|
| |
Remedien teghen sommighe sonden, ende eerst teghen de oncuysheydt.
ALdus langhe hebben wy geleert die ghemeyn remedien tegen alle manieren der sonden, maer nu willen wy arbeyden om te setten sommige sonderlinge remedien, waermede wy de sonden sullen mogen wederstaen. Ende ten eersten teghen de sonde der oncuysheydt, want met gheen meerder quaedt aenvecht ons de duyvel eerst, noch dwinget ons scherpelicker, noch is hem opentlicker, noch daer en is gheen quaet daer hy mede so veel menschen trect tot de verdoemenisse. Daer om als de stinckende toeneychlijcheyt der oncuysheydt u hert prickelt ende aenvecht, soo sult ghy die tegenstaen ende gheringe te ghemoet loopen met dese wapen. Inden eersten so denct hoe onreyn, hoe leelick, hoe oneerlick dat is die welluste, die daer ons (creatueren Gods wesende) niet alleen gelijc maect den ghemeynen beesten, maer oock den alder onreynsten beestelijckste dieren, als den verckens, den gheyten ende honden, ende vernedert ons, die daer gheschapen zijn tot dat geselschap der Engelen ende gemeynheyt der Godtheyt, in die eyghendom der onredelicker beesten. Wilt mede overdencken hoe cort ende onreyn dat die wellust is altijdt in haer hebbende meer bitterheyts dan genoechlickheyts of soeticheyts. Hier tegen wilt oock overdencken hoe heerlicken dinck dat de siel is, ende wat een heylich dinck dat is dat lichaem des menschen, alsoo voorseyt is inde voorschreven regulen. Wat grooter dwaesheyt ende onsinnicheyt ist om alsulcke cleyne ende stinckende ghevoelen ende beroerten der wellust, te besmetten de siel ende t'lichaem, ende den Tempel die Christus met zijn bloet gheconsacreert ende geheylicht heeft. Wilt mede overdencken wat een smekende quade siecte dattet is, ende hoe veel scharen der sonden datse met haer treckt: Inden eersten beneemtse u faem ende u goet dat ghy besit, want daer en is gheen sonde, wiens rumoer ende fame meerder verbreedt wordt ende vuyle stinckt dan de oncuysheyt: Sy brenght wech ende wtput die erfnisse, sy doodt dat lichaem, ende vermindert zijn crachten ende die ghedaente, sy quetset die stercheyt, sy voortbrengt veel onsprekelijcke sieckten, sy onteert die bloem der jeucht voor zijn tijdt, sy doet haestelijcken comen die mismaecte outheydt, sy neemt wech dat wassende verstant ende die sinnen, ende verduystert reynicheyt ende subtijlheydt der herten, ende saeyet daer in een beestelic herte, ende afhout een mensche van alle eerlijcke studeringe ende van wat goets te lesen, ende verdruct dat verstant, alsoo dattet niet en can dencken dan dat vuyl leelijck ende ontijdich is, ende sy neemt wech die reden die daer is dat alderbeste ende eygenste des menschen, sy maeckt noch de joncheyt onsinnich ende oneerlick, ende een | |
| |
hatighe, leelijcke ende onsalighe oudtheyt. Wilt dit aldus by u selven overlegghen, segt in u selven: Die welluste is dien, ende dien soo qualijcken vergaen, met so veel schanden, traecheyt, schaemte, arbeyt ende crancheyt, ende sal ic alder sotste mensche verslinden dat aes ende hengels des doots wetende, ende sal ic doen dat my berouwen sal. Ende wilt ooc exempel nemen, ende u daer mede bedwinghen van ander menschen die ghy weet dat onsalich ende leelijcken die wellust vergaen is diese na ghevolcht hebben. Hier weder teghen hebt een vaste moet ende stercket u selven tot suyverheydt met exempelen der heyligher jonghelinghen ende der teerder maechdekens. Ende als ghy dese aen beyden sijden overgelsyt ende by een gheleken