De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2147 Aan Johannes Oecolampadius
[Bazel, ca. 10 april 1529]

Afschrift van de brief van Erasmus aan Johannes Oecolampadius waarvan ik in mijn vorige brief melding heb gemaakt

Een paar dagen geleden wilde ik je voor een gesprek uitnodigen. Maar de tijd was niet geschikt en ik leed aan een heel hardnekkige verkoudheid die met koorts gepaard ging. Ik vreesde echter dat er hierdoor bij het volk geruchten zouden ontstaan, omdat op dat moment de situatie minder rustig was dan nu. Vandaag vertelde Hieronymus Froben mij dat sommige mensen mij ervan verdachten dat ik jou niet gunstig gezind ben, omdat ik in mijn geschriften kritiek op je zou hebben geleverd; en vervolgens omdat ik onlangs een omweg maakte om je niet te hoeven groeten. Je moet weten dat beide aantijgingen een volledig ongegrond verzinsel zijn. Ik heb geen letter geschreven waarmee ik je terecht wilde wijzen of bij het schrijven waarvan ik aan je heb gedacht.

Toen het colloquium Cyclops in druk verscheen^1. vermoedden enkele werknemers van Froben dat wat over iemand met een schaap op zijn hoofd, een vos in zijn borst en een lange neus^2. wordt gezegd, op jou betrekking heeft. Toch staat het vast dat dit schertsend is gezegd over mijn dienaar Nicolaas

1. In maart 1529; zie brief 2121, noot 2.

2. Omdat ‘een lange neus’ als een belediging van Oecolampadius werd opgevat, liet Erasmus deze opmerking in de editie van september 1529 weg; zie ook brief 2196, p. 301, en asd i, 3, p. 604; vertaling Gesprekken, p. 412.

[p. 178]

Kan^3. die in de Colloquia bekendheid wilde krijgen. Hij draagt zo'n muts, heeft een lange neus, een donkere gelaatskleur en zwart haar. Dat jij een dergelijke muts gebruikte, had ik nooit gehoord als jij hem niet bij deze gelegenheid had gedragen. Ik ben niet zo dwaas dat ik dergelijke flauwe opmerkingen tegen mensen gebruik. Ook Polyphemus^4. wilde beroemd worden; hij liep rond met een prachtig exemplaar van de evangeliën hoewel niets zo verdorven was als zijn leven. Zo zit het met wat ik heb geschreven.

Langs die weg pleeg ik bijna altijd naar de tuin van Froben^5. te gaan wanneer het wat gunstig weer is, omdat de andere weg nogal smal is en stinkt. Zelfs als niemand er was, zou ik daarom toch daarlangs gaan. Ik herkende je niet toen je mij tegemoet kwam, maar mijn dienaar maakte mij erop attent. Daarom zou ik van richting zijn veranderd en naar je toegekomen als er niet veel en mij onbekende mensen bij je stonden. Hun bijeenkomst wilde ik niet verstoren;^6. dat heb ik toen tegen mijn dienaar gezegd. Zo zit het met jouw verdenking.

Voor het geval er nog iets anders is: ik ben vandaag, vergezeld door één persoon, van ongeveer vier tot zes uur in de tuin van Froben, als je zo vriendelijk wilt zijn daarheen te komen. Ook als je dit liever op een andere dag wilt, zal ik je graag ontmoeten.

In het boek dat je als reactie op Pirckheimer schrijft,^7. merk je op dat ik zou hebben gezegd dat jouw opvatting over de eucharistie veel beter is. Dit heeft misschien de Deen Hans^8. aan jou bericht, maar het is niet juist. Ik heb gezegd dat jouw opvatting eenvoudiger en beter uit te leggen is, omdat zij minder ingewikkelde kwesties bevat. Overigens zou ik juist op dit ogenblik hetzelfde verkondigen als jij,^9. indien ik mij ervan kon overtuigen dat jouw leerstellingen beter zijn dan de algemeen gangbare, zodat mijn geweten in die overtuiging rust kon vinden. Daarmee zou ik op mijn manier wraak nemen op enkele onbesuisde monniken en theologen zoals Béda. Het enige wat ik nu kan doen, is wensen en mij ervoor inzetten dat deze onlusten een gelukkiger einde krijgen. Het ga je goed.

De andere onderwerpen komen in een gesprek aan de orde, als je dat goed vindt.

3. In het colloquium heet hij Cannius.

4. Felix Rex, de andere personage in het colloquium.

5. Zie brief 2141, noot 8.

6. Vgl. brief 2196, p. 301.

7. Oecolampadius schreef twee Responsiones (resp. Zürich, 1526 en Bazel, 1527) tegen Pirckheimer. In geen van beide werken komt een dergelijke passage voor. Vgl. brieven 1893, p. 293 en 1930, p. 20.

8. Hans Bogbinder.

9. Vgl brief 1717, p. 134.