|
| |
Die vijfde reghel.
OM meer verstandts van die voorschreven regel te hebben, soo is van noode dese vijfde regel, op dat ghy daer in alleen moghet setten een volcomen goet leven. Ist sake dat ghy altijt arbeyt om volcomener te worden, en treckt u selven so verre alst mogelijck is van alle tgheen dat sienlick is, die al meest onvolmaect ende middelbaer zijn, om also te comen tot dat geen dat onsienlic is, als hier voor geseyt is na die deylinge der menschen. Dit ghebodt is seer van noode te weten, want door haer versuymenis of onwetenschap veel Christen menschen meynende dat sy goet zijn, maer zijn ydel ende wangeloovich, ende behalven den Christelicken naem die sy hebben, soo zijn sy weynich verscheyden van die afgoderie der Heydenen. Waerom wy moeten ymagineren ende overlegghen te wesen twee werelden. Die een die alleen verstandelick is, die ander is dese sienlicke werelt. Die verstandelicke diemen heet die Enghelsche werelt, is den Hemel, daer God met zijn salige sielen is, ende die sienlicke is de rontheyt des Hemels, met dat Firmament, ende dat daer in onthouden is. Die mensche is die derde werelt, deel hebbende van beyden, sienlick nae den lichaem, ende onsienlick nae der sielen. Ende want wy Pelgrims zijn in dese sienlicke werelt, so ist van noode dat wy nergens en rusten, maer wat onse sinnen te voren comt dat wy dat met een bequaem gelijckenisse willen stellen tot die werelt der Enghelen, of dat meer van noode is, tot de werelt der sielen. Dat ghene dat die Sonne doet hier in dese sienlicke werelt dat doet God in die verstandelicke wereldt, ende in u deel dat dien ghelijck is, dat is inden gheest. Dat die mane hier doet, dat beteeckent ons inde onsienlicke werelt die scharen der Engelen ende der saligher sielen, diemen heet die triumpherende kercke, ende dat werct in u die H. Geest. Wat die overste rechter der werelt doet, in die wereldt die onder haer is, dat doet God in u siel. Die Sonne gaet op ende gaet neder, sy maeckt hetten, sy tempert, sy maect levendich, sy voortbrenght, sy maeckt rijp, sy treckt nae haer, sy maeckt dunne, sy maeckt hert, sy maect weec, sy maect claer weder, sy verlicht ende verblijt. Daerom wat ghy in dese sienlijcke werelt, ende in u lichaem siet wilt dat keeren tot God ende tot u siel. Ende het sal gheschien, dat al tghene dat u te voren comet, dat sal u wesen een oorsaeck des volcomen levens. Ghelijck als die Sonne ghenoechlick is den vleeschelicken ooghe alsoo dick sy haer sienlic met een nieu licht openbaert, soo wilt terstondt overdencken wat groote gheneucht wesen moet der Hemelscher scharen, den welcken altijt op gaet de eewighe Sonne, ende nemmermeer neder en gaedt. Hoe groot is die blijschap der reynder herten, welck Gods lichdt door | |
| |
schijnt, door die vermaninge der sienlijcker creatueren, soo wilt gedencken die woorden Pauli, die daer seydt dat van die duysternisse schijnt een licht, ende dat sal lichten in u hart, tot een verlichtinghe der wijsheyt ende der liefden Gods, in dat aengesicht Christi Jesu. Ondersoeckt die H. Schrift ende ghy sult in veel plaetsen vinden dat de gratie des heyligen geests wort gheleken by dat licht, ist sake dat u die nacht duncket duyster ende droevich te wesen, soo overdenckt hoe die siel verduystert wesende door die sonden, verlaten is van dat hemelsche licht. Ende ist sake dat ghy wat van den nacht in u vint: so bidt dat u moet op gaen die Sonne der rechtveerdicheyt. Aldus verstaet dat die onsienlijcke dinghen alsulckx zijn, dat dese sienlijcke dinghen by haer te ghelijcken, nauwelijck schimmen en zijn, bewijsende onse ooghen een cleyn ghelijckenis. Voort, al dat gheen dat lichamelijcken is dat begheeren onse sinnen, of sy versmadent. Hoe veel te meer sal die gheest dan lief hebben of haten. Een schoone gedaente des lichaems behaghet den ooghen, dan wilt oock overdencken hoe eerlijck dat is een schoon ghedaente des siels. Een mismaect aensicht is ongenoechlijck, soo wilt ghedencken hoe hatelijc dat is een hert besmet met sonden. Alsoo heeft oock die siel haer schoonheydt, daer sy God mede behaecht, ende mismaecktheyt daer sy den duyvel mede behaecht. Soo is oock int lichaem jonckheydt, outheyt, sieckte, ghesontheydt, die doot, dat leven, armoede, rijckdom, wellust, droefnis, oorlooch, vreese, spijse, ende al datmen gevoelt inden lichaem, dat salmen ooc verstaen in die siele. Daerom is die rechte wech om te comen tot een perfeckt ende volmaeckt leven, dat ghy u selven altemet went tottet goet, ende u aftreckt van dat geen dat quaet is. Want sommige gelijcken te wesen dat sy niet en zijn als wellust, eere des werelts, ende sommighe vergaen ende comen haestelijcken tot niet, daerom, laet ons ons selven daer toe gheven tot dat gheen dat waerachtelijck onwandelbaer ende reyn is. Dit heeft die groote Philosooph Zocrates wel gheweten, die seyde, dat die siele salichlijck verscheydt wten lichaem, die eerst door Philosophie of goede leeringhe neerstelijcken die doodt over ghedocht heeft, ende langhe daer te voren door versmadinghe der tijtlijcker goeden, ende liefde, ende begeerlicheyt der gheestelijcker goeden hem selven also gewent heeft alleens oft hy wten lichame waer. Noch anders en is dat cruys niet tot welcke Godt ons roept, noch anders gheen doodt met welcke de Apostel Paulus seyt dat wy mede sterven sullen met Christo, ende ghelijck die Propheet seyt: Want om u worden wy ghedoot alle daghe, wy zijn gheacht als slachtslapen. Ende dat selfde beschrijft Paulus, segghende: Soeckt die dinghen die boven in den Hemel zijn, ende niet die aertsche, ende smaeckt dat daer boven is: Dat is beter, dan bemoeyt te wesen met dese lichamelijcke dinghen, ende laet ons worden als onbevoelijck, op dat wy so veel te bet mogen smaken ende vernemen dat gheen dat totten Geest behoort. Ende, hoe dat wy onwijser worden in dat geen dat lichamelicken is, soo veel meer sullen wy warachtelijcker van binnen beginnen te leven, ende van buyten min leven. Ick salt u noch opentlijcker seggen. Hoe dat ons meer bekent is dat eeuwich is, so veel te min sal ons beweghen dat verganckelijck is. Hoe dat wy meer beginnen te sien dat waerachtich is, soo | |
| |
veel te meer sullen wy verachten dat niet dan een schimme is. Daerom sullen wy altijt dese regel voor oogen hebben, dat wy niet en sullen blijven staen in dat gheen dat lichamelijck is, maer wy sullen daer van opstaen ende gaen altijdt voort tot die liefde der gheestelijcker dinghen, ende beginnen te versmaden dat sienlijck is, ende begeeren dat onsienlijck is. Die sieckte des lichaems sal u seer verdraechlijck wesen te lijden als ghyse overdenckt te wesen een remedie of ghesontheyt des siels. Ende ghy sult min sorchvuldich wesen om die gesontheyt des lichaems in dien dat ghy alle uwe neersticheydt daer toe stelt om te beschermen die ghesontheydt des siels. Die doot des lichaems maeckt vervaert, hoe veel te meer staet ons te vreesen die doot des siels. Ghy vervaert u van dat sienlick fenijn dat den lichaem schadelijc is, hoe veel te meer sullen wy vreesen dat fenijn dat die siel doot. Ghy wort vervaert ende bleeck vreesende dat u den blixem sal slaen die daer wt de wolcken blicket, hoe veel te meer is te vreesen dat op ons niet en moet comen die onsienlijcke blixem des Godlijcken toorns, segghende: Gaet ghy vermaledijde in dat eewige vyer. Ist sake dat u wel behaecht die schoonheydt des lichaems, waer om en begheert ghy niet meer de schoonheyt der sielen. Ende wildy setten uwe liefde tot de schoonheyt die eewich, onverganckelic ende Hemels is, so sult ghy matigen die liefde die lichamelijck ende tijdtlijck is. Ghy bidt dattet reghenen sal op dat u acker nat mach worden, het waer beter dat ghy neerstelic badet dat hy u hert nat maken wilde, op dattet niet onvruchtbaer en wordt van die wassinghe der deuchden. Ghy hebt groote sorghe, op dat ghy die schade des tijdtlijcken goets weder vercrijghen ende verhalen moget veel meer staet te verhalen die schade des siels. Ghy voorsiet u met tijtlijc goet teghen de