De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 13. Brieven 1802-1925

1907 Van Alfonso de Valdés
Burgos, 23 november 1527

Een hartelijke groet. Eindelijk zijn dan toch de brieven aangekomen die u op 28 augustus aan de keizer en de kanselier en aan de twee aartsbisschoppen en

[p. 338]

verder aan mij en de overige vrienden stuurde.^1. De keizer heeft uw Latijnse brief gelezen in een Spaanse vertaling van mijn hand en antwoordt met de eerstvolgende bode.^2. Dat zullen ook de aartsbisschoppen en alle anderen doen. Over de afloop van het toneelstuk van de monniken schreef ik u een brief die ik in tweevoud verstuurde; ook beantwoordde ik uw brief van 17 september. Ik ga ervan uit dat ze u allemaal overhandigd zijn. Uw brief viel zeer in de smaak bij de aartsbisschop van Sevilla;^3. hij verklaarde volledig aan uw kant te staan. We spraken uitgebreid over uw zaak. Hij zou graag willen dat u een paar dingen die hier en daar in uw werken staan omwille van de zwakken verduidelijkt, en dat u laat zien wat uw opvatting daarover is; hij weet dat het een rechtzinnige opvatting is. Mijn antwoord was dat u dat heel graag zou doen, mits uw aanzien en reputatie dat toelaten, want we willen allemaal dat die onaangetast blijven. We kwamen tot de slotsom dat we het beste op Luis Coronel konden wachten, die er toen niet was. Hij is gisteren hier aangekomen en laat u hartelijk groeten. We zullen er alles aan doen om deze zaak zonder ophef en zonder aantasting van uw autoriteit tot een einde te brengen.

Houd intussen goede moed en zorg dat u zich niet méér ergert aan de boosaardigheid van de monniken dan voor een christen goed is; want wat u aangaat, nergens kunnen ze u meer roem mee bezorgen dan met hun onbeschofte scheldpartijen. Ik zou graag willen dat u uw reactie op de punten van de monniken^4. niet naar buiten brengt en zorgt dat die in geen geval wordt gedrukt; dat zou beslist een blijk van zelfbeheersing zijn, vooral omdat hun punten nergens in druk verschenen zijn. Ik zou bovendien willen dat u geen namen van monniken vermeldt, maar een algemeen antwoord geeft dat op allen betrekking heeft en dat u uw reactie in het geheim aan de aartsbisschop van Sevilla stuurt. Ik zou niet willen, mijn beste Erasmus, dat u die horzels, die al genoeg opgejaagd zijn,^5. ook nog uitzinnig zou maken. Hoewel ze bijna bij iedereen gehaat zijn, heeft toch iedereen ontzag voor hen om hun schaamteloze brutaliteit, die maakt dat ze in hun preken nergens voor terugdeinzen. Ze verachten het gezag van vorsten, ze verachten de decreten van de raad. Dat kunnen ze dankzij hun kap en de eenvoud van de gelovigen.

U kunt gerust zijn wat uw pennenvruchten betreft, omdat u in Spanje over voortreffelijke verdedigers beschikt. Het boekje over de methode van

1. Brieven 1873 (aan Karel v), 1872 (aan Mercurino Gattinara), 1874 (aan Alonso de Fonseca), 1864 (aan Alonso Manrique de Lara). De brief aan Valdés waarop Erasmus hier antwoordt, is niet bewaard gebleven.

2. Brief 1920.

3. Brief 1864 aan Alonso Manrique de Lara.

4. Zie brieven 1877, 1879 en 1888.

5. Adagia 60.

[p. 339]

het preken, de dialogen over de zaak van Luther en al het andere dat u in uw Catalogus belooft, moet u vooral afmaken.^6. Ik zie dat u veel werk op u neemt door de brieven van al uw vrienden te willen beantwoorden. Dat is heel vriendelijk van u, maar u zou zich zoveel werk gemakkelijk kunnen besparen, als u een van hen uitgebreid zou schrijven, met een groet in een paar woorden voor de anderen.

Hartelijk dank voor de brief die u aan Virués stuurde; de man draagt u immers een goed hart toe en verdient het dat u op uw beurt hem genegenheid toedraagt. Hij is iemand van gewicht die overal veel invloed heeft. Datzelfde geldt naar mijn idee voor Luis Coronel en ook voor Juan de Vergara; u kunt hun, als uw bijzondere vrienden, zo nu en dan iets schrijven en de anderen overslaan, die zich door hun emoties laten meeslepen en ons van de wal in de sloot helpen. Het is niet in overeenstemming met uw positie lange brieven aan mensen te schrijven die amper door iemand een gesprek waardig gekeurd worden.^7.

Hier wilde ik u in alle vriendelijkheid op wijzen; u moet het altijd in goede zin opvatten. We kijken met verlangen uit naar het tweede boek van de Hyperaspistes,^8. dat hier nog niet is aangekomen. Het slot dat u volgens uw brief op de Babylas laat volgen hebben we niet gezien en we weten niet wat de Babylas inhoudt als u het ons niet uitlegt.^9. Verder zijn er mensen die van u willen weten wat die afbeelding betekent waarmee u altijd uw brieven verzegelt, met het motto ‘Ik wijk voor niemand’. Er wordt gesproken over eendracht onder de vorsten. Dit is een grote wens van de keizer omdat het de algemene rust bevordert, maar ik zie dat anderen blindelings op de ondergang van het land afstormen. Als Gods goedheid niet voor ons zorgt, zal het met beide staten^10. gedaan zijn. Het ga u goed.

Burgos, 23 november 1527

Ik heb dit in haast geschreven, want de bode staat te wachten; ik kon ook niet meer dan dit schrijven

U herkent de hand van uw vriend Valdés

6. Waarschijnlijk de Catalogus lucubrationum uit 1523; zie brief 1341a, p. 285. Ecclesiastes sive de ratione concionandi zou pas in 1535 verschijnen. De aangekondigde dialogen zijn nooit voltooid.

7. Valdés doelt waarschijnlijk op Juan Maldonado, over wie hij het ook in brief 1839 had.

8. Zie brief 1853.

9. Zie de inleiding bij brief 1856.

10. Dit doelt op het onderscheid tussen de wereldlijke en geestelijke macht.