke personage aerdich ghecleet naar den aert jn huer handt hebbende een jnstrument tsy aerpe lute ofte vere gheheeten sWeerels Vruecht.
Wat vroylic vroylic.
Wye zoude dat achten voor eenen snoo sanc?
Jonch.
10[regelnummer]
Joncheyt moet vut.
Zinnel.
Dat zeyde twyf die ouer een stroo spranc.
Sou deder omme hueren rock vut.
Jonch.
Alzo groote ghenouchte heift den cochuut
Jn zynen sanc/ by speciale
Als jnt zynghen doet/ den nachtegale.
15[regelnummer]
Elc verblyt jnde sanc/ van zynder nathuere.
Zinnel.
Me vrient en belcht niet/ te deser huere
Al thooghic jnt vraeghen thuwaerts/ myn bloncheyt.
Hoe es uwen naeme?
Jonch.
Jc heete Joncheyt
Lettelle zoorghende tallen tyde
20[regelnummer]
Maer heuen blyde/ waer jc ghae of ryde.
Der vruechden saele/ dat jc bescrydeGa naar margenoot+
Jnt nauwe jnt wyde./ Maer om myn ghevouchte
Seght my uwen naeme.
Zinnel.
Zinnelicke Ghenouchte
Vp zwaerheyt niet achtende een hynckel luere.
25[regelnummer]
Maer by nathuere/ dat jc labuere
Jn allen ghenouchten/ der weerelt duere
Dies jc bekuere/ minste ende meeste
Tot blyscepe van gheeste.
Jonch.
Twaere wel een beeste
Die dy verstaecke vp sweerels pleyn.
Zinnel.
30[regelnummer]
Waer zydge vp weghen?
| ||||||
[pagina 478]
| ||||||
Jonch.
Teender feesten reyn
Van eenen conync ende coneghinne.
Zinnel.
Ende jc serteyn
Wil daer ooc wesen Ghenouchte van Zinne.
Jonch.
Zinnelicke Ghenouchte/ vercoren minne
Van hu en sceedic niet een voetkin.
Zinnel.
35[regelnummer]
Noch jc van hu./ Maer seght my soetkin
Jc moet myn saecken met atent vraeghen
Wat sult ghy ter feesten doen?
Jonch.
Een present draeghen
Vut jonsten groot/ by Reden ghesonden.
Ooc heift hy my ghecleedt nv ten stondenGa naar margenoot+
40[regelnummer]
Om een verchieren te deser spacie
Met Kennesse.
Zinnel.
Ande habituwacie
Scynt ghy bet/ een heilman dan een slaeue.
Maer wat scuult daer?
Jonch.
Tydelicke Haeue.
Dese buersse met den ghelde
45[regelnummer]
Heift Reden ghelaeten binnen mynen bewelde
Ende my belast jn alder mannieren
Dat jc dese buersse zo zoude regieren
Zonder Tydelicke Haeue te verminderen.
Zinnel.
Joncheyt en zoorcht voor gheen behinderen.
50[regelnummer]
Volcht my Zinnelicke Ghenouchte/ wech ende wedere.
Naer dat ghy tgheldekin hebt jnt ledere
Jc blyfs hu by als wyf van buten.
Jonch.
Hola sprac Slootkin/ dat en zoude niet sluten.
Want verloric Tydelicke Haeue jnt volghen
55[regelnummer]
Reden wierde zo vp my verbolghen
Nummermeer dorstic commen jn zyn ooghen.
Zinnel.
Ghy moet een hopelic herte thooghen.
Joncheyt dit en muecht ghy niet ontduucken.
Sout ghy Zinnelicke/ Ghenouchte ghebruucken
60[regelnummer]
Ghy en muecht my jnt volghen gheen vyleyn zyn.
Jonch.
Zinnelicke Ghenouchte/ myn weertste greyn fyn
Hu willic volghen/ oost/ west/ zuudt/ noort.Ga naar margenoot+
Alzoot behoort.
Al wierde Reden noch zoo ghestoort
65[regelnummer]
Jn een accoort
Sullen wy ghemeen zyn.
Zinnel.
By my sult ghy/ allomme een zyn.
| ||||||
[pagina 479]
| ||||||
Want Joncheyt jn houen van conynghen princhieren
Met Zinnelycke Ghenouchte zietmen anthieren
70[regelnummer]
Alle vruechden naer tsins behaeghen
Caetsen/ scieten/ vlieghen/ jaeghen
Steken/ brekin/ scermen tornyeren
Dobbelen/ spelen/ ghesellich bieren
Ende by Venusdieren/ bachter gordyne
75[regelnummer]
Met Zinnelicke Ghenouchte/ vroylic te zyne.
