De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 7. Brieven 993-1121

1090 Van Thomas More
[Greenwich?, februari/april 1520]

Thomas More aan zijn vriend Erasmus, gegroet

Hoewel het mij altijd duidelijk is geweest, Erasmus, dierbaarste van al mijn vrienden, dat jouw oordeelsvermogen het mijne ver overtreft, is dat toch nooit duidelijker gebleken dan toen wij er bij jou en Lee op aandrongen dat zijn boek definitief zou worden teruggenomen, terwijl jij daarentegen van mening was dat het beter kon worden uitgegeven op het moment dat er verwachtingsvol naar werd uitgekeken, zodat er een eind kon komen aan alle gedoe, en het niet enige tijd nadat de storm was geluwd alsnog zou verschijnen en een nieuwe rel zou veroorzaken. Wij hebben jou veeleer overgehaald dan overtuigd te berusten in dat akkoord, dat jij ontkent te hebben geschonden terwijl Lee plechtig zweert het altijd te hebben gerespecteerd, maar dat intussen bijna voortdurend werd verbroken. Wie van jullie dat deed, kan ik niet met zekerheid uitmaken, daar een en ander zijn beslag kreeg terwijl ik

[p. 270]

ver weg was en jullie elkaar beurtelings van alles de schuld gaven; ik kan alleen maar betreuren dat onze raad voor jullie beiden voldoende zwaarwegend was om vrede te sluiten, maar onvoldoende zwaarwegend is gebleken om de vrede te handhaven. Ik had namelijk liever gewild dat het pamflet was uitgegeven toen dat op minder pijnlijke wijze had gekund, op het moment dat de gemoederen nog niet zo verhit waren, in plaats van pas te verschijnen nu de spanningen zijn toegenomen en het effect des te scherper is. Het boek ligt er nu en de toon is nog wat bitterder dan ik had verwacht en dan goed is voor de geleerde wereld, waarin men vergeefs zoekt naar de ingetogenheid die zelfs analfabeten zonder schaamte voor elkaar opbrengen. Als de klachten van Lee gegrond zijn, moet je niet verbaasd zijn, beste Erasmus, dat iemand die zo diep gegriefd is, op bittere wijze uiting heeft gegeven aan zijn gevoelens; als hij zich heeft laten misleiden door wat hij voor de waarheid houdt, dan nog moet je hem ontzien. Wat we geloven, heeft immers niet minder vat op ons dan wat we zeker weten.

Ik denk niet dat jij een vermaning of aansporing nodig hebt om een waarlijk christelijke bescheidenheid in acht te nemen - een bescheidenheid die al haar werken onderneemt omwille van Christus alleen, die als enige jou voor ogen moet staan. Van zijn dankbaarheid zul je je des te meer meer verzekeren naarmate deze wereld meer geneigd is tot ondankbaarheid of minder in staat is haar dankbaarheid te tonen. Je hebt je vele beproevingen getroost om de wereld een reusachtig gewin te bezorgen, je hebt met vele inspanningen je gezondheid op het spel gezet om de ware geleerdheid te bevorderen. Oogst je daarmee de afgunst van lieden die al hun literaire beschaving, voor zover ze daarover beschikken, vrijwel alleen aan jou te danken hebben, dan kom je des te meer Christus nabij. Hem kun je niet getrouwer navolgen dan door de beschimpingen die je met je weldaden hebt verwekt, te beantwoorden met zegenwensen. Vaarwel, Erasmus, man van mijn hart.

T. More, evenzeer de jouwe als de zijne