|
| |
Van die wapenen des Christelijcken Ridders.
INden eersten ist van noode om te comen tot de leeringe deses strijts, dat ghy sult weten, ende in u herte overleggen, met wat maniere van wapenen, ende met wat vyanden dat ghy strijden moet, ende ghy moet de wapenen altijt bereyt hebben op dat de alderschalcste vyandt u niet | |
| |
en overvalt onversiens ende ongewapent. Wy moeten strijden soo lange als wy in dit leven sijn, ende die wapenen niet eens afleggen, ende wy moeten altijt voor onse tenten bereyt staen, ende wake houden, want onse vyant en laet nemmermeer af. Somtijts schijntet dat hy ledich is, of dat hy hem beveynst te vlien, maer dan so arbeyt hy aldermeest om ons lagen te leggen, ende ghy en moet nemmermeer neerstiger wake houden dan als hy toont een schijnsel des vredes, ende hy en is nemmermeer min te vreesen dan als hy ons opentlijc bevecht, daerom sal onse principaelste sorge sijn, dat onse hert nemmermeer onghewapent en sal wesen. Wy wapenen onse Lichaem voor eenen Moordenaer, hoe veel te meer sullen wy Wapenen onse herte, op dattet in vryheydt mach leven? De Va nden sijn ghewapent op dat sy ons mogen verderven ende het verdriet ons dat wy wapenen nemen, op dat wy niet vergaen. Sy waken op dz sy ons dooden mogen, ende wy en waken niet, op dat wy gesont mogen blijven, van den Christelijcken Wapentuych salmen noch na breeder verclaren. Nu voort, op dat ghyt gelijckelijck ende al suldt moghen weten, soo sijnder sonderlinge twee wapenen, die bereyt moeten wesen den ghenen die strijden willen met alle de scharen der sonden, daer de 7. dootlicke sonden capiteyn af sijn: te weten als tgebedt ende wetenheyt. Waerom S. Paulus wil dat wy altijdt ghewapent sullen zijn, die daer gebiet dat wy sonder ophouden bidden sullen. Een suyver gebet voert onse begeerten inden Hemel welck een Casteel is daer de vyanden niet en moghen by comen. Ende die wetenheydt beschermdt ons verstant met salighe inghevinghe ende opinien, alsoo dattet een nsoder dat ander niet wesen en mach, sy doen malcander hulpe, want dat ghebedt dat verbdit, maer die wetenheydt gheeft te kennen wat dat wy bidden sullen. Ende op dat gy moecht vyerichlic bidden niet twijfelende (als S. Jacob seyt) so gheven en verleenen dat gheloof ende die hope, dat wy inden naem Jesu begeeren sullen dat ons salich is, ende dat bewijst de wetenschap. Die kinderen Sebedel hebben gehoort van Christo. Ghy en weet niet wat gy begeert. Het ghebedt ist meeste want het spreect met God, nochtans en is wetenschap niet min van noode. Wildy gaen wt Egypten, dat is, wt een sondich leven, tot dat lant van beloften, dat is, tot een geestelic leven, so moet ghy hebben dese tweeleydtsmannen, als Moyses ende Aaron. Aaron Priester wesende beteeckent ons dat ghebedt, Moyses beteeckent ons die kennisse des Wets, dat is wetenheyt. Ende gelijc als die wetenheyt gantsch ende gheheel moet zijn, also moet dat gebedt vyerich zijn. Moyses heeft ghevochten teghen zijn vyanden met die wapenen des ghebedts, ja met opgeheven handen nae den Hemel, die welcke als hyse neder liet so wort Israel verwonnen. Ende als ghy bidt, soo aenmerckt ghy hoe veel Psalmen dat ghy overgerabbelt oft gelesen hebt, ende ghy meynt deucht te wesen veel te spreken in dat bidden. Welcke gebreck aldermeeste is, inden ghenen die in die lettere rusten, ende noch niet gecomen en zijn tot die volmaecktheyt ende rijpheyt des geestes. Hoort wat ons Christus seyt, door sijnen Apostel Mattheus. Als ghy bidt, en wilt niet veel spreken, als de Heydenen doen, want sy meynen dat sy in haer veel spreken verhoort sullen worden en wilt haer niet gelijc worden, want u hemelsche vader weet wat u van noode is eer dz gy hem biddet. Ende Paulus versmaet thien duysent woorden gesproken metten monde, | |
