De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 13: Brieven 1802-1925

1824 Aan Leonard Cox
Bazel, 21 mei 1527

Erasmus van Rotterdam groet de Engelsman Leonard Cox

Was het maar even makkelijk, mijn beste Cox, ieders brieven te beantwoorden als de genegenheid te beantwoorden van allen die me welgezind zijn! Maar het intensieve studeren neemt mijn tijd meer dan volledig in beslag, zozeer dat er geen tijd is om ziek te zijn of dit zwakke lijf te laten genezen, laat staan dat ik kans zie op ieders brieven te antwoorden. De brief die je het laatste schreef,^1. was in alle opzichten een genoegen, op twee dingen na. Het ene is dat je me met je mateloze lofprijzingen eerder bezwaart dan eert, ook al werd zelfs dat ongemak verlicht door je welwillende houding, die naar mijn stellige overtuiging de oorzaak is van dat hele misverstand. Het andere is je bericht over de slechte gezondheid van onze vriend Justus,^2. iemand wie ik alle voorspoed zou toewensen, zoals hij verdient. Hijzelf had me al eens geschreven over een gebroken schouderblad. Ik weet niet of er nog een andere kwaal bijgekomen is; via deze bode ontving ik geen brief van hem.

Ik kan me niet genoeg verbazen over de houding van de predikant van Košice;^3. ik vind dat je een geboden kans moet benutten, want dan kun je voor meer mensen iets betekenen en ben je niet blootgesteld aan de minachting van iedere onverlaat. Ook al kunnen degenen die een hoog ambt bekleden niet alle door hen waargenomen verrichtingen van volk of vorsten in de goede richting buigen, toch kunnen ze veel kwaad verhinderen. Als hij me een bezoek zou brengen, zal hij hier geen schat, maar enkel kolen vinden.^4. Ik heb gemerkt en merk dagelijks dat Jan Łaski zo'n karakter heeft, dat ik mezelf met deze ene vriend al voldoende gelukkig zou prijzen. Ik ben blij te horen dat onze vriend Anianus^5. bij jou woont. Je hebt goed materiaal in han-

1. Brief 1803.

2. Justus Decius; vgl. brief 1660, p. 19.

3. Johann Henckel.

4. Adagia 830: ‘Thesaurus carbones erant’, d.i. de schat bestond uit kolen.

5. Anianus Burgonius.

[p. 102]

den en bent zelf een bekwaam vakman.^6. Doe hem de groeten namens mij. Ik beantwoordde de brief van Krzycki, nu bisschop van Płock geheten.^7. De kerk daar moet God wel zeer dierbaar zijn, dat ze drie van zulke bisschoppen op een rij kreeg, terwijl andere meestal maar één keer in heel wat jaren zo iemand krijgen, als ze geluk hebben.

De Copia is zes maanden geleden opnieuw verschenen met allerlei aanvullingen van mijn hand; die uitgave zal ik je sturen, als de bode geen bezwaar heeft tegen een beetje bagage. Wat je vraag over synere betreft,^8. dat zit zo. Toen ik ongeveer twintig jaar geleden in Siena was als leermeester van Alexander,^9. aartsbisschop van St. Andrews, de broer van de huidige koning van Schotland,^10. kreeg ik een zeer oude uitgave van Aulus Gellius te pakken, de eerste als ik het wel heb. Die leek mij minder fouten te bevatten dan andere die ik had gezien. Daar had zowel het Grieks als het Latijn synere.^11. Hoewel die vertalingen, die beginnen met ‘dat wil zeggen’, niet van Aulus Gellius zijn, leek de kwaliteit toch zodanig dat hijzelf met een eigen vertaling niet voor een betere weergave had kunnen zorgen. Nu zie ik ook in de uitgave van Aldus^12. de schrijfwijze met omgewisselde letters, seirênôn in plaats van synere; het metrum blijft inderdaad gelijk, maar ik weet niet of het de oorspronkelijke lezing is. Ik van mijn kant had het vermoeden dat synar een woord was zoals peper. Tot nu toe heb ik evenwel niets bij de schrijvers aangetroffen wat mij voldoende aanstond. Want bij Plinius vind je geen beschrijving van de aard van cinara; hij zegt alleen dat een hert zichzelf geneest door hiervan te eten als het giftige kruiden binnen heeft gekregen.^13. Hesychius vermeldt kynaros, wat anderen kynosbatos noemen.^14. Maar ook dat helpt ons niet verder. Daarom lijkt het mij het beste dat woord te schrappen, zoals volgens mij in de laatste uitgave gebeurd is.^15.

6. Adagia 2514.

7. Brief 1822.

8. Zie het postscriptum bij brief 1803.

9. Alexander Stewart, die in 1508-1509 door Erasmus onderwezen werd tijdens zijn verblijf in Italië.

10. Jacobus v.

11. Gellius, Noctes Atticae 15, 20, 8: seirênôn. In sommige oude edities heeft de toegevoegde Latijnse vertaling ‘sineribus’ in plaats van ‘sirenibus’.

12. De Venetiaanse drukker Aldo Manuzio.

13. Plinius, Naturalis historia 8, 101: ‘herba cinare’ (ablativus).

14. Het Griekse lexicon van Hesychius (5e eeuw n. Chr.?) vermeldt bij kynaros de mogelijke betekenis kynosbatos (soort roos). Vgl. Athenaeus, Deipnosophistai 2, 70 C, waar de Griekse grammaticus Didymus wordt geciteerd, die kynaros opvat als kynosbatos in een versregel van Sophocles.

15. Erasmus verving het door ‘saccaro’; zie brief 1803, noot 23.

[p. 103]

Ik zal je vriend Zebrzydowski schrijven als ik ook maar even tijd heb. Bazel, 21 mei 1527