De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 5. Brieven 594-841

703 Aan [Hermann von Neuenahr]
Leuven, 4 november [1517]

Gegroet, roemrijk man. Ik heb geen bewondering, maar wel waardering voor de ijver en de vindingrijkheid in het uitgegeven boek.^1. Dat u ook mij noemt, daarvoor ben ik u dank schuldig om de genegenheid, niet om de bewezen dienst. Geen mens heeft een grotere afschuw van dergelijke ruzies dan ik. Ook nu nog haat ik de apologie die Lefèvre mij dwong te schrijven. Het maakt me beschaamd, God zij mijn getuige, dat geleerden die eeuwige nagedachtenis waardig zijn, strijden met dit monster^2. wiens naam alleen al

1. zie brief 680, noot 2. Neuenahr voorzag het boek van een voorwoord waarin hij Erasmus prijst.

2. Johann Pfefferkorn.

[p. 138]

het papier zou bezoedelen. Zijn grootste wens is dat geleerden hem, hoe dan ook, in hun geschriften aan de schandpaal nagelen. Waarom houden de ware christenen hun nagels niet af van die joodse schurft? Ieder geleerd en fatsoenlijk mens zegt dat Reuchlin groot onrecht is aangedaan. Ik meende echter altijd dat het beter was hem te negeren dan een gevecht aan te gaan met zoveel zwermen horzels die behalve met een angel ook met gif zijn uitgerust, met een uitgesproken leeghoofd, met een afschuwelijk monster. Dat paste een waarlijk grote geest. Het had de onschuld niet ontbroken aan verdediging. Het moest voor Reuchlin voldoende zijn gesteund te worden door ieder goed mens. Het verbaast me dat de magistraten en bisschoppen in deze zaak niets doen en deze pestbuil ongestraft te keer laten gaan tegen geleerde en beroemde mensen en er geen Hercules opstaat om Cacus naar een of andere afgrond te sleuren:^3. want zo moeten dergelijke monsters overwonnen worden, niet door boeken. Ze zien niet dat uit die helse ‘korrel’ die Satan, die vriend van de joden, met eigen hand is gaan zaaien, een rampzalig woud zal opschieten, als niet op tijd wordt ingegrepen. Daarom, als ik u een raad mag geven, gebruik uw gelukkig talent, uw adellijke afkomst waardig, voor onderwerpen die bij iedereen in de smaak zullen vallen.

Over het achterhouden van dat boekje^4. denk ik zoals ik schreef. Men moet mensen die iedere aanleiding aangrijpen geen aanleiding geven. Verder moet men niet de man kwetsen onder wiens bescherming de schone letteren opbloeien.^5. En niet toelaten dat een anoniem boekje alle geleerden verdacht maakt. Ik wil dat degenen die gedijen bij algemene rampspoed geen aandacht krijgen. Laten we de opdracht van deze tijd, ja zelfs van de toekomst, uitvoeren. Een arend jaagt niet op vliegen,^6. veel meer nog houdt hij zijn edele klauwen af van schorpioenen en Spaanse vliegen.

Maar ik ben wel erg brutaal door te spelen voor het zwijn dat Minerva iets wil leren.^7. Vaarwel, niet alleen om uw voorvaderen roemrijk man. Leuven, 4 november.

3. Zie brief 700, noot 5.

4. De Julius exclusus.

5. Bedoeld is Leo x.

6. Adagia iii, 2, 65. Ook een toespeling op Neuenahrs naam (‘Nieuwe arend’).

7. Adagia i, 1, 40.