De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2168 Van Viglius van Aytta
Lyon, mei 1529

Aan Erasmus van Rotterdam

Vooral hierom ben ik, zeer geleerde Erasmus, met nogal wat tegenzin uit Dole vertrokken, omdat ik daar vanwege de geringe afstand die mij van u scheidde, hoopte eens een gelegenheid te vinden van een ontmoeting met u te genieten waar ik vurig naar verlangde.^1. Maar op een of andere manier verzetten mijn lot en de adviezen van mijn vrienden zich tegen mijn wens. Want toen ik in Dole verbleef, heb ik aan de verzoeken van enkele jonge studenten^2. die om mijn medewerking - voor wat zij waard is - vroegen bij het behandelen van de beginselen van de rechtswetenschap, uiteindelijk gehoor gegeven. Maar daarna heb ik mij herhaaldelijk geschaamd voor en spijt

1. Het bezoek zou pas in de herfst van 1531 plaatsvinden; zie brieven 2551 en 2586.

2. Wellicht de vijf studenten die met Van Aytta zes stellingen naar Alciati stuurde; Alciati voegde ze met zijn commentaar op toe aan het eind van zijn Ad rescripta principum (Lyon, 1532).

[p. 231]

gekregen van die overmoed. Want mijn leeftijd waarop ik eerder diende te leren dan te doceren, komt hiertegen nog in opstand, vooral omdat het vanwege de vrijgevigheid van mijn oom^3. en de gulheid van mijn ouders mogelijk is zonder inkomsten uit lesgeven zogezegd^4. van mijn sap te leven en mij in vrijheid aan de letteren te wijden. Desondanks hebben enkele goed onderlegde vrienden door een ernstig en dwingend beroep op mij te doen mij zover gekregen. De jongelieden zelf drongen er bij mij bovendien zo vasthoudend op aan dat ik werd gedwongen niet wat ik met mijn beperkte talenten aankon, maar wat zij zelf wilden, te volbrengen.

Toen zij wat zij verlangden van mij gedaan hadden gekregen haalden zij mij ook ertoe over tegelijk met hen naar Avignon te vertrekken om college te volgen bij Andrea Alciati, onder juristen een zeer vermaard hoogleraar. Zo is een gelegenheid u te bezoeken en in levenden lijve te zien waar ik lang op had gehoopt, mij op een of andere manier onmogelijk gemaakt. Toch zit dat oude verlangen nog zo vast in mijn hart dat dit dagelijks evenveel groeit als er aan hoop is verdwenen. Ik kan het niet uit mijn gedachten krijgen en bid God dat hij u voor ons lang laat leven, zodat mijn wens, zij het wat laat, toch eens in vervulling gaat.

Toen ik in Lyon kwam hoorde ik van Paolo Cerrato, een bij uitstek geleerd en vriendelijk iemand, dat Alciati Avignon al vaarwel had gezegd^5. en door de koningin^6. van Navarra, zuster van de koning van Frankrijk, voor een groot geldbedrag was uitgenodigd naar Bourges te komen, waar hij met een hoog salaris^7. aan de universiteit aldaar was aangesteld. Hoewel degenen die mij naar Lyon hadden gebracht, erg graag Alciati wilden volgen, gaven zij toch gevolg aan de instructies van hun ouders en zetten hun eerdere plan voort. Want zij dachten dat we veiliger in Avignon, onder pauselijk gezag, dan in Frankrijk zouden verblijven omdat de oorlog tussen de keizer en de koning van Frankrijk nog niet was afgelopen.^8. Daarom vervolgden wij het reisdoel waartoe wij hadden besloten.

Maar het verloop van de gebeurtenissen steunde ons plan niet. Want vanwege het uitbreken van de pest werden wij gedwongen onmiddellijk daarvandaan naar Valence terug te gaan. Omdat het zo'n lieflijke stad is had ik daar graag langer willen blijven, vooral omdat er geen gevaar meer bestond

3. Bernard Bucho van Aytta.

4. Adagia 1780.

5. Alciati was in maart uit Avignon naar Bourges vertrokken.

6. Margaretha van Valois.

7. 600 kronen; zie brief 2194.

8. Aan de oorlog kwam in augustus 1529 een einde door de Damesvrede van Kamerijk; zie brief 2167, noot 6.

[p. 232]

voor de verderfelijke en besmettelijke ziekte die daar vorig jaar had geheerst en omdat degenen die daar burgerlijk recht doceerden, mij zeer geleerd leken.^9. Maar Duitse kooplieden die in Lyon zaken deden en door ons van ons vertrek uit Avignon op de hoogte waren gesteld, adviseerden ons Alciati naar de universiteit van Bourges te volgen, omdat zij hadden vastgesteld dat aan het hof van de koning alles rustig was. Hun advies namen wij graag over.

Ik schrijf u over mijn wederwaardigheden alleen maar wat uitvoeriger om aan de verplichting te voldoen waarmee ik mij in mijn vorige brief^10. aan u heb verbonden. Ik dien immers mijn beste beschermheer niets van mijn zaken verborgen te houden, aangezien het niet verder nodig is mij voor mijn onbedachtzaamheid - het feit dat ik u nogal vaak en overmoedig met mijn brieven lastigval - te verontschuldigen. Naar ik hoop zult u zich welwillend blijven opstellen wanneer ik in dit opzicht een fout bega. Als ik de aangevangen reis heb beëindigd zal ik ervoor zorgen dat u van mij bericht krijgt over Alciati en al het andere waarvan ik denk dat u het wilt weten. Het ga u goed, zeer geleerde Erasmus.

Lyon, mei 1529

9. Op 8 mei 1529 verkreeg Viglius in Valence het doctoraat in kerkelijk en wereldlijk recht.

10. De brief is niet bewaard gebleven.