De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 5. Brieven 594-841

829 Aan Thomas More
[Leuven, ca 23 april 1518]

Erasmus aan More, gegroet

Waarom was het nodig, mijn More, een naakte man te plunderen^1. en een beladen man nog meer te belasten? John^2. bracht me het paard, maar ruïneerde het onderweg. Ik verbaas me over de traagheid van mijn oude beschermer Mountjoy, maar zijn echtgenote, denk ik, en zijn zoon, de erfgenaam, hebben dat aangeboren gebrek nog verergerd. Ik heb maar een troost voor het feit dat je naar het hof bent geroepen: dat je zult dienen onder een voortreffelijke koning, maar ons en de letteren ben je zeker ontnomen.

Ik ga de gevaarlijkste reis van alle maken, herhaaldelijk die stompzinnige theologen verwensend die me daartoe dwingen. Want het valt te verwachten dat de soldaten, die zonder soldij door onze hertogen zijn ontslagen, ernaar snakken te plunderen wie ze maar kunnen. Wat een ongekende mildheid! De misdadige rovers waren omsingeld, zodat niemand kon ontsnappen. De hertogen van Kleef, van Gulik, van Nassau zetten zich ervoor in dat zij ongedeerd konden vertrekken en als niet iemand toevallig op een hoorn had geblazen - en men weet niet op wiens bevel - zou niemand gedood zijn. In de daaropvolgende verwarring werden er meer dan duizend gedood. Alleen de bisschop van Keulen, die vooraf zei dat hij priester was, antwoordde dat, als het aan hem had gelegen, hij hen zo zou behandelen dat zij voor-

1. Adagia i, 4, 76. De naakte man is More, die in antwoord op brief 785 een paard aan Erasmus had geschonken.

2. John Smith.

[p. 309]

taan iets dergelijks niet meer konden uithalen. Het volk begreep dit en wordt gedwongen toe te zien.^3.

Mijn bediende John vertelde me dat jij hem suggereerde zich bij jouw huishouding te voegen. Als dat waar is, ben ik er erg blij mee; zijn lieve moedertje denkt namelijk dat hij alleen in Engeland gezond kan leven. In de letteren heeft hij enige vorderingen gemaakt, hoewel hij er niet voor in de wieg is gelegd. Maar er is geen eerlijker en vriendelijker karakter. Ik weet dat jij ervoor zult zorgen dat hij, voor zover dat mogelijk is, zich verre houdt van het gezelschap van slechte lieden; en het zal je niet moeilijk vallen een deel van wat ik voor hem betekende op jezelf over te dragen.

Door een of andere samenzwering tegen ons van de Fransen was het nog niet mogelijk de werken van Linacre in deze streken te bekijken. De brenger van deze brief, Thomas Grey, die erg op me gesteld is, maar niet makkelijk in de omgang, stelt alles in het werk om sommige stukken grond, die aan zijn voorouders behoorden, terug te kopen van Colt, een verwant van je. Als je geen tijd hebt de man in deze zaak te helpen, zeg hem dan althans wat hij het beste kan doen.

Zodra de volgende uitgave van mijn spreekwoorden aankomt, lees dan het adagium ‘Bacchius en Bithius’^4. en ook ‘Als vijgen die in ogen groeien’.^5.

3. De Zwarte Hand (zie brief 628) was begin 1518 naar het hertogdom Kleef getrokken. De door Erasmus genoemde vorsten - Jan ii van Kleef, Jan iii van Gulik, Hendrik iii van Nassau en aartsbisschop Hermann von Wied - hadden een leger verzameld om de bende te verslaan, maar stonden toen toe dat de bendeleden zich na inlevering van hun wapens verspreidden.

4. ‘Cum Bitho Bacchius’ (Adagia ii, 5, 97): twee tegenstanders die aan elkaar gewaagd zijn. In de uitgave van 1517-18 staat een spottende beschrijving van een ruzie tussen Henry Standish en een Italiaanse frater.

5. ‘Ut fici oculis inherentes’ (Adagia ii, 8, 65): een kwaad dat niet zonder schade kan worden verwijderd. In de uitgave van 1517-18 staan opmerkingen over slechte vorsten, gecorrumpeerd door slechte raadgevers (vooral ordebroeders), en ook over de Zwitsers.