Synghende liedekins/ van musycke
Ofte met refreynskins/ van rethorycke
Sult ghy Joncheyt/ vul vruechden vloeyen.
Jonch.
Hu bysyns en mach my niet vernoeyen.
80[regelnummer]
Al zoudic my ontscoeyen/ een ghedeelken
Van Tydelicke Haeue/ myn weerdste juweelkin
Naer hu sallic zonder veil ghescals spoen.
Zinnel.
Joncheyt ghy moet/ cunnen van als doen.
Sout ghy verkeeren/ jn houen van eeren
85[regelnummer]
Ghy zout moeten leeren/ met nauwe jngienen
Ter tafele mans/ ende vrauwe dienen.
Ende als zy hadden/ een scranskin ghescranst
Zo waert van nooden/ een danskin ghedanst.
Daer toe moest ghy hu voughen als een cnap man.
Jonch.
Wat dynghe? Danssen?Ga naar margenoot+
Zinnel.
Jae.
Jonch.
90[regelnummer]
Daer en kan jc niet een lap an.
Zinnelicke Ghenouchte/ wiltge rellen?
Jc en zoude niet weten/ eenen voet te stellen
Hoe dat jc sdanssens/ zoude beghunnen.
Zinnel.
Joncheyt ten es gheen scande niet cunnen.
95[regelnummer]
Maer niet te leeren/ dat es mespryselic.
Want waer ghy quaemt/ jn feesten jolyselic
Of daer men danst/ duer shuwelicx versaemen
Et waere voor hu een groot bescaemen.
Bachten dansse te staene/ es een mesprysen.
Jonch.
Hoe zoudict leeren?
Zinnel.
100[regelnummer]
Jc salt hu wysen
Tleeren van dien/ en heift niet veil an.
Jonch.
Sallic danssen zonder speilman
Ende den tart wel houden meenge?
Zinnel.
Sonder speilman?
Jonch.
Jae.
Zinnel.
Wat trauwen neenge.
| ||||||
[pagina 480]
| ||||||
105[regelnummer]
Joncheyt jc hebbe/ hier een jnstrument
Jn wyens ghebruuc/ aerdich ende jent
Meestdeel elckerlycken verhuecht.Ga naar margenoot+
Want et es gheheeten sWeerels Vruecht.
Ghy sult hu verblyden jnt gheluut.
110[regelnummer]
Dus om wel te danssene/ doet rasschelic vut
Kennesse/ hu keerle/ zyt swaerheyts zwichtere.
Jonch.
Dyncket hu best?
Zinnel.
Ghy sult te lichtere
Hu seluen ghebruucken zonder thabyt.
Jonch.
Daer legghic Kennesse/ tot der tyt
115[regelnummer]
Dat jc ghedanst hebbe/ naer uwen wille.
Zinnel.
Joncheyt zonder langhe te staene stille
Wat dans sallic eerst spelen thuwen greye
Om te danssene?
Jonch.
Le maele aleye
Ghelyc nyeuwe danssers/ te danssene pleghen.
Zinnel.
120[regelnummer]
Joncheyt naer dat ghy/ zyt vp weghen
Om te volghen my Ghenouchte Zinnelic
Eer ghy te danssene/ wort beghinnelic
Vp dat ghy muecht sprynghen zonder ducht
Gheift my de buersse/ met den bucht
125[regelnummer]
Van Tydelicke Haeue/ jn myn bewaeren.
Jc zout hu raeden.
Jonch.
Wel moetge vaeren
Neimpt daer de buersse/ met datter jn es.
Zinnelicke Ghenouchte/ mynen zin es
Van hu een voetkin/ niet te sceedene.
130[regelnummer]
Dus pynt hu jnstrument/ te bereedeneGa naar margenoot+
Om een danskin te spelenne dat biddic hu
Rechs zo my dient.
Zinnel.
Le tout perdu
Dats als nv voor hu/ de rechte poosse
Of de ghemeene/ gheldeloosse.
135[regelnummer]
Maer die en muechge/ niet danssen alleene.
Jonch.
De gheldeloose es my/ te ghemeene.