hebt, so wilt u selven straffen van uwer onwetenheydt. Waerom en sult ghy niet also wel in reynicheyt mogen leven als die ende die in alsulcke conditie, in alsulcke jonckheydt, also edel geboren, ende also teerder opghevoet. Hebt so veel lief als sy, ghy sult so veel moghen als sy: Ende wilt overdencken hoe eerlijcken, hoe lustelicken, hoe bloeyenden dinck dat is die reynicheydt der sielen ende lichaems, die ons maket ghemeyn den Enghelen ende waerdich te ontfangen den heyligen gheest. Want van gheen sonde en wordt de Heylighe Gheest die een liefhebber is der reynicheyt also gheringhe verdreven als van die onsuyverheydt: Noch nerges en is hy oft en rust hy liover dan in suyvere herten. Ende wilt voor ooghe hebben hoe oneerlijck ende hoe ontsinnich dattet is onreyn lief te hebben, bleec te worden, magher te worden, wenen, smeken, ende leelicken onderdanich te wesen een stinckende wijf of hoere, ende snachts te singhen voor haer duere, u selven settende onder haer wille, ende van een toornich wijfken geregeert te worden, ende dan weder arbeydet om in haer gracie te comen, ende ghy overgeeft u selven als tot een leeuwinne om te laten verslinden ende te bespotten, te slaen, te quetsen ende te berooven. Waer is de mans name, wat is de baert, waer is dat harte, datter soo schoone gheboren is. Wilt ooc aenmercken, wat een grooten menichte der sonden dat die toeghelaten wellust plach met haer te brenghen. Ander sonden hebben somtijt gemeynschap met eenighe deuchden, maer die oncuysheydt niet, ende sy is altijdt ghemenget ende gevesticht met die alder meeste ende grootste sonden. Ghy laet u by avontuer duncken de oncuysheyt te wesen een lichte sonde, ende een swaer sonde te wesen dat ghy u ouders niet en hoort, dat ghy u vrienden vergheet, dat ghy ws vaders erf onnuttelijcken verteert, dat ghy eens anders goedt rooft, dat ghy sweert, dat ghy droncken drinckt, dat ghy moort, dat ghy wichghelt ende tooverie doet, dat ghy vecht dat ghy dootslaet, dat ghy blasphemeert. In desen ende noch grooter sonden sal u die wellust brengen, indien dat ghy u selven vergeet ende neemt haren toom in uwen mont. Denct ooc over dat dit leven onduerigher is dan den rooc, ende ydeler dan een schaepe, hoe veel stricken ons die doot leyt in alle plaetse ende in alle tijden. Hier ist seer van noode dat gy naerstelic overdenct den genen die ghy gekent hebt ende van u geselschap hebben geweest ende ws gelijcx, ende die jonger hebben geweest dan ghy zijt, ende aldermeest die met u deelachtich hebben gheweest in u stinckende welluste, hoe datse die onversienighe doodt ghenomen heeft, weest toch geleert door eens anders perijckel ende qualijck varen. Denckt hoe | |
| |
soetelijcken dat sy geleeft hebben, ende hoe bitterlijcken dat sy gestorven zijn, ende dat sy laedt totter kennisse ghecomen zijn, ende ooc te laet begonnen hebben te haten die wellust. Ghedenct oock die strengheyt des wtersten oordeels, ende de sententie die nemmermeer wederroepen sal worden, ende vreest daer dien blixem die daer sal werpen den sondighen mensche in dat eewighe vyer, ende datmense corte ende cleyn ghenoechte verghelden ende betalen moet met de eewighe pijne der hellen. Hier wilt oock naerstelijcken aenmercken wat een boose ende quade verwandelinge dattet is voor de aldercortste ende stinckenste vuylheyt te verliesen de blijschap der herten, die daer int leven seer soet ende genoechlic is, ende dat veel meer is te verliesen de eewige blijschappen in