outheydt, op dat u lichaem gheen ghebreck en sal hebben, ende ghy en vraghet niet noch en hebt gheen sorghe wat u siel sal ghebreken. Daerom sullen wy in al dat gheen dat onse sinnen dagelijcx te voren coemt, ende die onse sinnen veranderen, als hope, vreese, liefde, haedt, pijn, ende wellust, doen als daer voor gheseydt is. Ende alsoo moeten wy verstaen alle schriften die tot een simpele sinne, ende met groote verholentheyt der heymelijcker misterien te samen gheset zijn, ghelijck oft sy tsamen gheset waren met een lichaem ende een siel. Ende dat hevet God alsoo ghevoecht, op dat ghy die simpele sin, dat is, die letter sult versmaden, ende comen tot die heymelijcke misterien des Geestelijckheydts: Want ist sake dat ghy sonder gheestelijck verstant leeft dat Adams beelde gemaect is gheweest vander aerden, ende dat in hem gheblasen is een siel, ende dat Eva wtghetoghen is wt Adams ribbe, ende dat haer verboden was dat sy niet eten en souden van dat houdt des levens, of dat die serpent heeft raedt ghegheven, of dat God heeft ghewandelt in die locht, of dat Adam ende Eva schuylden, oft dat die Enghel met een sweerdt die deure des Paradijs bewaerde op dat die ghene die daer wtgheworpen zijn niet en sullen moghen wederom in comen. Cortelijcken alle die Historie van die makinge der werelt, ist sake dat ghy anders niet en soeckt dan sy van buyten ende nae de letter luyden, soo zijnse anders niet dan als die fabulen ende versieringhen der Heydenscher Poeten ende Philosophen, Ende by avontuer sult ghy meer vruchts lesen in die | |
| |
fabulen der Poeten met alle gloria, dat is, met een duechdelijcke sinne verandert, dan die vertellinghe der heyligher schriften in dien dat ghy blijft staen op de letter. Want alsmen leest die fabulen der Gyganten, die metten berghen wouden opclimmen ten Hemel, ende verdryven daer die Goden, dese en beduydt ons anders niet, dan dat wy niet en sullen vechten metten genen die inden Hemel zijn, ende ooc dat wy ons abstineren sullen van alsulcke schriftueren ende studeringe die boven u is, of daer u natuer niet toe geneycht en is, maer ghy sult u selven stellen ende tot dat geen u geven daer die natuer meest toegeneycht is: (in dien datse godlic ende eerlic zijn:) Als, en wilt niet hylicken oft die echten staet aennemen, ist saecke dat u in reynicheyt te leven uwer natueren oft maniere bequamer is. Ende oock en wilt u niet gheven tot die reynicheydt, in dien dat ghy bequamer zijt tot die echtschap. Ist sake dat ghy leest die fabulen der vrouwen Circes dat sy met drancke verkeerde die menschen in veelderhande wilde beesten, dat leert ons anders niet, dan gelijc menschen die daer leven in haer wellusten, die worden dul ende dwaes met dat fenijn der werelt: ende die worden verwandelt in onredelijcke beeste. Ende oock dat Tantalus inde helle stande, in dat water altijt dorst lijt, dat is dat alder onsalichste, want sommige hebben groot tijtlijc goet, ende en derven dat niet gebruycken. Ende oock dat Sysiphus altijt omdraeyt den grooten steen, dat betekent ons die sware ende onsalighe eergiericheyt. Ist sake dat Hercules arbeyden ons vermanen dat wy met eerlijcken arbeydt ende met stadighe ondersoeckinghe ons selven den Hemel bereyden sullen, so leert ghy in een fabel, dat ons de Doctoren en meesters in der Godheydt ghebieden. Ende ist sake dat ghy wilt lesen sonder geestelijcken verstande, datter twee ongheboren kinderen vochten in haers moeders lichaem, ende dat de privilegien des eersten gheboren, om pap oft bry vercocht wordt, oft de benedictie des vaders met bedroch te ontnemen, oft dat Goliath gedoot is van David met een herders stock, of dat Sampsoni zijn hayr afgheschoren was, wat onderscheyt is daer in, dan oft ghy leest de fabulen der Poeten, en wat onderscheyt is daer in, of gy leest de boecken der Coninghen, ende der rechters, of de historie Tity Livy, of ander waerlijcke gheschiede historien, in dien dat ghy in een, noch in beyden niet aen en siedt een ander verstandt, want in de fabulen ende historien vintmen veel die ons leven seer eerlijck ende profijtelijc zijn, ende in die Bybel zijnder veel die ons seer onbehoorlijck zijn in haer ghedaenten, ende oock onsen leven seer schadelijcken, alsmen die alleen na die letter verstaet: als de groote moordadicheydt Davids, ende ooc zijn overspel gecocht met manslacht, ende dat Sampson tot zijn verderfnisse beminde de heymelijcke byslapinghe van Loth met zijn twee dochteren, ende ontallijcke veel diergelijcke, waerom dattet seer van noode ende bequaem is datmen inder schriftueren (bysonder in dat oude testament) soecken sal de verholentheydt des gheests, versmadende dat vleeschelijck is, of de letter. Want nae dat ghy dat Hemels broodt (dat is die schriftuere) inden mont steket, daer na sult gy daer smake in hebben, maer int ondersoecken des heymelijcken ende gheestelicken verstants, en wilt u eyghen ghevoelen niet volghen, maer ghy sult u redelijc verstant daer toe schicken dat rechtelijck te ken- | |
| |
nen, want dat is een sonderlinghe konst, welcke ons leert Dionisius in dat boeck der Godlijcker namen, ende oock Augustinus in dat boeck van die Christelijcke leeringh. Sinte Paulus nae Christum heeft ons aldermeest geopent sommige fonteynen der Heyliger Schriftueren, ende oock veel verborghentheden der heymelijcker ende geestelijcker verstanden ende ist sake dat ghy niet en moghet comen tot dat verstant des gheestelijcken sins, so moget ghy nochtans dencken datter wat sonderlijcx onder schuylt, dat nochtans beter is onbekent achter te laten, dan in die letter die daer dootslaet te rusten, ende dat niet alleen in dat oude Testament, maer oock in dat nieuwe, want dat Euanghelie heeft ooc zijn vleesche ende sijnen geest, want al is dat cleet ghetogen van Moyses aensicht, nochtans seydt S. Paulus dat hy niet en siet dan door een spieghel oft by sprake. Ende Christus seyt ooc, dat vleesche en baet niet, maer de geest is die levendich maect, ende als Paulus seyt, so en baedt dat niet, maer is oock dootlijck, ist datmen niet en stelt nae den gheest, nochtans is dat vleesch daer nut toe, want het leyt onse crancheydt als van trappe tot trappe tot ten gheest. Dat lichaem sonder gheest en mach niet int wesen blijven ende die geest en behoeft dat lichaem niet. Ende als Christus seyt, so grooten dinc is die gheest dat hy alleen levendich maect. Daerom suldy dit hier tot uwe leere hebben, dat ghy in alle schriften ende in al uwe wercken sult aensien den gheest, ende niet dat vleesch. Ende in dien dan wy dat ondersoecken, soo sullen wy vinden, dat dat alleen is dat ghene daer ons toe roepen bysonderlinghe, onder die Propheten Esaias, ende onder die Apostelen Paulus, die ons meest in alle zijn Epistelen te kennen geeft dat wy niet betrouwen en sullen inden vleesch ende datter in die gheest is, leven, vryheyt, licht, verkiesinge, ende die begheerlijcke vruchten die hy vertelt. Hy condemneert ende versmaet over al dat vleesch. Aenmerckt, ende ghy sult vinden dat Christus oock dat selfde ghebiedt, als hy seyde datmen den Esel wt den putte soude halen, ende die blinde siende te maken, in die samen wrijvinghe der aderen of des korens, ende van dat die discipulen die handen niet en wiesschen in de weerschappen der sondaren: by de ghelijckenisse vanden Phariseus ende den Publicaen, int vasten, in die broeders na den vleesch in de glorie der Joden, dat sy hem seyden kinderen Abrahe te wesen, in die giften te offeren, in die ghebeden, in breede borden der Joden, ende in veel diergelijcke plaetsen versmaet hy dat vleesch ofte levens wet, ende dat wangheloof der ghener die liever wouden Joden wesen int openbaer dan int heymelijck. Ende als hy seyde dat Samaritaensche vrouken: wijf ghelooft my want die ure is ghecomen dat ghy niet en sult aenbidden in desen berch noch te Jerusalem, maer de ure is ghecomen, ende is nu, dat die warachtighe aenbidders sullen aenbidden den Vader inden geest ende inder waerheydt: Want die Vader soeckt alsulcke menschen die hem alsoo aenbidden. Dien geest is God, ende die hem willen aenbidden, moeten aenbidden inden geest, ende inde waerheyt. Dat selfde heeft ons Christus oock te kennen ghegeven in dat werc ende mijrakel als hy inde bruyloft dat water des couden ende onsmakelijcken letters, heeft verwandelt in de wijn des gheests, tot een versmadinghe ons vleeschelijcken levens, | |