| |
voor vijf die na den geest en wetenschap gesproken worden. Moses en sprac niet nochtans sprack God. Wat roept ghy tot my. Niet dattet roeren der lippen maer een vierich begeeren des herten, comt tot de ooren Gods als een groot geluyt. Daerom sult ghy voor een ghewoonte hebben, als u die Vyandt bevecht, oft als u de verlaten sonden weder verwecken, dat ghy dan terstont met vast betrouwen, u hert sult op beuren of stieren totten Hemel, daer u hulpe af comen sal. Ende ooc ist van noode dat wy de handen op sullen houden nae den Hemel (dat is te verstaen) aldervrijtste becommert te wesen mette wercken der barmherticheyt, op dat wy onse daghelijcsche wercken niet te stellen tot wereltschen dingen, maer tot Christum. Ende op dat ghy de hulpe des wetenheyts niet en versmaet, soo aenmerckt hoe de kinderen van Israel henselven niet en betrouden tegen haer vyanden te strijden, eer sy dat hemels broot, ende dat water des herden steens gemaect hadden. In dese spijse was ooc David gesterct als hy versmaden alle sijn vyanden, seggende. Ghy hebt bereydt een Tafel in mijn tegenwoordicheyt, teghen allen den genen die ons moeyelic sijn. Gelooft my, daer en is geen so groote verdruckinge of aenvechtinge der vyanden (dat is) daer en is soo sware temtatie niet, of die neerstelijcke vlijticheyt der H. schriftueren staet dat lichtelijc weder, noch daer en is so droevigen tegenspoet niet, oft sy wort daermede verlicht. Wat machmen beter ghelijckenisse vande wetenheydt hebben uyter H. schriftueren: dan dat Hemels broot want dat en quam niet vander aerden, maer vanden hemel. Ghy siet dat onderschz der Godlijcker ende der menschelijcker schrift, want alle H. schriftuere is van God ingegeven ende van God de schepper gecomen, daer sy cleyn ende cort is daer is een moedichz des sermoons ende redens besluytende groote wonderlicke geestelijcheyt onder slechte woorden. Daer en is geen leeringe der menschen die niet besmedt is met eenighe dwalinghe, alleen de leeringe Christi is al heel schoon ende reyn. Daer sy wat swaer ende scharp is, daer uyt spreeckt sy die verholen geestelijcheyt die daer metter letter bedeckt is, ende aldus smaecte hem dat hemels Broodt van buyten, die daer seyden: Het is een hardt sermoen oft reden, wie mach hem hooren, neemt wt den geestelicken sin van alsulcke schriftuere, so en isser niet soeter noch vruchtbaerder, oock wt manna, na der Hebreeusche Tale, wat is dat? de welc seer suyverlic over een coemt met de Godlijcke Schrifture die niet te vergeefs in haer en heeft dat alderminste letterken of ten is weerdich te ondersoecken ende te loven, ende dat woordt daer af te segghen wat is dat. Die heylighe geeft ons te kennen door de Heylighe Schrift de wetenheydt des Godlijcken Wets, by gelijckenisse der wateren. Want ghy leest van de wateren, der refectien of laeffenisse, op welcke hem David glorieert, dat hy opgevoedt is. Ghy leest van de wateren, welcke die wijs heyt verstroyt in de hoofden alder straten: gy leest van die geestelijcke vloedt, by welcke ingegaen is Ezechiel ende hy en mocht daer niet door waden: Ghy leest van de putten die Abraham gegraven hadde, welcke vanden Philisteen met aerde ghestopt werdt: ende Isaac heeftse weder opghemaeckt. Ghy leest van de twaelf Fonteynen, tot tot welcke als die kinderen van Israel om ghegaen hadden, Veertigh Wooninghen vermoeydt wesende, hebben daer weder vercoelt en gerust. Ghy leest ooc int Euangelie, van den | |
