De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 15. Brieven 2082-2203

2101 Van Viglius van Aytta
Dole, 15 februari 1529

Viglius van Aytta uit Friesland groet Erasmus

Van uw talrijke en zeer bijzondere kwaliteiten die zelfs elk afzonderlijk u onsterfelijkheid zouden kunnen bezorgen, bewonder ik, zeer geleerde Erasmus, vooral uw onvergelijkelijke geleerdheid en uw aan iedereen betoonde vriendelijkheid. Uw geleerdheid heeft ervoor gezorgd dat de hele wereld de Latijnse literatuur als het ware na haar gevangenschap heeft teruggekregen. Uw vriendelijkheid doet mij er dagelijks naar verlangen en spoort mij er zelfs toe aan om, hoewel ik over de grond kruip en bij de schittering van uw geleerdheid als door de stralen van de zon ben verblind, toch te durven wensen dat ik onder uw bekenden word opgenomen. U kunt als een zeer vriendelijk iemand mij dit verlangen niet euvel duiden. Waarom zou ik immers niet naar uw genegenheid verlangen omdat u met uw vriendelijkheid zoveel mensen verblijdt en aanzien verleent? Waarom zou ik u niet als een vader van de letteren vereren omdat ik mij daarop toeleg? Waarom zou ik als jong iemand een man van zo'n eerbiedwaardige leeftijd niet door enige plichtsgetrouwe onderdanigheid aan mij verplichten? Waarom zou ik ten slotte denken dat u een teken van mijn genegenheid voor u onaangenaam zou vinden?

Ik heb werkelijk, eerbiedwaardige Erasmus, direct van jongsaf aan zo'n genegenheid voor u gekregen dat er voor mij geen sterkere stimulans voor de studie bestond dan zoveel vorderingen te maken, dat ik hoopte op uw welwillendheid te kunnen rekenen. Hoewel ik dit stadium nog niet heb bereikt, word ik toch iedere dag door zo'n groot verlangen naar u bevangen en heb ik zoveel hoop gevestigd op uw vriendelijkheid dat ik, on-

[p. 85]

danks mijn besluit, niet kon worden afgehouden van het roekeloze waagstuk u te schrijven. Of reken dit liever Polyphemus^1. hier aan, die mij zo uw lof heeft verkondigd dat ik als een niet-ingewijde het heiligdom der muzen durf te naderen. Of u moet, zo u wilt, dat Karel Sucket^2. kwalijk nemen, een jongeman die uw genegenheid voor hem ten volle verdient en die ook mijn schaamteloosheid door zijn aansporing heeft vergroot. Ik hoop dat ik tenminste dit als het enige voordeel van mijn voortdurende sympathie voor u kan hebben, dat u het mij niet kwalijk neemt dat ik een keer zo dwaas ben u te schrijven.

Liever had ik tijdens een persoonlijk gesprek met u het zaad van de vriendschap willen zaaien voordat ik mij tot het schrijven aan een afwezige zette. Maar nu houdt de onrust in Bazel^3. mijn wens tegen. Toch zal ik mij eens gelukkig achten als ik u zal kunnen zien. Niet alleen bestaat bij mij dit verlangen al lang, maar ook een oom van mij heeft me hiertoe vaak aangemoedigd. Het was Bernhard Bucho, deken in Den Haag. Welwillend als hij was heeft hij mij altijd bij mijn studie gesteund. Kort geleden is hij heengegaan^4. en het droevige bericht van zijn dood heeft mij zeer aangegrepen. Maar in zijn testament heeft hij genereus voor de kosten van mijn studies gezorgd. Ik zou willen dat u wist hoezeer hij op u was gesteld en hoe trouw hij u tegen enkele dwaze horzels heeft verdedigd; want vanwege zijn naam zou ik ook meer hoop op uw genegenheid koesteren. Toch gedraagt u zich tegenover iedereen zo vriendelijk dat steun van anderen niet nodig is, maar u van nature wordt aangespoord en gedreven voor degenen die u zijn toegedaan sympathie op te vatten.

Daarom vertrouw ik erop, zeer geleerde Erasmus, dat u deze brief van mij waarmee ik noodgedwongen de genegenheid die ik voor u voel tot uitdrukking breng, goedgunstig zult ontvangen. Eerlijk gezegd kon ik mij niet langer bedwingen schriftelijk kenbaar te maken hoezeer ik op u gesteld ben omdat ik door uw brieven die velen van ons als vrienden van Erasmus met Karel lezen, van de laaghartige verdorvenheid van die nietsnut H.E.^5. op de hoogte raakte. Vaak heb ik voor u tegen Lu. Ca.^6. partij gekozen. Als hij mijn raadgvingen had willen opvolgen, had hij door vrijwillig naar het rechte pad terug te keren deze ellende en schande kunnen vermijden. Ik hoop daarom

1. Felix Rex.

2. Zie brief 2191.

3. Van 8 tot 10 februari vond er in Bazel een beeldenstorm plaats; zie brief 2097, noot 1.

4. 3 december 1528.

5. Heinrich Eppendorf.

6. Ludovicus Carinus.

[p. 86]

dat hij op dezelfde manier als Lucius Catilina aan zijn einde komt en omdat hij dat zo wil, aan de lijst wordt toegevoegd waarin u dergelijke monsters aan het nageslacht bekend zult maken.

Ik vraag u, zeer geleerde Erasmus, niet vanwege de reusachtige giftigheid van dergelijke monsters mijn meest warme gevoelens voor u te wantrouwen. Al wie u kwaad toewenst beschouw ik ook als mijn vijand. Ik schrijf dit nu niet om u een brief te ontfutselen, want zoiets heb ik nooit durven hopen, maar met de wens dat u beseft dat ik buitengewoon op u gesteld ben en bereid om naar beste kunnen de rust die voor uw studies heel belangrijk is, tegen de waanzin van die gewetenloze nietsnutten te beschermen. Het ga u goed, sieraad bij uitstek van onze tijd.

Uit Dole, 15 februari 1529