Speilt my wat aerdich[s] dat es my be.
Zinnel.
Gheen beter dan Je lay ayme
Zinnelicke Ghenouchte/ dies menich ontheert wort.
140[regelnummer]
Joncheyt gheen beter/ dan dat ghy keert kort
Of ghy sult by sWeerels Vruecht ongheloghen
Ende by my/ hu vynden bedroghen
| ||||||
[pagina 481]
| ||||||
Danssende den dans/ daer menich of gruut.
Jonch.
Wat dans es datte?
Zinnel.
Mon joly tanps perduut.
145[regelnummer]
Maer diese scuut/ danst vut vernoeyen.
Jonch.
Speilt wat lichts.
Zinnel.
Bylo de koeyen.
Dats eenen dans om sprynghen lichtich.
Jonch.
Jc en gheerre gheen beter al waerder vichtich.
Speilt vp laet hooren/ jc wilhem toe.Ga naar margenoot+
Zinnel.
150[regelnummer]
Fray Joncheyt fray met eenen moe.
Maer desen dans als menich dwaes
Sult ghy noch danssen Le grant elaes
Als ghy met Kennesse/ weder wort gecleet.
Jonch.
Jnt danssen wordic al een zweet.
155[regelnummer]
Van moethede beghunnic/ al reede te hyghene.
Zinnel.
Ende jc en beghunne maer te ghecryghene
Tot sWeerels Vruecht alle lusten.
Jonch.
Jc en machs niet meer. Jc moet my rusten.
Sinnelicke Ghenouchte van spelen cesseirt.
160[regelnummer]
Jc bem jn sWeerels Vruecht/ zo gheabuseirt
Jc en weet van my seluen neen noch jae.
Zinnel.
So sallic dan danssen Elle sen vae
Met Tydelicke Haeue thuwen leede.
Joncheyt adieu van hu jc sceede
165[regelnummer]
Ghelyc jc doe van menich een.
So wye wil volghen jnt ghemeen
SWeerels Vruecht ende Ghenouchte Zinnelic
Ramp ende roy wort hy ghewinnelic.
Vallende jnde gramscip van vader ende moeder
170[regelnummer]
Nyeuwers gheacht van suster of broeder
Allomme wedersien ende versteken
Hem seluen vynt hy jn allen ghebreken.
Die zyn tydelicke haeue wort quytte
Wort berooft van allen jolytte.
175[regelnummer]
Ghenouchte ende vruecht/ hem faelgieren.
Eere ende voorspoet by sulc anthieren
Touuenesse/ solaes ghemac en weildeGa naar margenoot+
Ghaet hy te buten.
Jonch.
Wat byder beilde.
Jc waenic daer aerbeyt/ hebbe bedreuen.
180[regelnummer]
Myn beenen zouden my begheuen
Moestic noch danssen sulc een botkin.
| ||||||
[pagina 482]
| ||||||
Reden.
Joncheyt/ Joncheyt.
Jonch.
Wyen hooric daer?
Reden
Maectge tsotkin
Voor al dese lieden thuwer scennesse?
Hoe staet ghy dus buter Kennesse
185[regelnummer]
Hu seluen hebbende/ buter ordonanchen?
Jonch.
Om dat jc te lichter zoude danssen
Wierp jc Kennese/ ter nedere tjan.
Reden
Doet hu habyt wedere an
Vp dat et hu niet/ en vervele vrient.
Jonch.
Wyen zyt ghy?
Reden
190[regelnummer]
Reden tallen spele dient.
Joncheyt beziet nv/ of ghy my kent vry.
Reden
Joncheyt berecht my/ hebt ghy
195[regelnummer]
Van mynentweghe/ zo jc hu beual
Met Tydelicke Haeue/ vulcommen al
Den conync ende coneghinne reenich
Dies jc hu belaste?
Jonch.
Eylachen neen jc
Dies jc vallen moet duer de mande.
Reden
200[regelnummer]
Wat dynghe? Neenge?/ Dats groote scande.
Ghy ghecryghes cleenicheyt thuwen verwytte.
Waer es hu Tydelicke Haeue?
Jonch.
Jc bemse quytte.
Zinnelicke Ghenouchte/ wat baetet verzweghen
Met sWeerels Vruecht/ heifse my ontdreghen
205[regelnummer]
My abuserende/ den zin/ by dien doe.