| |
putte daer Jesus op gheseten heeft, moede wesende overmits den langen wech. Ghy leest van die wateren Siloe, tot welcken Jesus die blinde ghesonden heeft op dat hy weder ontfangen mochte zijn gesichte. Ghy leest van dat water datter in dat becke was, om de voeten der Apostelen te wasschen. Het waer te langhe te vertellen soude men alle dat beschrijven, daer die putten, fonteynen ende vloeden ons anders niet en beteeckenen dan die naerstighe ondersoeckinghe des gheestelijcken schriftuers: Wat betekent ons anders dat water, noch verborgen wesende inde aderen der aerden, dan de gheestelijcken sinne met de letter bedect, ende alst wter aerden begint te comen, anders dan een geestelijcke sinne of verstant dat hem selven openbaert ende verstandelic maeckt: Welcke geestelijcke sinne, als zy nu voort wordt gestelt lanc ende breet, is een stichtinghe ende leringhe allen menschen die dat hooren. Wie twijfelt nu of men mach die heylighe schriftueren wel een vloet heeten te wesen. Daerom ist sake dat ghy u selven al heel geeft tot die studeringhe en leeringhe der heyligher schrifturen, ende dat ghy overdencket de wet Gods dach ende nacht so en sult ghy niet vreesen de vreese des nachts noch des dages maer ghy sult weten beschermt tegen alle aenvechtinghe der vyanden. Nu voort na dat die kinderen van Israel ghegaen waren wt Egypten soo hebben sommighe tijdt gheleeft by vergaderde spijse, maer die spijse was tijtlijck ende onduerich ende sy en mocht niet ghenoech wesen tot alsulcken reyse. Daerom na dat u alsulcke spijse verdriet, soo moet ghy u haesten, soo seer als ghy moecht, om te comen tot dat hemels broot, des hemelschen wijsheyts, dat u altemet voeden ende stercken sal totter tijt toe dat ghy zult moghen comen, als verwinner tot die victorie ende triumphe des eewighen loons, dat nemmermeer eynde nemen en sal. Ende hier moet ghy ooc naerstelicken dencken ende over leggen datmen die heylighe schriftueren niet handelen en moet dan met reyne handen (dat is) met dit alder meeste reynicheyt des herten, op dat door u schult, u medecijn dranck niet en wordt verwandelt in fenijn ende dattet hemelsche broot in u niet vervuylt eer dat gy dat werpt int binnenste uwer begheerten. Ende op dat u ooc niet en geschiede dat Vsa gheschiede die niet ghevreest en heeft zijn onreyne handen te slaen aen die Arcke die daer vallen woude, ende zijnen oneerlijcken dienst is hem ghelonet, met die haestige doot. Daerom ist eerst van node dat gy wel ende waerdelijcken ghevoelet van die heylighe schriftuere, want het zijn warachtige oraculen ende worden die daer gecomen zijn wt dat binnenste des godtlijcken herten. Ende ist sake dat gy die ootmoetdelijcken ende eerwaerdelicken ter herten neemt so sultstu worden beroert, ontsteken ende getransfigureert met die godlicke gaven, ende sult sien de wellusten des saligen bruydegoms. Gy sult sien den schat ende rijcdommen des alderrijcste Salomonis: ende ooc die verholen schat des eewigen wijsheyts maer ghy moet u wachten dat ghy niet oneerlick en valt in die binnenste camer, die dore is cleyn ende ootmoedich siet wel voor u dat ghy thooft niet en stoot dat ghy weder om springet. Ende en vermoedet geen dinck so warachtich te wesen van dat geen dat gy siet met uwen oogen, of dat gy antast met uwen handen: dan datter geschreven staet dat den hemel ende aerde eer soude vergaen, eer dat een letter of punctken | |
| |