| |
droncken makende onse gheestelijcke siele. Ende en wilt dat niet groot achten dat Christus al versmaet heeft dat hier buyten geschreven staet, maer hy heeft oock versmaet dat eten zijns vleesch, ende die dranck zijns bloets, indien datmen dat niet gheestelijck en ontfanght. Tot wat menschen meynt ghy, heeft Christus gheseydt, dat vleesch en baet niet, het is die geest die levendich maeckt: Tot den genen die dat Euangelie om haer hals hangen, of die meynen dat sy vry zijn van alle quaet, omdat sy een gouden of coperen Cruyce om haren hals hanghen, die daer vermoeden te wesen gheestelijckheydt, maer tot den genen die hy te kennen gheeft die mysterien ende gheestelijckheden hoe datmen sijn lichaem ontfangen sal. Is dat lichaem Christi nniet profijtelijck alsmen dat alleen nae den vleesche ontfanght, ja schandelijck den ghenen die dat niet gheestelijck ontfanghen, wat ist dan dat wy in andere vleeschelijcke wercken betrouwen of ten sy dat die gheest daer by is ghy doet alle daghe misse, ende ghy leeft u selven, ende ghy laet u duncken dat die gebreken ws naeste en u niet toe en hooren, so moghet ghy vastelijck weten dat ghy noch sijt int vleesch des Sacraments. Maer in dien, dat als ghy misse doet, u naersticheydt ende verstant daer toe geeft wat de ontfanckenisse betekent te weten, u gheest, met de gheest Christi, u lichaem met dat lichaem Christi vereenicht te werden ende te wesen een levendich lidt der heyligher kercken, ende ist saken dat ghy geen dinclief en hebt dan in Christo, ende dat ghy vermoet dat al uwe goeden den mensche ghemeyn zijn, ende dat ghy u bedroevet in alle die schade uwes even mensches, so moget gy dan misse doen met een goede vruchte, want dat is dan gheestelijcken. Ist sake dat ghy eenichsins in u Christum gevoelt, ende dat hy in u getransfigureert ende verandert wort, ende ghy begint u selven altijdt min ende min te leven, soo wilt dancbaer wesen den gheeste die daer alleen levendich maect. Daer zijn veel menschen die pleghen te tellen hoe veel daghen sy misse ghedaen oft ghehoort hebben, daer mede meynende groot goet te doen, alleeleens oft sy niet meer schuldich en waren Christo te dienen, ende gaende wt de kercke, so keeren sy weder tot haer oude ghewoonlijcke leven. Tis te prijsen dat sy aennemen die goedertieren wercken van buyten, maer dat sy daer in blijven staen, dat en is niet te prijsen, want ghy moet in u volbrengen dat daer gepresenteert ende betekent wort, want daer wort betekent die doot Christi. Ondersoect u selven van binnen, hoe na dat ghy die werelt gestorven zijt. Ende bevint ghy dan dat noch in u zijn toornicheydt, eergiericheydt, wellust, haet of crancheydt, al stont ghy opten Outaer, misse doende, so zijt gy nochtans verre van dat gheen dat Heylich is. Christus is ghedoodet om uwen wille, soo wilt ooc dootslaen al u ghewoonlijcke sonden, ende wilt u al heel offeren den ghenen die voor u hem selven geoffert heeft zijnen Vader. Ist saecke dat ghy dit wel overdenckt, ende nochtans betrout in God, soo sal God haten uwe offerhande, ende u vette grove Gheestelijcheydt. Ghy zijt gedoopt, en wilt daerom niet vermoeden dat ghy een Christen mensche zijt, want u hert ende u verstandelijcke redelijckheydt, en smaeckt niet dan die werelt. Int openbaer zijt ende hiet ghy een Christen mensche, ende int heymelijck zijt ghy quader dan een Heyden: waerom hebt ghy in u lichaem | |
| |
dat Sacrament Christi, eende ghy derft ende en hebt niet zijnen gheest. Wat leyt daer aen dat u lichaem ghewasschen, ende dat u hert blijft bevlect, ende oock dattet vleesch gesouten is, ende therte blijft ongesouten, dat lichaem wort gesalft, ende u hert blijft ongesalft. Maer in dien dat ghy nu zijt begraven van binnen met Christo, ende ghy denckt nu met gantscher herten te wandelen in die nieuwicheydt des levens, so machmen u kennen te wesen een Christen mensche. Wat baet u dat ghy met ghewijt water nat ghemaect wort, in dien dat ghy niet al heel en reynicht die binnenste vuylijcheyt des herten. Ghy eert die heyligen, ende het dunct u goet dat ghy aentast haer reliquien oft ghebeenten, maer ghy versmaet dat alderbeste dat sy achter gelaten hebben als haer exempelen des reynen levens. Daer en is gheen eere oft offerhande dancbaerlijcker onser liever vrouwen Maria dan dat ghy na volcht haer ootmoedicheydt: Ende daer en is gheen geestelijcheyt so bequaem ende dancbaer den heylighen, als dat ghy arbeydt om te leven na haer duechden. Wilt ghy vriendelijck wesen oft behaghen S. Peter, so na volghet zijn gheloof, ende wildy oock danckbaer wesen S. Paulus, soo navolghet zijn liefde, ende ghy sult meer verdienen, goets ende profijts doen dan oft ghy tweemael te Roomen liept. Wilt ghy met die aldermeeste eere S. Franciscus dienen, zijt ghy hooveerdich, zijt ghy eergierich, zijt ghy hattich, wilt hem so veel te goede dienen ende wilt nae zijn exempel u hert reynighen van onsuyver begeerte, ende wilt versmaden dat tijtlic goet, ende weest naerstich om een reyn hert te maken: laet achter uwen haet ende kijvinge, ende verwint dat quaet int goet, soo sal dat sint Franciscus achten voor meerder eeren dan of ghy hem hondert keersen ontstaket. Ghy acht dat groot dat ghy moghet begraven worden in een graeuwe cappe dat cleet dat ghelijck die doot is en sal gheen profijt doen in dien dat u leven onghelijck is dat leven des goeden broeders. Hoewel dat dat exemplaer van de hele goeder tierenheydt wort alder best begheert van Christo nochtans ist saeck dat u die eere Christi welbehaecht in zijn heyligen, soo moet ghy arbeyden om Christum na te volghen in zijn heylighen, ende in alle sonderlinghen heylighen eerstmale in u te verwandelen sonderlinghe sonden, ende sonderlinghe deuchden aen te nemen. Indien ghy met alsulcker manieren de heylighen eert, so en ist niet te straffen dat ghy van buyten doet. Dat ghy besiet die assche van S. Paulus met grooter eerwaerdicheyt, het en staet niet te straffen, ist sake dat hem bekent is uwe Geestelijcheyt. In dien dat ghy eert zijn stomme ende doode assche, ende ghy vergeet, ende en achtet niet zijn levendighe beelde, datter noch smeect ende leest in zijn schriften, verkeert is uwe geestelijcheyt. Ghy aenbidt dat ghebeente van S. Paulus datter leyt in die Casse, ende ghy aenbidt niet zijn hert dat verholen is in zijne schriften. Ende ghy acht groot een stuc zijns lichaems dat men door een glas mach sien, ende ghy en achtet niet die gheheele Siele Pauli diedaer opentlic blijckt in zijn schriften. Gy eert die asschen der heylighen, die somtijt gesont maken die lichamen van haerder crancheyt, ende gy en acht niet die heylighe schrift, daer by ghesont worden die crancheden der sielen. Die Christenen verwonderen van de miraculen die haer gheschiedt zijn, hoe veel te meer behoorense | |
| |
