De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 20. Brieven 2987-3141

3022 Van Hector van Hoxwier
Pavia, 1 juni 1535

Hector van Hoxwier groet Erasmus van Rotterdam

Zo veel en zo opvallende verdiensten, Erasmus, heeft u jegens mij dat ik, steeds wanneer ik de rekening opmaak, mezelf met recht beschouw als de allerondankbaarste mens. Want om het andere maar achterwege te laten waarvan alleen al de herinnering mij het schaamrood bezorgt, geef ik dit voorbeeld: dat u niet lang geleden zo vriendelijk en snel en ook zo eervol mij per brief heeft aanbevolen bij Alciati, en dit uitgebreider en nauwkeuriger dan passend was bij mijn positie of dan ik zelf durfde te vragen.^1. Ik zou me echt niet schamen dat u voor mij dagelijks nieuwe weldaad op weldaad stapelt als ik maar de mogelijkheden had, zowel wat betreft vermogen als op grond van talent en geleerdheid, om de plicht te vervullen van iemand die niet geheel ondankbaar is: uw gebaar beantwoorden of u ten minste dank betuigen. Dit onbehaaglijke gevoel wordt nog vergroot door de ongelooflijke vriendelijkheid van Alciati zelf en door de vele diensten die hij me na uw aanbeveling keer op keer heeft betoond; en hij biedt uit zichzelf aan nog meer voor me te doen als ik daar gebruik van wil maken. Want meteen na ontvangst van uw brief nodigde hij me uit bij hem thuis, vertelde dat ik door u bij hem aanbevolen was maar dat een aanbeveling niet echt nodig was geweest; nu ik echter besloten had u hiervoor in te schakelen, zou hij zorgen dat ik begreep dat een aanbeveling van een zo groot man bij hem van groot gewicht was. ‘Ik zou er geen bezwaar tegen hebben,’ zo zei hij, ‘om u hier onderdak te verlenen als de organisatie van mijn woning me niet verbood u in dit opzicht terwille te zijn.’ Herhaaldelijk sprak hij uitgebreid over u, in uiterst eervolle en

1. De brief aan Alciati is niet overgeleverd, maar wordt in brief 2972 genoemd.

[p. 116]

vriendschappelijke termen. Toen ik wegging heeft hij me innig omhelsd en me uitgeleide gedaan, een duidelijk bewijs van zijn welwillendheid tegenover mij.

Wanneer ik hem sindsdien benaderde, ontving hij me steeds vriendelijk en voorkomend. Kort geleden heb ik van zijn diensten gebruik gemaakt en advies gevraagd in een kwestie in verband met mijn erfdeel: toen ik hem (zoals dat hoort) een paar kronen aanbood en een beetje aandrong toen hij dat afhield, weigerde hij het met een gezicht alsof hij in het vervolg mijn vriend niet meer zou zijn als ik niet ophield hem hiermee lastig te vallen. Dit alles is, dat begrijp ik wel, voor mijzelf een grote eer en voor mijn studie flinke winst, maar anderzijds moet mijn eerste overweging hierin zijn hoe ik de schande van ondankbaarheid kan ontlopen (zoals ik al zei); de tweede moet zijn op welke manier ik de indruk voorkom dat ik voor niets uw hulp ingeroepen heb; maar ik moet ook mijn eigen belang voor ogen houden en het niet laten gebeuren dat ik door zorgeloosheid en slapheid deze kans om te studeren laat lopen; want ik weet dat ik op die manier u beiden het grootste blijk van mijn dank geef.

Maar nu over iets anders. Van Viglius heb ik al een hele tijd geen brief ontvangen. Het is voor hem wel een heel onverwachte start dat hij in deze zware stormen is geraakt en er, zoals dat heet, meteen op de drempel tegenaan is gelopen.^2. Ik vraag me af waartoe de overmoed van deze mensen zal leiden. Uit brieven van vrienden maak ik op wat daar en in mijn geboortestreek allemaal gebeurt. De meeste dingen zijn zo absurd dat ik ze nog niet met alle wil van de wereld kan geloven tenzij hierom, dat de teugelloze en onoverdachte willekeur van elk van hun wandaden mij overvloedig vertrouwen geeft in die berichten. Veertien jaar geleden is dit weefsel door bepaalde mensen op het getouw gezet, eerder uit overmoed dan met overleg, en het viel bij heel wat mensen in de smaak omdat het de schijn wist te wekken van godsvrucht en godsdienstige overtuiging. Ik herinner me dat u in die tijd meteen al dit voorzag en ook wat er daarna gebeurd is, en dat u dit welsprekend voorspelde: ik heb vaak gehoord dat zwaarwichtige mannen op deze grond hun bewondering uitspraken voor uw volmaakte inschatting en uw grote wijsheid. Maar ik hoop dat na deze donkere stormen een keer de tijd van windstilte weer aanbreekt. Misschien kunnen we Viglius beter adviseren om bij zijn bisschop ontslag te nemen en zich uit die gevaarlijke situatie terug te trekken op een rustige post en zich toe te leggen op het doceren van privaatrecht: eens zal hij dan de beroemdste naam zijn onder de leraren van dit vakgebied.

2. De komst van de wederdopers naar Münster zorgde dat Viglius niet met zijn werk in dienst van de bisschop van Münster kon beginnen.

[p. 117]

Degene die deze brief bij u aflevert, is familie van Viglius en een goede bekende, een zeer rechtschapen jongeman, die hier enkele dagen geleden door Alciati gelauwerd is tot doctor.^3. Als u Alciati binnenkort schrijft, wees dan alstublieft zo vriendelijk ook een briefje voor mij erbij te stoppen: dan kan ik zien dat u ook aan mij denkt. Kon ik op mijn beurt maar iets terugdoen voor u! Maar voorlopig verontschuldig ik me voor mezelf met dit besef van goede wil, want het is maar heel onbeduidend wat ik kan doen. Het ga u goed, Erasmus, allerbeste van allen die leven, en moge u nog lang sterk en gezond blijven, zowel voor ons als voor de kunsten en wetenschappen. Moge de goede en grote God deze wens willen vervullen.

Pavia, 1 juni 1535

3. Rienck van Burmania ofwel Irenicus Phrysius studeerde sedert 1530 rechten in Dole en in Pavia, waar hij bij Alciati tot doctor promoveerde. Van Erasmus nam hij weer enkele brieven mee naar de Lage Landen. In Friesland werd hij grietman van Leeuwarderadeel.