De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2109 Van Alfonso de Valdés
Toledo, 25 februari 1529

Hartelijk gegroet. Ik heb, zeer geachte Erasmus, twee brieven^1. van u ontvangen; de een was gedateerd op 27 juli, de andere op 31 augustus. Beide stuurde u mij in twee exemplaren. In de eerste beval u mij Frans van der Dilft aan en vroeg u mij hem in het hof van de keizer op te nemen. U kunt zich nauwelijks voorstellen hoe vervelend het voor mij was dat ik de voortreffelijke jongeman niet kon helpen. Alles is bij ons zo aan restricties onderworpen dat iemand alleen maar dienaren die onmisbaar zijn er op na kan houden, vooral omdat wij een reis naar Italië voorbereiden en voor vertrek gereed zijn.^2. Omdat wij horen dat daar vele duizenden mensen van honger omkomen, is er niemand die zijn personeel niet reduceert, laat staan dat iemand het aantal dienaren wil uitbreiden. De kanselier^3. had om u een dienst te bewijzen heel graag de man onder zijn personeel willen opnemen. Maar hij heeft bij ons veel schulden gemaakt, wat dergelijke mensen niet zelden pleegt te overkomen, en vraagt de keizer herhaaldelijk hem met een schenking te helpen om daarmee aan zijn schuldeisers tegemoet te komen en zijn personeel te kunnen onderhouden. Vaak krijgt hij van de keizer te horen dat

1. Beide brieven zijn niet bewaard gebleven. De eerste brief was tegelijk met brief 2013 naar Gattinara verzonden. Brief 2039 verwijst naar de tweede brief, waarbij waarschijnlijk een exemplaar van de Concionalis interpretatio [...] in psalmum 86 (brief 2017) was gevoegd. Aan het einde hiervan stond brief 2018 afgedrukt, die aan Valdés was gericht.

2. Zie brief 2163.

3. Mercurino di Gattinara; zie brief 2013.

[p. 95]

hij zijn uitgaven moet matigen. Daarom durfde hij die niet te vergroten door nieuw personeel in dienst te nemen. Toch kon hij dit om u een genoegen te doen naast zich neerleggen als hij had gezien wat voor voordeel het hof hier Van der Dilft kon bieden. Omdat er geen voordeel was, maar heel veel nadelen, hebben wij hem allemaal geadviseerd naar zijn vaderland terug te gaan. En om eerlijk te zijn, begrijp ik niet waar u aan hebt gedacht toen u die ongelukkige jongeman naar ons toe stuurde, vooral omdat hij geen enkele vreemde taal kent die wij hier gebruiken. Hoe het ook zij, het spijt de kanselier en ook mij; wij konden aan uw verzoek ondanks onze onze wens en bereidwilligheid niet tegemoetkomen en vragen u ons dit niet kwalijk te nemen.

Er is overigens geen reden voor u om te twijfelen aan de gezindheid van de aartsbisschop van Toledo^4. die u oprecht en van ganser harte liefheeft. Het zal hem een groot genoegen doen als Erasmus een werk aan hem opdraagt.^5. Hij heeft u geschreven en u een wisselbrief gestuurd waarmee u tweehonderd dukaten krijgt uitbetaald. Met een derde kopie is het u al toegezonden. De Welsers^6. zeggen dat ze u namens mij dertig gulden hebben betaald. Ik heb dat niet voor u opgestuurd, maar om de uitgave van Augustinus te steunen, teneinde te voorkomen dat u denkt dat ik met geld uw gunst wilde najagen.

De monniken houden zich stil. Ze durven immers hun mond niet open te doen omdat ze hebben ondervonden hoeveel nadeel het tumult dat onlangs is ontstaan,^7. hun heeft bezorgd. De vrede slaapt - wat zei ik, slaapt? Integendeel, hij is begraven. Zo erg zijn gemoederen van deze vorsten^8. opgehitst en telkens gebeurt dat met nieuwe beledigingen. Wij horen dat de paus van Rome^9. naar ons komt om deze vorsten te verzoenen. Maar ik denk niet dat hij zo'n grote taak op zich zal nemen en ook als hij dit wel doet, zie ik niet op welke manier hij de ruzie kan bijleggen wanneer God zelf niet ingrijpt.

Of u ergernis aan het hof van de koning van Hongarije hebt gewekt omdat u te nadrukkelijk de vrede hebt gepreekt, weet ik niet. Bij ons hebt u zich in elk geval hierdoor bijzonder geliefd gemaakt hoewel wij hier bijna geen

4. Alonso de Fonseca; hij zou hebben gezegd dat als Erasmus een ketter was, hij verbrand moest worden. Luis de Carvajal nam deze opmerking in zijn Apologia op; zie brief 2110, noot 10.

5. Blijkbaar had Erasmus toestemming gevraagd om de editie van Augustinus aan hem op te dragen; zie brief 2157 en verder brieven 2003, p. 171, 2004, p. 174, 2126, p. 128, 2133, p. 142, 2163 en 2198.

6. Zie brief 2153.

7. Zie brief 2094.

8. Karel v en Frans i.

9. Clemens vii had op 10 januari beloofd dit te doen, als hij van zijn ziekte was hersteld.

[p. 96]

nadeel van de oorlog hebben ondervonden. Het vertrek naar Italië stemt mij milder omdat ik hoop u een keer in levenden lijve te ontmoeten: want u komt naar ons toe of ik zal u in Bazel bezoeken.

Het ga u goed, Toledo, 25 februari 1529