te achten ende te omvangen haer schriftuere, op dat die ghene die gantsch ende heel in God betrouwen, hem ooc boven alle dinc leeren lief hebben. Ghy eert dat beelt des aensichts Christi, dz van steen oft van hout gemaect, of geverwet is. Veel meer beter is dat ghy eert dat beelde sijner herten, dat met conste des heylighen gheests in dat Evangelie wtghesproken wordt. Want gheen Schilder met een pinscele een figure of ghedaente des lichaems also maken mach, als in dat ghebedt een yeghelijcks beelde des herten verschijnt in Christo. Ende want hy is die alder overste een voudicheyt ende waerheydt, soo en mach daer niet wesen eenich ongelijckheyt tusschen dat Godlijcke herte ende sijne woorden, ende daer en is niet gelijcker den vader dan de soon, des vaders woort, datter comet wt dat binnenste sijns herten. Alsoo, oock en isser niet ghelijcker Christo, dan dat woordt Christo, datter comt van dat binnenste sijns alderheylichste herte. Ende dit beelt en acht gy noch en aenbit gy niet, noch ghy en siet daer na niet om met barmhertigen ooghen, noch ghy en nemet niet ter herten. Ghy hebt inde H. schriftuere also machtige ende heylige Reliquien Christi, ende dese vergeedt ghy, soeckende meer die vreemt zijn. Eerwaerdelicken aensiet gy die roe of dat lijnen cleet datmen Christus aenghedaen heeft, ende al droomende leest gy die woorden Christi: Ghy achtet seer goet dat ghy in u huys hebt een stucxken van dat H. cruys, nochtans en ist daer by niet te ghelijcken, als ghy moget dragen die verholen geestelickheyt des cruyces verholen in u herte. Ist sake dz dese maken een gheestelijck mensche, wat isser dan gheestelijcker dan die Joden: die welcke alderbooste ende quaetste menschen hebben met haren oogen gesien Jesum noch levende in sijn vleesch, ende hebben hem met haren ooren gehoort, ende met haer handen aengetast. Als daer de salicheyt in soude wesen, so en woude daer niemant saligher wesen dan Judas, die daer Gods mont ghecust heeft. Ende aldus soo verstaedt ghy nu wel, dat dat vleesch sonder geest niet en baet noch profijt en heeft, ende het en soude oock Maria der moeder Gods niet ghebaedt hebben dat sy Christum van haer eygen vleesch ghebaert hadde, ten waer sake dat sy ontfangen hadde sijnen gheest met haren geest. Dit is seer groot, maer hoort dat noch meer is: alsoo lange als de Apostelen ghebruyckten die lichamelicke tegenwoordicheyt Christi, soo waren sy noch cranck, ende en conden niet verstaen dat swaer was. Wie soude anders wat begheeren tot een volcomen salicheydt, dan alsulcx een dagelijcx gheselschap Christi, nochtans na soo veel mijraculen, ende na die leeringhe sijns Godlijcken monts, ende nae datter soo veel vander doot verweckt waren soo heeft hy noch ghestraft haer ongheloof in die leste ure als hy ten Hemel soude varen. Wat was die sake anders dat haer teghen was dan dat vleesch Christi, ende dat is dat hy seyde, ten waer sake dat ick van hier gae, de heylighe Gheest en sal niet comen, het is van noode dat ick gae. En baet die lichamelijcke teghenwoordicheydt Christi niet totter salicheydt, waerom sullen wy alsoo vermetel wesen dat wy setten dat volcomenste goedt in eenighe lichamelijcke dinghen: Die gheen die dat meynen veel te wesen, hoort wat S. Paulus seydt, dat versmadende: Al hebben wy Christum ghekent in sijn vleesch, daerom en | |
| |
kennen wy hem nu also niet: waerom en kende hy hem niet meer nae den vleesch, want hy had hem vervordert tot beter gaven des H. Gheests: niemant en wil int quade nemen die veelheyt der woorden ende der autoriteyten want het is om t'beste ghedaen, ende niet sonder groote sake: want men sekerlicken bevint dat dese dwalinghe is een ghemeyn quaet ende verderffenisse van die gantsche Christenheydt, ende hoe datse ghelijcker ende nae by is dat volcomen goet, hoe datse meer schade ende hinder doet, want daer en zijn gheen schadelicker sonden dan die navolghen ende ghelijck zijn die deuchden: Gheen sonden en worden met meerder swaricheyt gestraft, dan die seer gelijck zijn die deuchden. Dat onwetende ghemeyn volck meynt dattet de Gheestelickheyt te nae ende schadelijck is, alsmen aldusdanighe seden ende manieren straeft. Alle die werelt sal dat weder roepen, ende die roepende predikaerts sullen daer teghen blaffen die dat geern also sagen, want sy en aensien Christum niet, maer sy aensien haer eyghen baet, om welcke ongheleerde ydeel geestelijckheyt, ende beveynsde heylicheyt, dat my van noode is dicwil te tuyghen dat ick niet en misprijse die lichamelijcke Sacrificien der Christen menschen, noch die wercken der simpelder lieden, oft menschen bysonderlinghe die de heylighe kercke toe laet, want sy somtijt wijsen ende helpen den mensche tot dat warachtighe goet, ende sy zijn van noode die daer noch jonck zijn in Christo, alsoo langhe tot dat sy grooter worden ende wassen in een volcomen man, nochtans en moet ghy geen weersin hebben inde onvolmaecte dinghen, op dat die gheen die daer noch cranck zijn gheen quaet exempel van u en nemen: dat gheen dat ghy doet en is niet te straffen, in dien dat dat eynde niet sondich en is, ende dz ghy daer niet in en blijft staen. Wantmen behoort van trappe te trappe op te climmen, tot dat gheen dat naest die salicheyt is. Maer die gene zijn seer te straffen die Christum eeren in sienlicke dinghen, om te vercrijgen dat sienlic is, ende die haer hoochste geestelicheyt daer in setten, ende die hen selven daer in behagen, ende ander menschen veroordelen. Ende ten lesten worden sy domme menschen, ende en connen niet in haer versterven, ende worden al gheheel afghekeert van Christo, want die sienlijcke dinghen sijn ingheset, anders nerghens om dan dat wy door haer moghen comen tot dat ghene dat onsienlijck is. Ende diese anders ghebruyckt, die en doet anders niet dan dat hy af gaet van die wet des Evangelijs, die daer Geestelijck is, ende valt weder in de Jootsche wet. Ende by avontuer soo ist min perijckels in groote openbaer sonden te leven, dan in dese beveynsde geestelicheyt. Die openbaer sonden sijn seer groot, maer die ydele gheestelijcheyt is veel quader te genesen. Wat grooter arbeyt heeft die Apostel S. Paulus hierom gedaen, op dat hy die Joden mochte brengen van die betrouwinghe haerder wercken, tot dz geestelijcke wercken. Ende tot dese dwalinghe en is niet alleen ghecomen dat simpel ende ghemeyn volck, maer oock dat meeste ghetal der Priesteren ende der gheleerden, ende die hebben so groote dwalinghe in haer ondersaten gesaeyt, dat sy alleen dat geestelick leven belijden metten naem, ende met dienste van buyten, want daer staet geschreven: Indien dat dat sout vernielt is, oft sijn cracht verliest, waer mede salmen dat souten? Het is schande datmen vertellen moet | |
| |
hoe datter veel van desen met groote ydelheyt onderhouden sommige sacrificien, ceremonien, ende statuyten vande menschen ingeset, in welcken sy betrouwen met groote vryheyt, ende met groote vermetelheyt oordelen sy ander lieden, ende sy willen hen selven beschermen met veel woorden, ende met alsulcke wercken meynen sy dat Godt haer den Hemel schuldich is, ende in dien dat sy grooter van macht worden, so dunct haer dat sy sinte Paulus of sinte Anthonius ghelijck zijn, ende met op schortinghe der wijnbrauwen willen sy alle menschen oordeelen, ende meynen datter niet goedt of recht en is, dan dat sy doen: Ende als sy in dese statuten ende insettingen out worden, soo sult ghy sien dat sy niet en hebben van Christo, maer zijn beestelijck ende besmet met sommighe droomige sonden, int bywesen der menschen kijfachtich ende nauwelijc haer selven verdraghende, in die liefde cout, in toornicheyt vierich, ende bernende in hertneckicheyt, inde tonghe fenijnich, onverwinlic in haet ende nijt te volbrenghen, om een cleyn dinck dat niet en is bereyt te vechten, ende sy zijn also verre en vreemt van die volcomenheyt Christi, dat sy oock niet en hebben die deuchden die de Heydenen hebben ghehadt door die redelijckheydt, oft van natuers weghen, oft door ghewoonte des levens, ende door de gheboden der Philosophen: Maer sy zijn oneerlijc, onhandelijck, kijfachtich, der welluste begeerlijck, in Gods woorden walghende, niemant goedt doende, van anderen quaet vermoeden hebbende, in haer selven smekende. Ende ghy die aldusdanigen leven leyt oft geleyt hebt, waer toe zydy gecomen, met den grooten arbeyden van veel Jaren, ende gy laet u selven duncken dat ghy die alderbeste zijt, ende ghy syt die alder booste, ende voor een Christen mensche zyt ghy geworden een Jode, dienende alleen die stomme elementen op dat gy eere ende glorie moget hebben, niet int heymelijck by Godt, maer int openbaer voor die menschen. Ende indien dat ghy inden geest gewandelt hebt, ende niet in dat vleesch, waer zijn die vruchten des gheests, waer is die liefde, waer is die blijschap des herten waer is die vrede van allen menschen, waer is