dat toecomende leven, ende noch daerenboven om alsulcke corte wellust te coopen de eewighe pijn. Ist dattet u dunckt swaer te wesen dat ghy alsulcke cleynen wellust om Christum sout versmaden, soo wilt ghedencken wat grooter pijn dat hy om uwen wille gheleden heeft, behalven de ghemeyn moeyten zijns menschelijcken levens, hoe overvloedich dat hy zijn heylige bloet voor u wtghestort heeft, hoe schandelijcken ende bitteren doot hy voor u geleden heeft. Ende ghy niet ghedachtich wesende deser pijnen, cruyst ghy anderwerfden soon Gods, weder volbrenghende de onsinnige wellust, die u Heer ende hooft ghebrocht heeft tot alsulcke wreede pijnen, wilt nu dencken op de regel voorschreven, hoe veel weldaden dat hy u ghedaen heeft die ghy niet verdient en hebt, voor welcke wy hem nemmermeer en moghen te vollen dancken. Nochtans en begheert hy anders van ons niet dan dat wy na zijn exempel onse herten sullen bedwingheu van die doodtlijcke wellust, ende ons keeren tot de liefte des alder schoonste ende overste goedts. Wilt overdencken dat onderscheydt van dese twee lieften, die een is eerlijc ende heylich, die ander stinckende ende leelijc. Nu set tegens een ende merct de ongelijcke materie, dat onghelijcke loon, ende de onghelijcke natueren van hen beyden. Ende in alle becoringen, ende bysonder als ghy getemteert wordt met onsuyverheyt, so wilt voor oogen hebben dat ghy by u hebt uwen heylighen Enghel, u bewaerder, die alle dinck doorsiedt dat ghy doet, ende dat hy is een getuychtnisse uwer wercken. Ende noch boven al God, die daer inwendich alle dinck doorsiet, voor wiens oogen alle dinck openbaer is, die daer sittet boven alle Hemelen ende doorsiedt alle dinghen totten afgronde. Ende ghy schaemt u dat vuyl werck te doen voor een mensche, ende ghy en schaemt u niet voor uwen heylighen Enghel die u alder naest is, noch voor Godt ende alle de Hemelsche scharen die dat siende groot mishaghen daer in hebben. Ende wilt oock dit overlegghen, al hadde ghy dat alder scharpste ghesicht boven alle creatueren, soo en soudet ghy also claerlijcken niet mogen sien dat een mensche voor u oogen doet als die alder verholenste verborgentheyt uwer herten openbaer is voor Godt ende voor alle zijn Engelen. Wilt oock dit hertelijcken aen mercken, als ghy valt in oncuysheyt dat een van tween u daer ofcomen sal. Dat een, als ghy ghevallen zijdt in de onsuyverheyt, soo sal sy u soo bedrieghen ende verduysteren dat ghy sult gaen van die een sonde tot die ander alsoo langhe tot dat ghy verblint sult worden, ende alle u verstandt sult verliesen ende verherden in dat quaedt, alsoo seer | |
| |
dat ghy die wellust met en sult mogen verlaten, ja oock als sy u al verlaten heeft. Dit sien wy alle dage van velerhande menschen die haer lichaem wtgeteert zijn, die haer gedaente verwandelt is, die haer bloedt cout gheworden is, die haer leden begheven, die haer ooghen verduysteren, noch zijn sy soo oncuysch, alsoo dat sy spreken booser ende onnutter woorden dan doen sy noch machtich waren om oncuysheydt te doen. Waerom datter gheen dinc vervaerlijcker ende grouwelijcker is, dan de quade gewoonte der oncuysheyt. Dat ander, ist dat ghy tot kennisse coemt, soo is die wellust nochtans seer swaerlijcken te reynighen als met die aldermeeste droefnisse der herten, metten aldermeesten arbeydt, ende met veel tranen: Waerom dattet seer te raden is, dat gy niet toe en laet noch en consenteert in de fenijnige wellust, op dat ghy u selven niet en brenghet