De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 7. Brieven 993-1121

1002 Aan Nicolas Bérault
Antwerpen, 9 augustus [1519]

Erasmus van Rotterdam aan Nicolas Bérault, voortreffelijk hoogleraar in de literatuur van beide oude talen, gegroet

Om met een enkele brief de laatste drie van jou^1. te beantwoorden en zodoende enkele vliegen in één klap te slaan:^2. ik weet dat ik je vaak heb geschreven, maar dan zo bondig dat jij denkt dat ik niets geschreven heb - zozeer drukt op mij, beste Bérault, de last van het werk dat me overstelpt. Als je nagaat hoeveel uren ik kwijt ben aan mijn verplichtingen als gelovige, aan de slaap (waarvan ik veel nodig heb, tegen de ochtend dut ik weer in), aan mijn gezondheid en aan het schrijven en verbeteren van boeken, zul je gemakkelijk begrijpen hoe weinig tijd er overblijft om al mijn correspondenten op hun wenken te bedienen. Nochtans is het niet mijn streven Thomas en Scotus uit de scholen te verstoten en ze van hun aloude bezittingen te beroven: dat gaat mijn krachten te boven en als het anders was, weet ik niet of het wel wenselijk zou zijn, tenzij we zouden zien dat een beter soort geleerdheid al klaar staat. Wat anderen willen beginnen, moeten ze zelf maar weten; ik zal nooit de aanstichter van een dergelijke verwarring zijn. Mij is het voldoende als de theologie op een meer bezonnen wijze wordt beoefend dan voorheen

1. Brieven 925, 989 en 994.

2. Eigenlijk: met één verfpot verscheidene muren te witten; zie Adagia iii, 6, 23.

[p. 49]

en als men wat vaker uit de bron van het evangelie put in plaats van uit de onreine poelen waaraan velen onder ons hun wijsheid ontlenen. Iets in deze richting heb ik wel bereikt, nu sommigen zijn overgehaald en anderen zich zelfs gedwongen zien ernstiger theologen te worden. Wat betreft de loftuitingen die je zo gul over me uitstort, wat kan ik daarop anders zeggen dan dat je op zeer innemende wijze raaskalt over Erasmus?

Tot zover mijn antwoord op de brief die je op 23 maart in Parijs hebt geschreven;^3. verder nu met de brief die Nesen mij heeft bezorgd,^4. een trouwe en oprechte vriend zoals er maar weinigen zijn. Wat jij aan Calvo hebt toevertrouwd of wat hij aan mij heeft overgebracht, kan ik me niet precies herinneren. In ieder geval heeft hij mij in Bazel nooit bezocht en mij daar evenmin iets overhandigd. In Leuven perste hij me een uitvoerige brief af aan Grolier,^5. de gouverneur van Milaan, mij de spreekwoordelijke gouden bergen^6. belovend. Zoals je ziet, is die brief inmiddels gepubliceerd;^7. hij beweert met klem dat Grolier erop geantwoord heeft, terwijl ik niet eens zeker weet of hij hem heeft ontvangen. Je zegt dat ik binnenkort een brief over belangrijke aangelegenheden mag verwachten van Etienne Poncher, de aartsbisschop van Sens. Ik zou het als een grote eer beschouwen indien een zo aanzienlijk man, die mij buitengewoon dierbaar is, mij zou schrijven, maar ik zie niet uit naar een hoge positie die gepaard gaat met zoveel lasten. Mij zijn rust en vrijheid altijd lief geweest, terwijl ik drukte verafschuw. Wat je over mij aan Van Dorp hebt geschreven, heeft Nesen mij niet verteld;^8. ik heb zelfs niet van hem mogen vernemen dat je wat dan ook geschreven hebt. Enkele dagen geleden vernam ik dat hij uit handen van Herman van Friesland^9. een brief van jou had ontvangen waarin je je ergens over beklaagt. Hopelijk is de toon niet al te scherp, beste Bérault, want als Van Dorp zich ergens aan bezondigt, doet hij dat eerder door zijn inschikkelijkheid dan met boos opzet. Dat sommige theologen tot bezinning komen en anderen wat vriendelijker worden, is iets waarover ik me verheug, zij het niet zozeer voor mezelf als voor hen.

Om ten slotte de brief die Herman van Friesland heeft bezorgd,^10. niet onbeantwoord te laten: velen hadden in hun brieven die jongeman bij mij

3. Brief 925, al dateert deze van 16 maart.

4. Brief 994.

5. Brief 831.

6. Adagia i, 9, 15.

7. In augustus 1518.

8. Vgl. brief 1000A.

9. Haio Herman.

10. Brief 989.

[p. 50]

aanbevolen, nadrukkelijk zelfs. Ik ben hen allen dankbaar dat ik door hun toedoen de gelegenheid heb gekregen een in zoveel opzichten beminnelijk persoon te leren kennen. Het enige wat hij vroeg was een ontmoeting om te kunnen praten, waartoe ik welwillend en ruimschoots de gelegenheid heb geboden, voor zover mijn drukke werk het toeliet. Ik beveel hem op mijn beurt bij jou aan, in de hoop dat je hem om mijnentwil nog meer genegenheid zult toedragen. Vaarwel.

Antwerpen, 9 augustus [1519]