lijtsaemheyt, lancmoedicheyt, goetheyt, barmherticheyt, sachtmoedicheyt, geloove bequaemheyt, onderhoudinge des vleeschs, reynicheyt, waer is dat beelt Christi in uwe wercken: ende ghy seght, ick en ben geen hoerjager, geen dief, geen kerckroover, ende te houde dz gene daer ic professie in ghedaen heb: Wat is dat anders dan of ghy seyt, ic en ben niet als ander menschen, ghelijc roovers, overspeelders, ende ick vast tweemael in een weke. Het is veel beter te wesen een sondaer die ootmoedich is, ende aenroept die godlicke barmherticheyt, dan alsulcke maniere der rechtvaerdigen die haer goede wercken vertellen. Segt my doch, hebt ghy in de professie gelooft dat ghy niet doen en sult dat ghy hier voormaels in dat doopsel ghesworen hebt, als dat gy sult wesen een Christen mensche, dat is, geestelic ende geen Jode? By sonderlinge, ghy die daer om die insettinge der menschen, overtreet die gheboden Gods, wat meynt ghy dat die Christenheyt anders is dan een geestelick leven. Hoort wat Paulus seyt tot den Romeynen: Hierom en is u gheen sake der verdomenis den genen die daer zijn in Jesu Christo, die daer niet en wandelen na den vleesche, want die wet des gheests ende des levens in Jesu Christo heeft my verlost van die wet der | |
| |
sonden ende der doot want datter was onmogelijck der wet, die ghecranct was door dat vleesch, God seyndende zijnen sone in de ghelijckenis des vleeschs der sonden, ende vande sonde heeft hy verdoemt die sonde inden vleesche, op dat die rechtveerdichmakinghe der wet soude vervult worden in ons, wy die niet en wandelen nae den vleesche, maer na de gheest, want die daer zijn inden vleesche, die smaken die dinghen die daer zijn des vleesch, die daer zijn vanden gheeste, vernemen dat dinc des geests, want die wijsheyt des vlees is de doot, ende die wijsheydt des gheests is dat leven ende vrede, die wijsheyt des vleesch is een vyant Gods, want sy en is niet onderdanich de wet Gods, noch sy en vermach niet, want die daer inden vleesche zijn, die en mogen God niet behagen. Hoe mocht hy dat volcomelijcker ende opentlijcker seggen. Maer die menschen meynen dat hen dat niet aen en gaet, cloec wesende in haer sonden te besmeken, ende een anders sonde te straffen. Ende daer S. Paulus seyt van te wandelen na den vleesch, dat voeghen sy tot de hoerjageren ende overspelder, ende dat hy seyt van de wijsheydt des vleesch die daer is een vyant Gods, dat werpen sy inden genen die waerlicke consten hebben geleert Ende in beyde verblijden sy hem als dat sy geen overspeelders en zijn, ende dat sy in alle schriftueren heerlijck geleert zijn. Oock inden geest te leven, en droomen sy anders niet te wesen dante doen als sy doen, waert sake dat sy soo naerstich ondersochten die tonghe ende dat herte van S. Paulus als sy crachtelic versmaden dat Cicero geschreven heeft, sy souden sekerlic verstaen dat de Apostel hiet dat vleesch te wesen dat sienlic is, ende die geest dat onsienlijc is, want hy leert over al dattet van noode is dattet gheen dat sienlijcken is sal dienen dat onsienlijcken is, ende niet contrarie, als die onsienlijcke en sullen niet dienen de sienlijcke, maer ghy maect verkeert Christum tot de sienlijcke dinghen, welcke behooren tot Christum. Begheert ghy nu ghetuychnisse dat die betekenisse des vleesch niet alleen behoort tot onsuyverheydt ende wellusticheydt, soo wilt verstaen wat die Apostel schrijft den Collossensen. Niemant en laet u bedrieghen in loose ootmoedicheyt, ende in de gheestelijckheyt der Enghelen die hy niet ghesien en heeft, wandelende te vergheefs, opgheblasen in die sinlijcheyt sijns vleesch, ende niet houdende dat hooft dat is Christus, wt welck hooft dat heel lichaem by toeknoopinge ende tsamen voeghinge is geschict ende getimmert, en wasset in een vermeerderinge Gods. Ende op dat gy niet twijfelen en sult of hy spreeckt vanden genen die daer gebruycken sommige lichamelijcke ceremonien, ende die haten ende teghen segghen sommighe die in gheestelijcke dinghen neerstich zijn, wilt verstaen wat daer navolcht. Ist sake dat gy ghestorven zyt met Christo van de Elementen des werelt, wat oordeelt ghy noch als levende inde werelt. Van desen ons noch meer afroepende, die Apostel Paulus seyt. Ist sake dat ghy zyt opgestaen met Christo, so soeckt de dinghen die daer van boven zijn daer Christus sittende is tot de rechterhant Gods, smaeckt de dinghen die daer van boven zijn, ende niet die daer zijn opter aerden. Daer na ons gevende gheboden des gheestelijcken levens, en vermaent ons niet dat wy alsulcke ceremonien sullen ghebruycken, oft dat wy alsoo ghecleet sullen worden, noch dat wy sulcke oft alsulcke spijse sullen | |
| |
eten, noch soo veel Psalmen of Pater noster te lesen of te singen, Hoort wat hy voort ghebiedt: Doodet uwe leden die daer zijn opter aerden, als oncuyscheyt, onreynicheydt, wellust, boose begeeringe, ende giericheydt die daer is een dienst der afgoden, noch een weynich daer na seydt hy: Nu settet van u alle dese, als toornicheydt, onwaerdicheyt, ende boosheyt. Noch seydt hy, treckt wt die oude mensche met zijn wercken, ende treckt aen de nieuwe, die daer wert vernieuwet in de beteeckenisse Gods, na dat beelde des genen die hem gheschapen heeft? Nu verstaet dit wel: wie is die oude mensche sekerlick die aertsche Adam, die daer is aertsch vande aerde, ende wiens conversatie is inder aerden ende niet inden Hemel: Nu wilt verstaen alsmen seyt die aerde, soo beteeckent dat al dat sienlick is, ende daerom tijtlick. Wat beteeckent ons die nieuwe mensche sekerlick, die daer is Hemels vanden Hemel. Den Hemel beteeckent ons al dat geen dat onsienlick is, ende daerom eewich. Ende en laet ons niet op de Joodtsche manier om God te versoenen, ghebruycken sommige seker observatien of gewoonlicke sacrificien, alleens oft waren consten ende ceremonien die de Toovenaers ghebruycken, ende also ons selven God niet verdientlick maken. Daerom leert ons Paulus dat onse wercken sullen God aengenaem ende bequaem wesen, ende in die wercken alle profijt ende baet te wesen die daer zijn alder naest, ende die worden ghetoghen tot die liefde: Want hy seyt boven alle dinck hebt die liefde, die daer is een bant der volcomenheyt ende die vrede Christi, die moet werden verhooghet in uwer herten, in welcken vrede ghy zijt geroepen in een lichaem. Noch sal ick beter bescheydt ende onderwijsinge geven daer Sinte Paulus schrijvende die Galaten, noemt dickwil dat vleesch ende die gheest, den welcken hy niet alleen van die wellust roept tot een reyn leven, maer hy arbeydt om haer weder af te trecken van die Joodtsche wet, ende van die betrouwinge haerder wercken, in welc sy verleyt waren vande valsche Apostelen. Dit zijn die wercken des vleeschs, ende doorsiet wel wat sonden hy vertelt, seggende: Die wercken des vleesch zijn openbaer, die daer zijn, overspel, onreynicheydt, onschamelheyt, dienst der afgoden, rooverije, vyantschap, haet, crijch, toorn, tweedracht, dwalinge int geloof, dootslach dronckenschap, brassinge, ende diergelijcke: Noch seyt hy daer nae, ist dat wy leven na den geest, laet ons wandelen na den geest. Daer na bewijst hy dat quaet dat den geest tegenstaet, ende wederspannich is, segghende: Wy en sullen niet worden begeerlijck der ydeler dinghen, noch die een den anderen terghende, malcander hatende. Die boom wort u bekent door haer vruchten, hoe veel vastens, hoe veel wakinge, hoe veel swijgens, hoe veel gebedekens te lesen, ende van dierghelijcke onderhoudinge, die en vergeet ghy niet, ende onderhoutse. Ic en gheloof niet dattet wercken des geests zijn, ten waer dat ick sal sien de vruchten des geests. Waerom en sal ick niet vast mogen segghen, dat ghy noch inden vleesche zijt, want nae de wtwendige oeffeninghe deser dingen sal ick noch bevinden in die wercken des vleesch, als onmenschelicke haet, toornicheyt, ende wreetheyt, ende ontallicke toeneyginge te kijven, rasende in vermaledijdinge, serpentlick fenijn des achterclaps, opgeblasen met een stijven ende een wtgerecten hals, ende besmet geloof, ydelheyt, versie- | |
| |
