De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 20. Brieven 2987-3141

3134 [Van Heinrich Stromer] aan Johannes Cochlaeus
[Bazel], omstreeks juli 1536

Het origineel van deze brief is geadresseerd aan Cochlaeus, maar is niet ondertekend; het handschrift is niet geïdentificeerd. Er zijn minstens vijf afschriften van overgeleverd; soms wordt daar de naam van de briefschrijver genoteerd: eenmaal is dat de naam Heinrich Stromer. Als auteur van de brief is hij niet onwaarschijnlijk.

Gegroet. De heer Erasmus is onlangs als gevolg van dysenterie op 11 juli overleden. Hij is uiteindelijk tweeënzeventig jaar geworden. Wat hij aan vermogen heeft nagelaten, heeft hij deels vermaakt om daarmee het welzijn en de kansen van arme studenten te vergroten, deels om behoeftige en ongehuwde meisjes in staat te stellen om een deugdzame huwelijkspartner te worden. Er zijn mensen die beweren dat hij ongeveer zevenduizend goudstukken heeft nagelaten, als het niet meer is. Ik herinner mij dat ik hem, toen hij nog in leven was, heb horen zeggen dat het een verstandig en bedachtzaam man betaamt om in tijden van voorspoed geld bij elkaar te krijgen en weg te leggen om daarmee iedere klap en tegenslag van het lot gemakkelijker te kunnen opvangen. Hij heeft dat uiteraard ook ten eigen bate bijeengebracht, mede dankzij de vrijgevigheid van al die kopstukken, en bepaald dat hetgeen nu na zijn dood nog over zou zijn, heel eerzame bestemmingen moest krijgen. Zijn hele boekenschat, waarvan mij tweemaal een afschrift ter inzage is gegeven, heeft hij vermaakt aan een zeer rijke prelaat, aan wie hij die enkele jaren daarvoor had beloofd, zoals Froben mij vertelde.^1. Hij liet een bijna koninklijke verzameling gouden en zilveren bekers na en bovendien een niet geringe hoeveelheid munten, waarvan sommige twintig, andere tien en weer andere drie dukaten waard zijn.

Zeer geleerd als hij was, bleef hij volop bezig met het herstellen van de

1. De prelaat was Joannes Łasky.

[p. 360]

Griekse versie van Origenes.^2. Terwijl de hevigheid van zijn ziekte zich op haar ergst deed gelden, ging hij nog zo op in zijn werk, dat hij er pas mee is opgehouden toen de dood zelf hem bij het schrijven de pen uit de handen heeft gewrongen. Zijn laatste woorden, die hij keer op keer diep zuchtend herhaalde (en waaraan zijn werkelijk christelijke overtuiging te herkennen is) en waarmee hij de aarde verliet, luidden: ‘O Jezus, zoon van God, erbarm u over mij: ik zal de lof zingen van Gods mededogen en oordeel.’

Terwijl hij dit steeds aan het bidden was, overviel hem ineens de dood.

Men heeft gezorgd voor een eervolle uitvaart en een schitterend graf, op een prominente plaats in het grootste godshuis, volgens de riten van de christelijke Kerk. Bij de uitvaart waren de verschillende geledingen van het stadsbestuur en de elite van de hele stad Bazel aanwezig. Kortom, het beste wat zich in Bazel op het gebied van de wetenschap bezighoudt met de letteren en met een goede opvoeding, heeft zonder uitzondering diep bedroefd het overleden lichaam met deze plechtigheid de laatste eer bewezen.

Aan de heer Johannes Cochlaeus, theoloog, kanunnik te Meissen

2. Het boek werd in september 1536 gepubliceerd, in twee foliodelen: Origenis Adamantii opera, studio et labore D. Erasmi partim versa, partim recognita, Bazel, Froben & Episcopius.