De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 13. Brieven 1802-1925

1830 Aan Juan Luis Vives
Bazel, 29 mei 1527

Erasmus van Rotterdam groet Luis Vives

Ik zie dat je een amfibie bent geworden,^1. tenzij je liever Mercurius genoemd wilt worden, ‘geliefd bij de goden boven en onder ons’.^2. De vele gissingen die je doet naar de reden van mijn stilzwijgen kloppen; je had er nog een aan toe moeten voegen: dat een brief soms niet afgegeven wordt.^3.

Wat de Colloquia betreft verbaast het me dat het zo'n goede advocaat, zelfs als het om de meest kansloze zaak gaat, aan bewijsvoeringen ontbreekt: tegenwoordig discussiëren kinderen over dit soort dingen; en: mankepoot^4. lijkt zijn werk wel voor kinderen geschreven te hebben, zo kinderachtig is het; ten slotte: kinderen worden grote mensen, daarom paste bij reeds volwassenen iets serieuzers. Maar om eerlijk te zijn, ik verloor mijn vrije wil. Mijn verstand dicteerde mij op dat moment het ene, mijn pen schreef het andere.

Wat jij schrijft bevalt me zeer, vooral wat je over het huwelijk zegt.^5. Maar

1. Vives maakte in deze jaren verschillende keren de oversteek naar Engeland. Vgl. Erasmus' uitleg in brief 1889, nadat Vives daarom gevraagd had in brief 1847.

2. Horatius, Oden 1, 10, 19-20. Vives kon met Mercurius worden vergeleken om zijn beweeglijkheid.

3. Erasmus lijkt met deze brief nrs. 1732 en 1792 tegelijk te beantwoorden. Vooral de volgende alinea over de Colloquia wijst daarop. Volgens Vives vroegen mensen zich af met welke bedoeling Erasmus bepaalde dialogen had toegevoegd. Een ervan is getiteld Confabulatio pia of Pietas puerilis (Vroomheid bij kinderen).

4. Jacobus Latomus.

5. In Vives' De institutione feminae christianae (Antwerpen, 1524) komt een gedeelte over het huwelijk voor.

[p. 111]

je houdt van improviseren; dat pakt bij jou beslist gelukkiger uit dan de grootste zorgvuldigheid bij menig ander. Als je niettemin bereid zou zijn die spontaniteit wat te temperen en meer rekening te houden met het oordeel van de lezer, voor wie het stuk wordt opgevoerd, zou het soms wat soepeler lopen. Bij het huwelijk leek je al te streng voor de echtgenotes; je doet vast aardiger tegen je eigen vrouw.^6. Je bent ook te breedvoerig over de schurft.^7. Dat je het graag over je verwanten hebt, is iets wat je met Cicero gemeen hebt en getuigt beslist van respect, maar mensen zijn gauw geneigd tot jaloezie: ze horen je liever buitenstaanders prijzen.

Zie hier mijn mening, maar het staat jou op jouw beurt weer vrij daarover een mening te hebben. In elk geval moet je tevreden zijn over mijn gehoorzaamheid, want jij had erom gevraagd. Met deze bode kun je terugschrijven wat je maar wilt.

Het ga je goed. Bazel, de dag voor Hemelvaartsdag, 1527

6. Margarita Valdaura.

7. Hieraan leed de schoonvader van Vives, Bernardo Valdaura.