ringhe der logenen, ende pluymstrijcken. Gy oordeelt u broeders in spijse oft in dranck, of in habijte, ende sinte Paulus oordeelt u wt uwe wercken. Wat meynt ghy dat u scheydt vande vleesschelijcke wereltlijckheydt, als alsulcke lichte dinghen doende, nochtans blijft in die gewoonte uwert sonden. Ist niet alsoo dat hy leelick sonden. Ist niet alsoo dat hy leelick sondicht, die om dat zijn erfnisse ghenomen is, oft om dat zijn vader ghequetst ende ghewondt is, om inden raet te comen, oft om te comen inde gratie des Princes aenneemt toornicheyt, vyantschap, vervolginge etc. Maer ghy noch leelicker die daerom dat geen dat niet is (dat schande om te seggen is) maect veel bitterheyts, ende wreect alle cleyne dingen. Een sake die daer lichter is om te sondigen, en verlicht die sonde niet, maer sy vermeertse, wat onderscheydt is daer tusschen, om hoe veel dat ghy sondicht, als ghy met ghelijcker begeerten sondicht, dat onderscheydt is daer tusschen, dat die geen die de alderquaetse ende booste is, hem lichtelicker afkeert van dat deuchdelic ende eerlic is. Ic en spreke vande Monicken niet, wiens leven ende maniere alle die werelt haet ende versmaet, maer van dien: die dat ghemeyne volck niet achtet als menschen, maer als Engelen. Ende al heb ick sommige nu vertoornt, nochtans niet met dese woorden, die alleen straffen de sonde, ende niet den menschen. In dien dat sy goede mannen zijn, so mogen sy hem verblijden dat sy van yemant vermaent worden tot dat gheen dat behoort totter salicheyt. Ende ick weet oock wel datter seer veel zijn onder hemlieden, die door hulpe des verstants ende der schriftueren ghesmaeckt hebben die heymelijcke mysterien des H. geests: Maer als Livius seydt, soo ist ende gheschiet by my dat meester getal verwint dat beste. Nu voort, in dien dat men die waerheydt moet segghen ende belijden, en sien wy niet dat die alderstrengste oorden der Monicken setten haer religie oft gheestelijckheydt al meest in Ceremonien, oft ghewoonlijcke Sacrificien, oft in veel Psalmen te lesen, oft in arbeydt des lichaems. Ende ist sake dat yemant haer wel wil ondersoecken, ende dat hy vraget ende vermaent, van die geestelijcke dingen, ghy sult dan daer weynich vinden oft sy en wandelen inden vleesche: Ende hier van comt die crancheydt des herten ende des moets, dat sy vreesen dat gheen vreese en is, ende sy zijn traech ende onbequaem daer dat aldermeeste perijckel is. Hier af comtet dat sy altijdt jonck blijven in Christo, ende sy ghebruycken ende achten aldermeeste die dinghen die in hem selven niet zijn, vergetende die dinghen die alleen genoech zijn, altijt onder de wet oft gebieders levende, ende nemmermeer begheerende te comen tot die vryheydt des gheests, noch opwassende tot die breetheyt der liefden. Als die Apostel Paulus roept tot die van Galaten: Staet ende wilt niet weder worden onderhouden onder dat jock des eyghendoms. Ende oock op een ander stede. Die wet was onse leyder ende bewijser tot Christum, op dat wy worden rechtveerdich ghemaeckt wt den gheloove, ende na dattet gheloove gecomen is, en zijn wy niet meer onder den leyder, want ghy zijt alle gader kinderen Gods, door dat gheloove dat daer is in Christo Jesu: Noch seydt hy, als wy noch cleyn waren doen waren wy dienende onder de Elementen deser werelt, daer na als gecomen is de volhz des tijts, seynde God zijnen soon, gemaect wt der vrouwen, | |
| |
gemaect onder die wet, op dat hy verlossen soude die daer waren onder die wet, ende op dat wy ontfanghen souden die verkiesinghe der kinderen, want ghy zijt kinderen Gods: God heeft geseynt den Geest zijns soons in uwer herten, roepende, vader, vader, daerom en ist nu gheen knecht, maer een soon, ghy zijt geroepen in die vryheyt, ende wilt niet geven uwe vryheyt in die oorsaken des vleesch, maer dient malcander door die liefde des gheests, want alle die wet wordt vervult in een woort, ghy sult liefhebben uwen naesten als u selven: Ist dat ghy malcander bijt ende etet, diet wel toe dat ghy van malcanderen niet en wordt verslonden. Noch seydt hy, schrijvende totten Romeynen, ghy en hebt niet ontfanghen den geest des dienstachticheydt wederom te vreesen, maer ghy hebt ontfanghen den gheest der verkiesinghe der kinderen Gods, in welcke wy roepen, vader, vader. Ende oock tot Thimotheum, oeffent u selven tot die goedertierenheydt, want de lichamelijcke oeffeninghe is tot weynich nut, maer die goedertierenheydt is nut tot allen dinghen. Ende oock seydt hy totten Corinthien, die Heere is een gheest, want waer die gheest is daer is die vryheydt: Maer waerom willen wy een oft veel plaetsen verhalen, want Sinte Paulus al heel in zijner Epistolen anders niet wil te kennen gheven, dan datmen versmaden sal dat vleesch, dat daer kijfachtich is, ende hy wil ons setten in den gheest, die daer is een Heere der liefden ende der vrijheyt, onverscheyden mede ghesellen zijn sy onder malcander, dat vleesch, eyghendom, onruste, kijvinghe: Maer de geest gheeft vrede ende vryheydt. Dese dinghen gheeft ons Paulus over al te kennen, moghen wy beter Meester des gheestelijckheydts vinden, met wien al die heylige Schriftuer over een comt. Dat was dat overste ghebodt in Moyses wet, ende dat verhaelt ende volmaeckt Christus nu in der Euangelien. Ende daerom is hy aldermeest geboren ende ghestorven op dat hy ons soude leeren niet die Jootsche wet te volghen, maer alleen lief te hebben. Nae dat Avontmael, hoe sorchvoudelijcken ende met wat grooter begheerten heeft hy gheboden zijn Apostelen van die liefde te onderhouden onder malcander, ende niet van spijse of dranc, wat leert ons, jae dat meer is, bidt ons die alder geestelijcste Apostel Joannes anders dan dat wy malcander sullen lief hebben, S. Paulus tot veel plaetsen prijsende de liefde, ende schrijvendd tot die van Corinthen voort ende prijst hy die liefdde, door miraculen, prophecien ende tonghe der Enghelen. En wilt my nu niet segghen dattet liefde is dicwil inde kerck te wesen, op knien te vallen voor die beelden der heylighen, oft keerskens op te steken, ende te lesen ende te verhalen ghetelde gebedekens, Godt en heeft dese niet van noode. Hoort wat Paulus heet die liefde te wesen: te leeren ende stichten uwen naesten, alle menschen te leyden ende te houden als leden eens lichaems, te begeeren alle menschen een in Christo te wesen van de winninghe oft baet uwes even mensches te verblijden oft u baet waer, ende van de schande uwes even mensches droevich te wesen oft medelijden mede te hebben of u schaede waer, sachtmoedelijcken te straffen die daer dwalen, de onwetende te leeren, die daer vallen weder op te heffen, die verworpen is te troosten, die daer arbeyt te helpen, den armen of behoeftigen
| |
| |
te hulpe te comen. In als, alle u goet ende u wercken, alle u sorghe daer toe te schicken op dat ghy veel menschen te hulpe moghet comen in Christo, ende also als Christus hemselven niet gheboren is noch gheleeft heeft noch gestorven is, maer hy heeft hemselven altemael ghegheven om onse profijt ende salicheyt, also sullen wy te hulpe comen die profijt ende baet ons even mensches ende niet ons eygen. Waert datmen aldus leefde, so en waer daer geen genoechlijcker noch lichter leven dan dat leven der menschen die in cloosters zijn, ende wy sien dat alsoo niet en is so ist een droevich ende swaer leven, vol wesende met de Jootsche superstitien ende beveynsde geestelijcheyt, niet vry wesende van eenighe sonden der leeke oft der ghemeynder menschen, ende noch in sommighe veel meer besmet. Waert dat Augustinus leefde, ende saghe die manieren ende seden der gheener die nu aldermeest glorieren van zijn insettinghe des levens sekerlijck hy en soude haer niet eens kennen, ende hy soude roepen dat hem gheen ding min en soude behagen dan dese maniere om te leven, ende hy soude oock roepen dat hy inghesedt heeft ordenen oft een maniere om wel te leven na die reghel ende leere der Apostelen, ende niet na die superstitien ende ydeler gheestelijckheydt der Joden. Ick hoor wel wat my sommighe (die