soude vergaen van Gods woorden of sy sullen alle geschien. Die menschen moghen lieghen ende dwalen, maer die waerheyt Gods en bedrieget niet noch en wordt bedroghen. Ende wilt verkiesen wt die Leeraers der heyligher schriftueren die ghene die daer aldermeest af gaen die letter. Als sijn inden eersten na S. Paulus Orighenes, Ambrosius, Augustinus ende Hieronimus, want ick sie eenige nieuwe doctoren inder Godtheyt, die alte vele ende gaern blijven staen in die letter, ende dat sy meer arbeyden in sommige vangende argumenten ende vercloeckinghe, dan int exponeren des geestelijcken verstants, alleleens of sinte Paulus niet warachtich heeft gheseydt onse wet gheestelijcken te wesen. Ick heb sommige gehoort die haer selven also behaechden in haren menschelijcke glosen ende commenten, dat sy hebben versmaet die expositien of beduydinghen der ouder leeraren als dromen, Alsulcken betrouwen gaf haer Schotus, Doctor subtilis. Al en hadden sy nz gelesen die heylige schriftueren nochtans meynden sy haer selven te wesen volcomen doctoren inder godtheydt. Die welcke al seggen sy alder lichtste dingen, maer oft sy waerdich ende aengenaem sijn den heylighen gheest dat laet ick een ander oordeelen. Maer ghy wilt selver volmaecter voortgaende wesen in die gheest, dan meer bereydt om te kijven. Ende in dien dat ghy meer soeckt dat voetsel uwer sielen dan die subtijlheydt des verstandts, so wilt mijn alderliefste overlesen die oude doctoren, want haer leeringe meer vruchtbaer is ende niet ledich noch besmet en is, ende haer beduydinge is meer bequamer om die heylige heymelicke geestelicheydt te verstaen. Dit en heb ic niet geseyt als dz ic die nieuwe doctoren versmade, maer om dz ic u voor wil setten die ghene die u meer van noode sijn ende die tot uwen opset bequamer sijn, Want die heylighe gheest hevet sijne sonderlinge tongen ende figueren, die welcke u van noode sijn inden eersten met een neerstighe ondersoeckinge te weten. Die godtlijcke wijsheydt is als een moeder die naerstich is om ons noch in onse kindtsheydt wesende op te brenghen, Want den ghenen die noch jonck sijn in Christo, gheeft sy melck, ende den crancken geeft sy cruyden, maer wilt naerstich wesen ende haesten om ouder te worden op dat ghy herde spijse moghet eten. Sy vernedert haer selven tot u ootmoedicheydt om dat ghy suldt moghen comen tot haer hoocheydt. Het is een groote dwalinge ende onwetenheydt, altijdt jonck of cranck te wesen. Een versken des souters met vierigher ghedachten overgeleyt nae den geest sal u meer smaken ende voeden, dan of ghy den gantsen Souter na den letter laset. Daerom vermane ick u dit naerstelijcker, want ic sekerlicken weet dat dese dwalinghe niet alleen en is die gemeyn menschen, maer ooc inden gene die naden naem ende ooc int habijt als geestelicke personen in goede cloosters sijn, want sy meynen dattet alder meeste goet ende salicheydt is veel te lesen? dat sy oock nauwelijck nae den letter verstaen. Waer wt ick vermoede gheen ander principale sake te wesen, dat de cloosterlijcke gheestelicheyt huyden te daghe over al soo cout ende crancker wort ende vergaet, dan dat sy in de letter oudt worden, ende en arbeyden niet om te comen tot een geestelijc verstant des heylighen schrifts, noch sy en hooren Christum niet roepen, die seydt: Dat vleesch en baet nz die geest ist die levendich maket. Oock seyt Paulus. | |
| |