ende leydet in alsulcke blintheyt, om dat ghy de cortste wellust met sulcke groote moeyten verbeteren moet. Voort ist oock van noode dat een yeghelijck sal aensien zijnen staedt ende gheleghentheyt des persoons, om daer in wat te vinden waer door hy hem afhouden mach van die wellust. Als, zijdt ghy een Priester soo ghedenckt dat ghy gheheylicht ende gheconsacreert zijdt tot Godlijcke dinghen. O wat een snoode ondanckbaer sonde ist, dat ghy metten monde ontfanghet dat waerdighe lichaem Christi, daer ghy mede hebt ghecust de sondighe vrouwe, ende met de selfde handen daer gy mede ghetast hebt de stinckende vuylheydt, aentast ende volbrengt die onbegrijpelijcke heymelijcke Gheestelijckheydt der Missen, daer u die Enghelen dienen. Ghedenckt dattet niet moghelijcken en is een lichaem ende een Gheest te wesen met God, ende een lichaem te wesen met een sondich wijf. Sijdt ghy gheleert soo suldy soo veel te ghelijcker God zijn ende u veronwaerdigen, of te onthouden van dese sonde. Sijdt ghy een Edelman ende een Prince, hoe dat die sonde openbaerlicker is, hoe dat sy u swaerder is. Sijt ghy gehouwelict soo denckt wat een eerlijcken wesen dat een onbevlect bedde is, ende weset naerstich (also verre alst gheschien mach) dat u Houwelijck alderghelijckste is, ende na mach volghen die alderheylichste Bruyloft Christi ende der Kercke, na wien dattet Houwelijc zijn gelijckenisse heeft dat is dat u Houwelijck alderminst hevet van die wellust, maer des veel vruchtbaerheyts, want in alle staten des levens is alderleelijckste te dienen de wellusticheydt. Ist dat ghy jonck zijdt so wilt seer wel voor u sien dat ghy niet te vergeefs en besmet die bloem der jeucht, die nemmermeer weder mach comen. Ende en wilt niet verliesen door dat alder vuylste dinc, dijn alderbeste jaren die aldersnelste voortgaen ende nemmermeer weder en comen. Ende en willet nu door onwetenheyt ende onachtsaemheyt niet doen dat u sal berouwen alle u leven lanck, die conscientie der sonden u nu vervolghende met die alderbitterste prickelinghe, welcke die vliende wellust achterlaedt in onse herten. Sijdt ghy een Vrouwe, soo en betaemt u gheen dinc meer dan schaemte. Sijdt ghy een man soo zijdt ghy meerder dinghen waerdich, ende dese snooder dinghen onwaerdich. Sijt ghy out, so begeert ander oogen, op dat ghy sien moget hoe onbetamelijck dat u is die wellust, die daer in jonghelinghen soo onsalich is die van haer nochtans te bedwinghen is. Inden ouden is sy wonder- | |
| |
lijck, want sy bespot worden, als die navolghers der wellusten: Want onder alle wanschapen beesten en isser gheen so wanschapen als een onsuyver out Man. O sot die u selven niet en kent, gaet totten Spiegel ende aenmerckt u blesse ende wit Hooft, u Voorhooft vol rumpelen, ende u aensicht alder ghelijckste een krenghe, ende merckt dat ghy nu die doodt-kist aldernaest zijt, u behoort wel in dese jaren een bequamer sorghe: Dat u betaemde te doen na die reden, dat wilt ten minsten doen nu u de jaren daer toe dwinghen? Die welluste versmaet u, segghende: Ick en ben niet langher schoon, ende ghy hebt ghenoech ghespeelt, ghegeten ende gedroncken, het is tijt dat ghy wech gaet. Waerom dwinght ghy u leven tot wellust, nu u dat leven wil laten: Het is nu tijdt dat in uwen schoodt alleen rusten die gheestelijcke boelschap Abisag, ende laet die u hert met heyliger vyericheyt heet maken ende met haer omvangen wilt werm maeken uwe oude leden met gheestelijcke omvattinghe.
|
|
Auteursrechtvrij