weynich beter zijn) hier op willen segghen, ende antwoorden: In die aldercleynste dingen is te waken, op datmen uiet en valt in meerder sonden. Ic hooret ende consenteert indien dat ghy daer niet langhe in en blijft ende aen hanght alsoo in die minste dat ghy al gheheel valt van die aldermeeste. Dese minste te doen is salichlijck, maer daer te blijven is schadelijck. S. Paulus en ghebiedt u niet te ghebruycken die elementen, maer wilt dat die gheen die vry zijn in Christo niet dienen noch eyghen sullen wesen die elementen, hy en verdoemt niet die wet der wercken in dien datmense rechtelijck gebruyckt. By avontuer ghy en sult niet goet wesen sonder die minste, nochtans en sullen sy u niet salich maken: Sy leyden u tot een goet leven ende dat ghyse daer toe ghebruycket. Maer ist sake dat ghyse beghint te ghebruycken en blijft daer in staen soo verdryven sy alle u goede leven. Die Apostel versmaet Abrahams wercken die die aldermeeste gheweest zijn, als alle menschen wel weten, en ghy betrouwet in uwe wercken. Godt die versmaet die offerhanden, vierdaghen, ende hoochtijden zijns volckx die by haer selven hadde bevolen te doen. Ende ghy sult so stont wesen dat ghy uwe observatien, ende onderhoudinghen wilt gelijcken met die gheboden des Godlijcken wets. Hoort hoe dat God versmaet ende walcht van desen wercken door den Propheet Esaias. Waerom brenght ghy voor mijn veelheydt uwer offeren, ick ben vol ghebrande offeren der schapen, ende dat merch der vetter beesten, ende dat bloet der calveren ende lammeren ende bocken en heb ick niet ghewilt. Als ghy quaemt voor mijn aensichte, wie eyschte dese dinghen van uwe handen op dat ghy soudet wandelen in mijn heylighe huys. En wilt voort niet meer te vergheefs offeren uwe offerhanden des wieroocx, offerhande die my onwaert is, die feest der nieuwe maenden, die Sabbathen ende de ander feest daghen en wil ick niet meer lijden: V vergaderinghen zijn onrecht, uwe calende ende uwe feestelijcke dagen heeft mijn siel gehaet, sy zijn my swaer ghe- | |
| |
worden: Het is my arbeydt dat icse verdraghen heb, ende als ghy uwe handen wtsteken sult, soo sal ick mijn ooghen van u keeren, ende wanneer ghy u ghebedt vermenichvoudicht soo en sal ick dat niet hooren. Ende ist also niet, als hy vertelt die onderhoudinghe ende ghewoonte der sacrificien ende die menichvoudighe ghebeden der Joden, soo seyt hyt oft hijse metten vinger bewijsde van den ghenen die haer gheestelijckheydt stellen ende setten in dat ghetal der Psalmen of veel ghebedekens te lesen, aenmerckt hoe wonderlijck dat die Propheet wtspreeckt de Religie ende gheestelijckheydt der Joden, ende die Godlijcke walginghen ende verdriet, alsoo dat hyse met zijn ooren noch met zijn ooghen niet en mocht verdragen. Wat sacrificien waren dit, sekerlijck het waren die hy selve met alsulcker eerwaerdicheydt hadde gheboden te onderhouwen, ende die onderhouden waren soo langhe tijt met soo groote geestelijcheyt van die heylige Coningen ende Propheten. Dese heeft God versmaet in die vleeschelijcke wet, dats int oude Testament, ende ghy betrouwet nu in dit nieuwe Testament, dat is, in die geestelijcke wet in uwe sacrificien ende onderhoudingen. Noch hoort God door den selfden Propheet sonder ophouden roepen, ende ghebiedt dat hy zijn stemme verheffen sal als een basuyn, ende als dat gheen dat een scherpe straffinghe waerdich is, seggende: Sy soecken my van daghe tot daghe, ende sy willen mijn weghen weten als volck dat gherechticheyt ghedaen heeft ende dat Gods oordeel niet ghelaten en heeft, sy bidden my om oordeelen der gherechticheyt, ende sy willen God ghenaken ende segghen, waerom hebben wy gevast ende ghy en hebt ons niet aengesien, wy hebben onse sielen verootmoedicht ende ghy en hebt dat niet gheweten. Siet inden daghe uwes vastens soo wert u eyghen wille ghevonden, ende ghy maent u schuldenaren. Siet tot strijdinghen ende scheldinge vast ghy, ende ghy slaet booslijck met uwe vuyste. Ende wilt niet vasten alsoo ghy tot desen daghe toe ghedaen hebt, op dat uwen roep ghehoort mach worden inden hoogen. Is dit die vasten die ic vercoren heb, dat de mensche zijn siele pijnighet heel den dach door, ende pijnighet zijn hooft als een Cirkel omsuselt, ende met een sack ende asschen onder te stropen: dit sult ghy heeten vast en ende een bequamen dach des Heeren. Wat sullen wy segghen dit te wesen, verdoemt god dat hy selfs gheboden hadde: Neen hy, maer God haet te blijven int vleesch der Wet, ende te betrouwen in dat gheen dat niet is. Nu voort bewijst hy ons wat hy hebben wil dat wy doen sullen, segghende: Wasschet u ende weest reyn, ende haelt af dat quaedt uwer ghedacht en van mijnen ooghen. Als ghy hoort dat hy seydt van dat quaet der ghedachten, en seydt dan hy niet opentlijck vanden gheest ende van die binnenste menschen: die ooghen des Heeren en sien niet int openbaer, maer int heymelijc, noch hy en oordeelt niet nae dat ghesichte der ooghen, noch hy en straft niet nae den ghehoor der ooren. Hy en kent die dwase maechden niet, die van buyten verchiert zijn, ende van binnen ydel. Hy en kent den ghene niet die met die lippen segghen Heere, Heere. Daer nae vermaent ons God door den Propheet dat die ghewoonte des gheestelijcken levens alsoo niet gheleghen en is in ceremonien of in wercken van buyten, als sy is in die liefde onses even | |
| |
mensches, seggende: Soect gherechticheydt, coemt te hulpe den bedructen, doet recht den weesen, beschermt de weduwen: Ende diergelijcke heeft hy oock op een ander plaetse geseyt van dat vasten, segghende: Dit is die vasten die ick wtvercoren hebbe, ontbindt die banden des boosheydts, onbindt die bondekens die daer verdrucken, laetse vry ghaen die daer vercranct zijn, ende breket al haren last, breect die hongerigen ende den behoeftighen u broot, ende die vreemde leydt in u huys, als ghy eenen naeckten siet soo cleet hem, ende en versmaet met u vleesch. Wat sal dan doen een Christen mensche, sal hy versuymen die gheboden der heyligher Kercken, ende sal hy versmaden die insettinghen onser Voorvaders, ende sal hy verachten die goede ghewoonten: Ist saecke dat hy noch cranck is, so moet hijse houden als seer van noode, ende is hy sterc en volmaeckt, so sal hyse noch veel te meer houden, op dat hy niet en schandaliseert noch quaedt exempel gheeft zijn broeder die daer noch onvolmaeckt is, ende slaet hem doodt daer Christus voor ghestorven is: dese sienlijcke wercken en moet ghy niet achterlaten, maer het is van noode te doen de onsienlijcke. Die vleeschelijcke wercken en worden die niet versmaet, maer die onsienlijcke worden voorgheset, noch die sienlijcke eere Gods en wort niet veracht, maer Godt en wort niet versoendt dan met dat onsienlijcke goede leven. Godt is een gheest, ende wort ghebuyget ende beweecht door offerhanden die gheestelijck zijn. Het is schandelijc dat een Christen mensche niet weten en sal dat die Heydensche Poet Cato wel wiste, seggende: Goe is een geest, als ons seggen die schriften der Poeten desen salmen sonderlinghe eeren met een reyn hert. Laet ons niet versmaden desen Leeraer al is hy een Heyden geweest, want dese sententie ende sin is seer groot, ende is dese: Ghy meynt dat Godt beweghet wort met dat dootslaen van eenen stier, ende vanden rooc des wieroocx of hy een lichaem waer, hy is een geest die alderclaerst ende eenvoudichste, waerom datmen hem moet eeren aldermeest met een reyn herte of geest, ghy meynt dat ghy offerhande doet als ghy een keersse opsteket: nochtans hoordt ghy wel dat David die Propheet seyt, dat Gods offerhande is een bedruct ende een ootmoedige geest. Ende ist sake dat hy versmaet dat bloet der geyten ende der calveren, hy en sal niet versmaden een bedruckt noch een ootmoedich hert. Doet ghy yet om der menschen ooghen te voldoen ende te behaghen, veel te meer wilt naerstich wesen te doen dat die oogen Gods begheeren. Dat lichaem wordt bedect met een gheestelicke cappe, wat ist, in dien dattet hert draget wereltlijcke cleederen. Ende al wort een mensche bedeckt van buyten met een wit cleet, dat en is niet, ten waer sake dat die cleederen des binnenste mensche wit zijn als snee. Ghy hout van buyten scilentie oft wijinghe, maer meer wilt sorghen dattet hert van werletlijcke saken ende becommernissen vry ende ledich is. Ghy buyget uwe knien des lichaems inde kercke, ten baet u niet indien dat ghy hoovaerdich oft hartneckich zijt inden tempel uwer herten. Ghy eert dat hout des cruyces, wilt meer eeren die geestelijcke bekentenisse des cruyces. Ghy vastet ende wachtet u van dat gheen dat den mensche met en besmet, ende ghy en onthout noch | |