Die letter doodet, die geest ist die levendich maect. Ende wy weten dat die wet geestelijc is ende niet vleeschelic. Hier voortijdts wilde Godt inden berch: maer nu wilt hy inden gheest aengebeden wesen. Nochtans haer crancheyt en is niet te versmaden die door cranckheydt des verstants lesen met een simpel ende een reyn gheloof die gheestelijckste Psalmen ende ghebeden. Maer gelijc als in die ghebeden der swarter ende onbehoorlijcker conste sommighe woorden ghesproken worden vanden genen diese ooc niet en verstaen nochtans hebben sy macht. Alsoo ist met Gods woort, al en worden sy niet wel verstaen, nochtans ist te ghelooven, datse profijt doen den ghenen van wien datse ghelesen of ghehoordt worden met een reyn geloof ende puere begeerte, ende dat die Enghelen die daer by sijn, worden daer door gheneyghet, om bystandt ende hulpe te doen. Want Paulus en versmaet niemant die daer metten monde lesen, ende metter tonghen spreken, maer hy vermaent ons tot gratien ende gaven des H. Geestes, die ons nutter ende profijtelicker sijn. Ende ist sake datter yemant naerstlijc arbeyt ende sijn beste doet, om te vercrijgen die soeticheyt des heyligen schrifts, ende en can hy daer niet toe comen, ende is dat ghebreck niet van sijner herten: dat en is dan sijn schult niet maer die schult der natueren. Want als Paulus seyt, die daer eet, en sal nz versmaden die daer nz en eet, ende die daer nz en eet: en sal nz veroordelen den genen die daer eet. Dit heb ic geschreven op dz gy in de onvruchtbare letter niet en wilt blijven, maer met alder naersticheydt wilt arbeyden om te comen tot een gheestelijck verstandt der heymelijcker schriftueren. Ende ghy moet dit met veel biddens vercrijghen: dat hy u op doet dat gesloten boec gesloten met seven segelen, die daer heeft die sloten van David, ende wanneer hy sluydt, en mach niemant op doen die heymelijcke dinghen des vaders, die niemandt en weet dan die soon, ende den ghenen die de soon dat wil openbaren. Ende wy moeten gaen tot dat wapen huys der heyliger schriften: daer onse leytsman David in ghesedt heeft al dat bereytsel des strijts zijner Ridderen, met welcke wy sullen moghen strijden verre ende na met de onbesneden Philisieen. Ende ick vermoede dat hy wel met dese wapenen bedect ende beschermt is: die sijn verstandt verciert met der heyligher schrift, ende die hem selven alsoo bevesticht hevet met dat vyer des Godtlijcken liefdes, al waert dat die Hemel ende aerde vergingen: dat hy hem daer af niet vervaren en soude. Voort is van noode af te leggen de wapenen des hovaerdighen Sauls die daer meer lastich sijn dan profijtich ende die daer meer beswaren dan helpen: den genen die met Goliath willen vechten. Daer na sult gy moeten vergaderen vijf steenkens vanden oever oft stranghe des heylighen Schriftuers, die daer zijn, die vijf worden (daer Paulus afseyt, gebeden ende gesproken in den geest, dat is een vyerich gebedt. Ende daer toe moet ghy u rechterhant wapenen met een slingher. Met dese wapenen wort verwonnen onse eenige vyant Sathanas die een Vader is des hoverdijs, met welcke onse hooft Jesus Christus verwonnen heeft doe hy hem temteerde na dat vasten inden berch, ende hy hem antwoorden met die woorden des heyligen schrifts, waermede als met steenkens vergadert van des vloets oever, heeft door geworpen dat voorhooft des vyants. Dit zijn die wapenen des strijts na datter gheschreven staet, in | |
| |
