De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 13. Brieven 1802-1925

1882 Aan Rutgerus Rescius
Bazel, 7 oktober 1527

Erasmus van Rotterdam groet Rutgerus Rescius

De kwestie was niet zo belangrijk dat je daarvoor de executeurs zou lastigvallen.^1. Zij hadden niets opgetekend en degene die erop gewezen had, was je welgezind, want hij wilde er zonder twijfel mee bereiken dat je niet weggestuurd zou worden. Voor dat laatste heb ik in elk geval gezorgd. Toch is de zaak niet zo onbelangrijk als jij het doet voorkomen. Het is niet zo'n lang woord, ‘echtgenote’, maar aan dat woord zit heel wat vast. Ik heb het niet over echtelijke liefde, zorg voor kinderen, de behoefte om je vermogen uit te breiden en nog talloze andere dingen, waardoor je aandacht voor het onderwijs, al dooft ze niet, dan toch zeker verslapt en bekoelt. In ieder geval zorgt je echtgenote ervoor dat je niet met de anderen in het college kunt wonen. Als anderen dit voorbeeld gaan volgen, daartoe verleid door financieel voordeel (waar we allemaal happig op zijn), zal het college geen college meer zijn, maar een willekeurige doorsneeschool. Je trouwde misschien zonder raadpleging van de executeurs. Je zult zeggen: ‘Waarom hebben ze me niet meteen ontslagen?’ Er was nog geen opvolger en wie verstandig is verandert niet zo gauw iets wanneer de toestand draaglijk is.

1. De executeurs zijn de uitvoerders van het testament van Jérôme de Busleyden, dat tot de oprichting van het Leuvense Drietalencollege leidde. Vgl. brief 1806a, waarin Erasmus de president van het college afraadt overhaast tot vervanging van Rescius te besluiten wegens diens huwelijk.

[p. 258]

Hun welwillende en genereuze houding, mijn allerdierbaarste Rescius, zou je nog meer moeten aanmoedigen om je te gedragen naar het professoraat dat je aanvaardde en te beantwoorden aan het oordeel en de verwachting van zulke belangrijke mensen. Ik hoor dat je een groot aantal toehoorders hebt. Daarmee feliciteer ik je, maar ik koester de wens en de hoop dat het er dankzij jouw toewijding in de toekomst nog veel meer worden. Er wordt je ergens anders een schitterend aanbod gedaan. Bedenk wel dat je dit tot op zekere hoogte aan de executeurs te danken hebt, en aan het professoraat zelf, dat je aanzien gaf, dat je roem en bekendheid bracht en je misschien een vrouw schonk. Je moet hierbij niet alleen op financieel voordeel letten; heel wat belangrijker is een goede reputatie, die veel profijt met zich meebrengt, zelfs als je het niet najaagt.

Je wordt met de meest fantastische beloften naar Frankrijk gelokt, maar je weet wat ze over beloften van een Fransman zeggen, en het is je niet onbekend wat de hond uit Aesopus overkwam.^2. Maar vooruit, stel dat het een even betrouwbaar als schitterend aanbod is, bedenk dan dat je geen gering deel van dat profijt te danken hebt aan het college waar je nu bent. Daarom wil ik je vragen, mijn beste Rescius, je best te doen om de studie, die jou aanzien geeft, op jouw beurt aanzien te geven door een toegewijde en bekwame docent te zijn. Wedijver met Goclenius, wedijver met jezelf. Het is meer voor jou van belang dan voor de wetenschap, of je daar blijft of dat de wind van de fortuin je ergens anders heen voert.

Ik proefde in je brief iets van strijdvaardigheid en juristerij. Als je graag ruzie maakt, vind ik dat je beter met slechteriken en vijanden van de Muzen ruzie kunt maken. Jij hebt met uiterst minzame mensen te maken, met wie niemand in een proces gewikkeld kan raken zonder er de reputatie van een moeilijk en onbillijk mens aan over te houden. Ze zullen je niet wegsturen, tenzij het om een dringende reden niet anders kan; ze zullen daar nog veel minder toe geneigd zijn, als je niet alleen met alertheid tijdens de lessen, maar ook met integer gedrag het professoraat en het college tot eer strekt. Jij zult, gezien je integriteit, evenmin hen zomaar in de steek laten. Als zich iets voordoet wat jullie terecht van elkaar scheidt, zal dat gebeuren zonder dat het onze vriendschap en jouw reputatie schaadt. Ik hoop werkelijk dat het zover niet zal komen. Met vriendschap van beide kanten, enthousiasme tijdens de

2. Rescius was waarschijnlijk uitgenodigd om in Parijs colleges te geven. - Volgens de versie van Phaedrus (Fabulae Aesopiae 1, 4) zwemt een hond met een brok vlees in zijn bek een rivier over, waarbij hij zichzelf weerspiegeld ziet in het water. Als hij probeert het vlees van zijn spiegelbeeld af te pakken, lukt dat niet en verliest hij bovendien wat hij had.

[p. 259]

colleges en correct gedrag zullen jullie een glansrijke overwinning behalen op iedere vijand die jullie tegenkomen.

Dit is afkomstig van iemand die je zeer liefheeft; dat jij het met soortgelijke gevoelens mag ontvangen. Doe vooral de groeten terug aan je alleraardigste vrouw^3. en ook aan het jonge volkje, voedsterlingen van de wetenschap in haar edelste vorm. Het ga je goed.

Bazel, 7 oktober 1527

3. Anna Moons.