| |
en wacht u niet van onsuyver woorden, die u ende oock eens anders siel besmetten. Dat lichaem wort die spijse onthouden, ende die siel wordt verslonden, ende ghevult met den draf der swijnen. Ghy verciert dat steenen huys, ende hout die heylighe plaetse in groote geestelijckheydt: wat baet u indien dat uwen tempel der herten (wiens wegen Ezechiel heeft door gegraven) is besmet ende onteert met de onsprekelijcke vuylheden der Egypten. Ghy hout feestdach van buyten, ende van binnen ist al in rumoer, en met eenen oploop der sonden al verstoort. Dat lichaem en is niet oncuysch, maer ghy zijt gierich, ende so is u hert oock oncuysch. Ghy singhet met uwe lichamelijcke tonge, maer van binnen (hoort wat die geest seyt:) Mette monde ghebenedijt ghy: ghy wort besloten in een nauwe celle, ende ghy loopt woest met u gedachten door die gantsche wereldt: ghy hoort van buyten dat woordt Godts, maer wilt liever hooren van binnen wat die Propheet seydt: Ten sy sake dat ghy niet en hoordt van binnen, so sal u siel weenen. Wat leestmen int Evangelie, op dat die siende niet en sullen sien, ende die daer hoorende zijn niet en sullen hooren, noch seydt die Propheet: Ghy sult hooren met u ooren, ende ghy en sult niet vernemen, daerom zijn sy salich die van binnen hooren dat woordt Godts, ende salich zijn sy die den Heere spreeckt van binnen zijn woordt, ende haer sielen sullen salich worden. Die dochter des Conincx, dat is, die wtvercoren edele siele wordt gheboden door David alsulcken oore toe te houden, wiens schoonheyt is van binnen in die gulden boorden: Voort, wat batet dat quaet niet te doen, welc ghy metten begeerten des vleesch lief hebt: Wat batet, van buyten goet te doen den genen die van binnen verkeert is: Wat is dat ghy metten lichaem reyst te Jerusalem, ende ghy blijft van binnen Sodoma Egypten, ende Babylon. Het is niet groot te achten dat ghy betreden hebt die voetstappen Christi met uwen vleeschelicken voeten, indien dat ghy niet na volget met alle begeerten des herten de voetstappen Christi. Duncktet u groot dz ghy dat H. graf gheraect hebt, hoe veel te meer ende grooter sal wesen dat men volbrenget die gheestelijcke betekenis des grafs. Ghy belijt ende segt uwe sonden voor den Priester, een mensche wesende siet toe dat ghyse belijt voor God, want voor hem uwe sonden te belijden, en is anders niet dan die te haten. Meynt ghy dat alle u schulde der sonden af wert ghewassen door wassen seghelen oft door wat ghelts, of met een Bedevaert te gaen, so dwaelt ghy doch heel van die wech. Van binnen is de wonde gemaeckt, waerom dattet van noode is van binnen te nemen die dranck der Medicijnen. Ghy hebt uwe begheerten ghevolcht, lief te hebben dat ghy schuldich waert te haten, ende ghy hebt ghehaet dat ghy lief soudt hebben: Dat soet heeft u bitter gheweest, ende dat bitter soet: Wat leydt daer aen wat ghy van buyten doet. Maer ist sake dat ghy verwandeldt u leven, ende dat ghy te vooren beminde, dat begint ghy nu te haten ende te vlien, in dien dat u begheeren soet is dat te vooren bitter was, soo suldy dan ten laetsten vernemen een teken des ghesontheyts. Maria Magdalena heeft grootelijck lief ghehadt, ende haer zijn veel sonden vergeven: ende hoe dat ghy meer sult lief hebben, hoe dat | |
| |
ghy meer haten sult die sonden, want nae die haete der sonden volcht die liefde des volmaeckten goetheydts als een schape dat lichaem: Ick wil liever, ende het is beter dat ghy eens alle u sondighe manieren ende wercken van binnen warachtelijck haet, dan dat ghy thienmael daer mishaghen af hebbet met woorden voor den Priester. Ende dat wy vertelt hebben sommighe dinghen nae de loopinge der sienlijcker werelt int oude ende nieuwe Testament, in alle gheboden der Heyligher Kercken ende oock in u selven ende alle menschen wercken, dan buyten is dat vleessche ende van binnen die gheest. In welcke ist sake dat wy goede ordonnantie houden ende dat wy geen hope en stellen in dat gheen dat sienlijcken is, ende dat wy altijt toesicht hebben totten gheest, ende tot al dat gheen dat der liefden aengaet, Soo en sullen wy niet blijven droevich ende altijdt kinderen, Noch als die Propheet seydt als drooghe ghebeenten die gheen gheest en hebben, als wonderlijck, kijvich, haetich, murmurerende, maer ghy sult wesen hooch in Christo, breet inde liefde, sterck ende stantachtich in voorspoedt ende wederspoedt, in die alderminste consenterende, ende tot die alder overste arbeydende, vol vrolijckheydts, vol wetenheydt ende wijsheydt, die welcke wie datse van hem werpt, die wort oock verworpen vanden Heere der wijsheydt, want nae die onwetenheydt is altijt mede onwillicheydt om te leeren, ende die is alleen principalic een sake dat wy tot geen kennisse mogen comen, als Esaias seyt: Laet ons betrouwen in dat niet is, ende laet ons spreken ydelheydt, laet ons onfangen arbeyt, ende laet ons voortbringen boosheydt, ende laet ons altijt bevende ende cleynmoedich dienen de Jootsche Ceremonien. Van desen seydt oock Paulus, ick gheef haer een ghetuyghenisse dat sy hebben die liefde Gods, maer niet na de wetenheydt. Want en wisten sy niet sekerlijck dattet eynde der wet Christus is, want Christus is de gheest ende die liefde. Noch opentlicker beschrijft Esaias die onsalighe ende onmitte eygendom int vleesch, seggende: Daerom is mijn volc ghevanckelijc gheleyt, want sy en hebben niet gehadt wetenschap, ende die edelingen zijn gestorven van hongher, ende die veelheyt is verdroocht overmits dorst. Ten is niet seer te verwonderen dat dat ghemeyn volck dient die elementen deser werelt als ongheleert, want sy en weten niet meer danmen hen en leert, maer het is veel meer te verwonderen dat die gheen die als overste zijn der Christen gheestelijckheydt, mede inde selfde gevanghenisse van honger sterven, ende van dorst verdorren. Waerom vergaen sy van hongher, want sy en hebben van Christo niet geleert te breken die gersten brooden, sy omlecken die corst die noch hert is, ende sy en connen dat merch daer niet wt crijghen: Waerom verdorren sy overmits dorste, want sy en hebben van Moyses niet gheleert dat water wt den gheestelijcken steen te slaen, noch sy en hebben niet gheput van die vloeden die daer vloeyen van dat lichaem Christi die daer levende wateren zijn: dit is gheseydt vanden gheest, niet vanden vleessche. Waerom mijn lieve broeder wilt u niet veel bewegen met droevighe arbeyden, maer met een middelbaer oeffeninghe, op dat ghy groot ende (voortgaende) wel groepen moecht in Christo, aenmerckende dese regel.
| |
| |
Ende wilt niet met de onreyne beesten opter aerden cruypen, maer wilt met u vloghelen die daer altemet wassen door de liefde, opstijghen als met sommige trappen op de leerder Jacobs van dat lichaem totten geest, van de werelt die sienlijck is tot die onsienlijcke, van die letter tot een gheestelijck verstant, van die sienlijcke tot die verstandelijcke, van datter te samen gheset is tot die eenvoudicheyt. Ende als ghy dan soo na by comet, soo sal altemet by u comen die Heere Christus, ende ist sake dat ghy arbeydet na alle u macht om op te staen van die duysternisse ende rumoer ende ontstillicheydt oft onrust uwer sinnen, soo sal u Christus te ghemoet comen wt zijn onsprekelijcke licht ende ondenckelijcke silentie oft stilheydt, door wien niet alleen der sinnen oploop ende verwoetheydt, maer oock alle verbeeldinghe der schadelijcker dinghen sullen swijghen.
|
|
Auteursrechtvrij