De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 7. Brieven 993-1121

1016 Aan Etienne Poncher
Leuven, 2 oktober 1519

Erasmus van Rotterdam aan de hoogwaardige vader heer Etienne Poncher, aartsbisschop van Sens, gegroet

Hoogwaardige vader, hoewel er geen nieuws is waarvan ik u dringend op de hoogte wil brengen, heb ik toch de onverwachte gelegenheid aangegrepen die zich aandiende in de persoon van deze buitengewoon vriendelijke commandeur^1. om u bij wijze van groet een brief te schrijven als blijk dat ik u niet vergeten ben, daar ik terdege besef hoeveel ik aan u te danken heb. In het barre weer dat hier heerst, slaag ik er nauwelijks in mijn arme lichaam gezond te houden. Maar afgezien van de barre weersomstandigheden word ik hevig aangegrepen door de stormen die de vijanden van de beschaafde literatuur tegen mij hebben ontketend; nooit in mijn leven heb ik iets gelezen,

1. De naam van deze persoon (een commandeur bij een militaire orde), die deze brief bij Poncher bezorgde, is niet bekend.

[p. 94]

gehoord of ervaren dat in hogere mate belastend was, zozeer spannen allen samen tegen die ene Erasmus. Ze hebben geen middel onbeproefd gelaten, ja ze hebben de hele wereld, voor zover het in hun macht ligt, tegen mij opgezet. Het kwaad dat aanvankelijk van weinigen uitging, heeft zich zozeer verbreid dat uiteindelijk bijna iedereen erdoor is aangetast; met niets dan mijn reine geweten tot steun ben ik in al deze beledigende laster overeind gebleven, daar ik het weinig christelijk acht hoon met hoon te beantwoorden. Ten langen leste hebben ze hun vergissing ingezien en zijn ze uit eigen beweging een goede verstandhouding met mij aangegaan, zonder dat ik weet hoe lang deze zal duren; in elk geval zal de eenmaal gesloten vrede door mij niet worden geschonden.

Het doet me verdriet dat Lefèvre het aan de stok heeft met de bisschop van Rochester,^2. een bij uitstek vroom en erudiet man, maar zodanig geaard dat hij niet gemakkelijk opgeeft wanneer hij zich eenmaal in het strijdvuur heeft begeven. Had hij in zijn eerdere boeken zijn spotlust maar wat meer getemperd! Hij heeft nog enkele nieuwe boeken toegevoegd, wat betekent dat hij hetzelfde onderwerp opnieuw heeft behandeld, maar deze heb ik nog niet gelezen. Welke boze geest verstoort met dergelijke twisten de rust in de geleerde wereld? Hoeveel beter zou het niet zijn ons eendrachtig te verpozen in de lusthof van de muzen! Bérault heeft mij inmiddels in enkele brieven erop gewezen dat ik van Uwe Hoogwaardigheid een brief mag verwachten, die mij voorzeker buitengewoon welkom zal zijn, wat het onderwerp ook is. Welk land mij ook herbergt, in Erasmus hebt u een bijzonder toegewijd beschermeling, wat ik metterdaad zal bewijzen indien het mij vergund is nog een jaar te leven.^3. De aantekeningen van Scodrensis bij het eerste boek van de wereldgeschiedenis, onlangs in Frankrijk verschenen onder auspiciën van Bérault,^4. heb ik veeleer doorbladerd dan gelezen. Ik verwelkom zonder meer alles wat waar ook ter wereld wordt gedrukt om een zo groot schrijver te emenderen en te verklaren. Zouden maar zoveel mensen hieraan hun krachten wijden dat ooit de gave Plinius voor ons wordt herboren! Het ga u goed.

Het zou onbeschaamd zijn als ik de commandeur bij u zou aanbevelen en zodoende iemand aanbeveel die zelf gewend is te bevelen,^5. maar door zijn be-

2. Zie brief 1030.

3. In tegenstelling tot wat hij hier aankondigt, heeft Erasmus nooit een werk aan Poncher opgedragen.

4. Marino Becichemo, Elegans ac docta in C. Plinium praelectio... (Parijs, 1519), met aantekeningen op het eerste boek van Plinius' Naturalis historia, door Erasmus hier ‘wereldgeschiedenis’ genoemd. ‘Scodrensis’ verwijst naar de geboorteplaats van Becichemo, Shkodër in Albanië, destijds Venetiaans bezit.

5. Onvertaalbare woordspeling: Erasmus wil geen commendator (‘aanbeveler’) van de commendator (commandeur) zijn.

[p. 95]

middeling hoop ik mijzelf aan te bevelen bij u, daar het mijn wens is bij u in de grootst mogelijke gunst te staan.

Leuven, 2 oktober 1519

Ik wens dokter Cop het allerbeste toe.