Reden
Joncheyt ghy hebt quaelicken ghesien toe
Ende hu seluen/ grootelicken mesghaen
Tjeghens Godt jnden hemel/ ende mesdaen
Tjeghens vader ende moeder hier jnt leuen
210[regelnummer]
Dat ghy hu seluen hebt ghegheuen
Onder de subgexcie vande gheboren hooppen
Die men ziet daghelicx verloren looppen
Die vp tydelicke haeue/ lettel gheghist hebben.
Jonch.
Reden jc slachte die ghemist hebben
215[regelnummer]
Ende verquist hebben/ hueren ghereeden scat.Ga naar margenoot+
Reden
Joncheyt zo wye hem laet verleeden dat
| ||||||
[pagina 483]
| ||||||
Hy vertuereluert/ zyn tydelic goet.
Al vooren hy tjeghens Godt mesdoet.
Hem seluen stelt hy jnder lieden spot.
220[regelnummer]
Ooc mesdoet hy tjeghens et ghebot
Van vader ende moeder/ dien hy verstoort
Zo ghy ghedaen hebt/ wiens paysich accoort
Ghy quaelic ghecryghen sult/ zyt dies vruchtich
Duer hu onbekentheyt.
Jonch.
Eylachen dat duchtich.
225[regelnummer]
Dit wort voor my een onghewuene pacht.
Reden
Joncheyt den verloren zuene slacht
Die van zyn vader/ zyn goet ghecreech
Twelc hy verdede/ dies hy aerm bedeech
Jae zo aerm/ wel moetget weten
230[regelnummer]
Dat hy moeste met de zwynen heten.
Maer hy dede by my Reden ghekeer
Tot zynen vader./ Ziende tverseer
Syns zuens/ vut een ontfaermich deerren
Ghync hy hem tjeghen/ ende duer tbegheerren
235[regelnummer]
Des zuens/ den vader gracie scanc.
Joncheyt/ al staet ghy/ jnden ondanc
Van vader ende moeder/ peynst vp zuens gheschien
Ende wat hy dede.
Jonch.
Hy viel vp zyn knyen
Segghende zo jc wel mach zyn vermondichGa naar margenoot+
240[regelnummer]
Vader jc kenne/ my besondich
Jnden hemele/ ende tjeghens hu.
Dus biddic om gracie/ ter tyt van nu
Vp dat myn mesdaden/ blyuen verholen al.
Reden
Die ten haluen keeren/ niet en dolen al.
245[regelnummer]
Joncheyt van Tydelicke Haeue/ nu dinne
Wat sult ghy den conync/ ende coneghinne
Presenteren/ my wat besceets biet
Eer wy ghaen?
Jonch.
Jc en weets niet.
Van Tydelicke Haeue/ hebbic cleen ghereedscip.
Reden
Hebt ghy niet anders?
Jonch.
Jaey jc.
Reden
Watte?
Jonch.
250[regelnummer]
Hertelic Leedscip.
Reden jc biddu wilt hu verneren
Ende van mynent weghe presenteren
| ||||||
[pagina 484]
| ||||||
Den conync dese beilde/ van pointratuere.
Thoocht hem myn leedscip by dese fyguere
255[regelnummer]
Vpdat hy te sprekene/ worde bekuerlic
Voor my/ als voor zynen/ broeder nathuerlic
Vader ende moeder/ voor myn mesdaet.
Reden
Edele conync/ dese presentacie ontfaetGa naar margenoot+
By Joncheyt ghegheuen/ vut leedscip van gronde
260[regelnummer]
Twelc es eenen Dauidt/ die duer zyn sonde
Godt vergramde/ jn ouerspel leuende
So Nathan/ hem was te kennen gheuende
Als prophete/ dat hy Godt hadde verstoort.
Dies Dauidt leedscip creech rechte voort
265[regelnummer]
Zo Joncheyt doet/ als ghy muecht zien
Hu biddende heer conync/ endt mach ghescien
Dat ghy zyn leedscip/ als nathuerlic broeder
Te kennen gheuen wilt/ vader ende moeder
Vp dat hy gracie/ cryghe/ by desen spele.
Jonch.
270[regelnummer]
Een sconyncx zuene/ vermach zo vele
An zynen vader/ diet kan verstaen.
Reden
Joncheyt hebt ghy niet eer wy ghaen
Omde coneghinne/ binnen dese bevredynghe
Te presenteirenne?
Jonch.
Jae jc.Ga naar voetnoot+
Reden
Wat eist?
