De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 20. Brieven 2987-3141

[p. 79]

3005 Aan Pietro Merbeglio en Gian Battista Laurentia
Freiburg, 18 maart 1535

Erasmus verzoekt Merbeglio en diens vriend Laurentia om niet te reageren op publikaties waarin hij aangevallen wordt vanwege zijn Ciceronianus van 1528. Hij doelt vooral op Julius Caesar Scaliger, Étienne Dolet en Georg van Logau.

Erasmus van Rotterdam groet Pietro Merbeglio en Gian Battista Laurentia hartelijk

Aan een eensgezind koppel schrijf ik één brief terug, hoewel ik sowieso al tot beknoptheid ben gedwongen door de jicht aan mijn handen en voeten, beter gezegd, door mijn totale jicht. Hoewel er geen kwaal is waarvoor ik minder bang was, is mijn jicht nu een voortdurende worsteling, een doodstrijd. Een paar dagen geleden heb ik al heel in het kort geantwoord; dat briefje heb ik aan de door u aangewezen tussenpersoon gestuurd. Deze brief zal die korte wellicht nog inhalen. Het zou onvriendelijk zijn als ik niet dankbaar was voor uw toewijding. Toch vind ik het raadzamer geen acht te slaan op de dommigheden van die mannen: hun opschudding leidt er slechts toe dat zij de studies te gronde richten met behulp waarvan zij zichzelf proberen te verkopen, precies zoals de vaders van de ketterijen de godsdienst hebben ondermijnd; het resultaat is dat zij van de schone letteren van onze cultuur letteren van de barbarij maken en van onze Muzen een stel Furiën. Het boekje dat u mij gestuurd heeft, had ik al een paar jaar geleden ontvangen.^1. Ik zie daarin niets wat op mij slaat. Als ze mij tot vijand van Cicero maken, hebben ze het bij het verkeerde eind; als ze me vijand van de ciceronianen maken: de enigen die in deze tijd die titel ‘bewonderaar van Cicero’ verdienen, zijn grote vrienden van mij, P. Bembo, Iac. Sadoleto en A. Alciati. Dit kan ik staven met vele brieven van hen, vol vriendschap geschreven. Nu gaat het verhaal dat er in Lyon een boek is gedrukt met bijtende kritiek op mij, van de hand van Étienne Dolet.^2. Van hem bestaan ook toespraken en brieven vol woede: daar zou je eerder maagpijn van krijgen dan opgewonden raken. Ik heb het nog niet onder ogen gehad, en als ik het te zien krijg heb ik geen zin om te reageren.

Er is een meneer Van Logau, die mij nooit heeft gemogen: overal beschimpt hij Erasmus, niet met zijn pen maar met de tong. De mensen in wier welwillendheid hij zich koestert, zijn vrienden van mij; ze schrijven dat hij een

1. J.C. Scaliger, Pro Tullio Cicerone contra Desid. Erasmum Rot. Oratio. De tekst circuleerde aanvankelijk alleen in manuscript maar is in 1531 gedrukt.

2. Étienne Dolet, Dialogus de Imitatione Ciceroniana adversus D. Erasmum Rot. pro Christophoro Longolio, Lyon 1535.

[p. 80]

andere man uit Wrocław heeft omgekocht, wiens pamflet nu door heel Italië fladdert; voor zover ik weet is het nog niet gedrukt. Het is me toegestuurd uit Rome, met de hand overgeschreven: ik heb nog nooit zoiets stompzinnigs gelezen. Julius Scaliger heeft in Parijs een redevoering tegen mij laten verschijnen die wemelt van de schaamteloze leugens en woest gescheld: maar hij is zelf niet de auteur ervan, dat weet ik zeker op grond van onweerlegbare bewijzen.^3. Hij heeft deze schoen aangetrokken die door een ander, mij niet onbekend, gemaakt was. Ik heb geen zin om met mensen van dat allooi te gaan vechten, en het heeft ook geen nut. Ik zou willen dat u hetzelfde doet: zij zoeken gewoon tegenstanders.

Als Agostino Scarpinelli, die mij pas nog vanuit Ferrara geschreven heeft, daar in de buurt is, doe hem dan alstublieft de groeten van mij:^4. hij is in elk geval iemand van betere aard, want ik heb nog nooit een oprechter karakter meegemaakt dan het zijne. Ik bid dat alles voor u voorspoedig verloopt.

Freiburg im Breisgau, 18 mei 1535 na de geboorte van de Redder

Erasmus, eigenhandig

[Achterop:] A monsieur Scaliger demeurant à Agen^5.

3. Erasmus veronderstelt dat ‘Scaliger’ een pseudoniem is en dat Hieronymus Aleander de echte auteur is.

4. Deze brief van Erasmus is niet bewaard gebleven.

5. Dit staat zo onder Erasmus' brief, in het Frans. Scaliger heeft deze brief afgedrukt in zijn Contra Desid. Erasmum Roterodamum Oratio ii, Parijs 1537. In zijn opdrachtbrief aan Petrus Rubrius beweerde Scaliger dat Erasmus' brief hem toegestuurd was door Merbeglio en Laurentia en hem op 12 september 1535 bereikt had via zijn boekhandelaar. Dat is heel onwaarschijnlijk, omdat de bezorger van de brief vertraging had opgelopen; zie brief 3070.