dat boec der wijsheyt, Sijn toorn sal wapenen nemen, ende hy sal de creatueren wapenen tot wrake der vyanden Hy sal voor sijn pantsier rechtveerdicheyt aen doen, ende hy sal nemen voor dien Helm een seker oordeel, ende hy sal nemen die rechtveerdicheydt tot eenen onverwinlijcken schildt, ende hy sal scherpen den wreeden toorne in een speer. Ende ghy leest noch in den Propheet Esaias, daer gheschreven staet: Hy heeft gerechticheyt aengedaen als een pansier, ende den Helm des salicheyt is op sijnen hoofde, hy is ghecleedt met den cleede des wrakes ende hy is bedeckt als met den Mantel des toorns. Wildy nu Paulus wapenen ondersoecken ghy sult wapenen onses strijdes vinden, ende niet die vleeschelic sijn maer die machtich sijn van God, om te vernielen ende te verderven de vasticheden verder verde die gedachten ende allehoochz die haer verheffen tegen de wijsheyt Gods. Ende ghy sult daer vinden de wapenen Gods, daer ghy mede moghet wederstaen inden quaden dage, ende ghy sult vinden de wapenen des rechtveerdicheyts aen die rechter sijde, en aen de luchter sijde, ende ghy suldt vinden een bescherminge uwer sijden de waerheydt, dat pansier des rechtvaerdicheyts, ende den schilt des geloofs met den welcke ghy moghet wt doen, alle die vierighe pijlen uwer vyanden ende noch sult ghy daer vinden, des Helm des salicheyts, ende dat sweert des gheests (dat is) dat woort Gods. Alle die ghene die wel bedeckt ende ghewapent is met dese wapenen, die mach stoutelicken uytspreken de grootmoedighe woorden Pauli seggende, Wie sal ons scheyden vande liefde Christi, de tribulatie, of ancxte, of honger, of naectheyt of perijckel, of vervolginge, of dat sweert. Siet hier wat grooter vyanden, die alle menschen vreeselijc sijn dat hyse voor nz achtet, wilt noch hooren dat meer is dat daerna volget. Maer in alle dese dingen verwinnen wy, om hem die ons heeft lief gehat, want ic ben seker, dat noch de doot, noch dat leven, noch de Enghelen, noch die vorsten, noch de crachten der engelen noch de tegenwoordige, noch toecomende dingen, noch de sterckheydt, noch de boosheydt, noch de diepte noch eenich ander creatuer, mach ons scheyden vande liefde Gods, die daer is in Christo Jesu onsen Heere: O salighe betrouwen, die ghegheven heeft, alsulcke wapenen uwes lichts den Apostel Paulo, een mensch so cleyn wesende dat hy hemselven hiete een weghwerpinge der werelt. De H. Schrift sal u ooc geven alsulcke macht van Wapenen, in dien dat ghy daer vlijtich ende neerstich in sijt, also dat mijn vermaninghe u niet van noode en sal wesen. Maer om dat ghy dat alsoo begeert, ende oock om dat ick u niet weer hooreu en wil, soo heb ick u een sweert oft dit kleyn hantboecxken gemaect dat nemmermeer wter hant en sal wesen noch in maeltijdt, noch in u slaepcamer, want als ghy reyst, of dat ghy sonderlinge in u coopmanschappen of ander moeynissen becommert sijt, soo souder u beswaren de sware wapenen, ende grote boecken mede te nemen. Daerom en wilt den strijt niet beginnen ongewapent, op dat u de bedrieger in eeniger tijdt niet en verdruckt, ende en laet u niet verdrieten dit swaert altijt by u te hebben dat u niet swaer noch lastich en sal wesen om te dragen noch onnut of onprofijtich om te beschermen het is seer cleyn, nochtans hebbende den schilt oft beukelaer des geloofs so sult hy dz wetentlijc gebruycken: ende gy sult lichtelijck verdraghen die aenvechtinghe der booser vyanden dat ghy niet een doot wonde en suldt ontfanghen.
| |
| |
Maer het is nu tijt: dat ick u sal gheven een manier om dit selve wel te gebruycken, ende indien dat ghy u selven daer naerstelick toegheeft ende oeffent: soo betrouwe ick vastelic dat u sal geschien dat onse Coninc Christus u sal nemen wt die broselijcke leven: ende sal u leyden in die vrolijcke stadt Jerusalem daer gheen strijdt eu is: maer een onsterflijcke vrede ende een volmaecte ruste? Maer daer en tusschen is al onse hope hier in geleghen in strijden ende vechten.
|
|
Auteursrechtvrij