Jonch.
Viereghe Bedynghe.
275[regelnummer]
Hier mede wilt de coneghinne bescyncken
Vp dat zou my/ hebbe jn ghedyncken
Als zou by hueren vader zy
Ende by huer moeder/ datse voor my
Spreken wille jc words te gherustere
280[regelnummer]
Zoze zal hopic als ghetrauwe sustere.
Want vrauweghebet/ can gramscap brekenGa naar margenoot+
Reden
So ande coneghinne Ester/ es gheleken
Die met bedynghe/ an hueren man
Den conync Assuerus/ gracie ghewan
285[regelnummer]
De welcke by Amans quaede jnvencie
Ghegheuen hadde/ sdoots sentencie
Ouer tJeudsche volc/ cleen ende groot.
Maer Ester met bedynghe/ daer tusschen scoot
Metter Gods hulpe/ ende byden raede
| ||||||
[pagina 485]
| ||||||
290[regelnummer]
Van Mardocheum/ ghecreechse ghenaede
Dies tJeudsche volc/ bleef onghedeert.
Dese fyguere/ vrau coneghinne anveert
Als ghifte van hem nv de betruerde
Vp aventhuere/ of hem ghebuerde
295[regelnummer]
By leedscip ende bedynghe/ zoot wel mochte
Dat hy wedere/ jnde gracie gherochte
Van zynen vader/ ende moedere gheheert.
Hier omme hy met bedynghe/ thuwaerts keert
Om hem tot dien te zyne ghehuldich
Jonch.
300[regelnummer]
So broeders ende susters te doene zyn sculdich
Elc andre te helpene/ zo zy cunnen.
Ter causen van dien was dit beghunnen
Om dat ghy zyn leedscip zout zyn bevroedich.
Reden
Dauidt seght/ een herte odmoedich
305[regelnummer]
Hoe mesdadich/ met leedscip ghebleken
En wort nummermeer van Godt versteken
Maer zal gracie verweruen/ hoet ghesciet.
Jonch.
Tghebet der odmoedeghen Godt ansiet
Ende huer bedynghe en eshy niet verjaeghelic.
Reden
310[regelnummer]
Al eshem den meinsche by sonden mesdraeghelicGa naar margenoot+
Buten kennesse of reden/ dolende vpt cromme
So lichte en keert hy hem/ weder omme
Tot Gode bekennende/ zyn mesdaet
By leedscip en bedynghe/ Godt hem ontfaet
315[regelnummer]
Jn gracien/ hem deelende/ zyn eeuwich goet
Shemels palays.
Jonch.
Leedscip thoocht odmoet.
Reden
Ende bedynghe begheert pays
Alzo ghy muecht hooren/ an ons bediet.
Jonch.
Noch en deert hem tverlies zo niet
320[regelnummer]
Van tydelicke haeue/ te deser spacie
Als te staene jnde jndyngnacie
Van vader ende moeder/ dien hy verwrocht heift.
Reden
Hier omme te zendene hy bedocht heift
Leedscip ende Bedynghe/ vut een hopelic ghedochte
325[regelnummer]
Of hy by dien/ vermurwen mochte
Vader ende moeder/ te zyne gheneghen
Dat by hem wierde/ gracie ghecreghen.
Hier omme zo es dit werck bestaen.
Jonch.
Heer conync wilt de jonste jn dancke ontfaen
330[regelnummer]
Ende ghy der ghelycke vrau coneghynne.
| ||||||
[pagina 486]
| ||||||
Reden
Hy bidt om gracie watter es mesdaen.
Jonch.
Heer conync wilt de jonste jn dancke ontfaen.Ga naar margenoot+
Reden
Syn ooghen worden hem al een traen
Jn dien hy by desen gheen gracie en ghewinne.
Jonch.
335[regelnummer]
Heer conync wilt de jonste jn dancke ontfaen
Ende ghy der ghelycke vrau coneghinne.
Reden
Dits teenen exemple/ thuwen beghinne
Dat ghy hu beeden naer tbehooren
Sult wachten te vallen/ jnt verstooren
340[regelnummer]
Van vader ende moeder/ by eeneghen dade
Daer hu vooren bewaere/ by zynder ghenaede
Den Heleghen Gheest vul minnen vredelic
Mids der bede der Drye Santinnen edelic.
†A†M†E†N†
so reine verclaert.Ga naar voetnoot+ |
|