De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 5. Brieven 594-841

618 Van Henricus Glareanus
Parijs, 5 augustus 1517

Glareanus aan Erasmus van Rotterdam, gegroet

Als het een vergissing van mij is, dierbare Erasmus, dat ik je bijzonder liefheb en overal je lof verkondig, dan vergis ik mij, dat zweer ik je, graag. Want ik ben je genegen omdat je een ware christen bent en prijs je steeds weer omdat je van mij, voor zover dat binnen jouw bereik lag, een ware christen gemaakt hebt; daarover verheug ik me buitengewoon. Ik weet heel goed wat ik zeg wanneer ik jou een ware christen noem, want het is de grootste dwaling van onze eeuw dat men niet weet wat een ware christen is: het volk noemt die lieden christenen die aan niets zo ongelijk zijn als aan Christus aan wie zij hun naam ontlenen. Maar zie, mijn beste Erasmus, hoe Glareanus je vrome oren geenszins overlaadt met ijdele typeringen door je liever een ware christen te noemen dan zeer geleerd of zeer welsprekend. Welke titel is zoveel waard als die van christen? Wat kan men voor mooiers over iemand zeggen? Laat die titel alle andere bevatten. Wat zou ik graag willen dat alle theologen dezelfde gezindheid hadden als jij en evenzeer tot voordeel zouden zijn, evenzeer zouden aansporen tot deugd, dat ze het goede voorbeeld zouden geven evenzeer als ze met welsprekendheid overtuigen, dat ze zich liever zoals jij bekommeren om de hele wereld! Jij bent iedereen tot voordeel, benadeelt niemand, spoort iedereen aan, maakt iedereen enthousiast. Moge de goede en almachtige God je vele levensdagen schenken om zo lang mogelijk de hele wereld tot voordeel te zijn en de onwetendheid van de mensheid te hulp te komen.

Maar genoeg hierover. Zeer onlangs, toen ik in Parijs was aangekomen, las ik de brief^1. die je aan de bisschop van Parijs had geschreven. Je vraagt wat ik er van vond? Deels was ik blij dat ik zo buitengewoon geprezen werd door een zo geleerd man; deels ook werd ik boos en verwenste ik mezelf omdat ik

1. Brief 529, aan Etienne Poncher.

[p. 43]

niet de persoon was die Erasmus zo fraai had geschilderd, met de welwillendheid die hem eigen is; deels wenste ik mezelf ook weer geluk dat ik een voorgeschreven model had, niet zoals ik ben, maar zoals ik behoor te zijn. Het meest betreurde ik, dat ik nooit iets dergelijks voor Erasmus zou kunnen terugdoen, en dat niet alleen, maar dat ik er zelfs niet in slaagde de woorden te vinden om wat minder ondankbaar te lijken, hoe dankbaar ik ook in mijn hart ben. Maar ik breng je al voldoende dank - want zo welwillend en vriendelijk ben jij - als ik ooit zo zal worden als jij me meer uit welwillendheid dan naar waarheid hebt afgeschilderd. Een ander zou zeggen: ‘Ik breng je, zeer geleerde Erasmus, onsterfelijke, onmetelijke dank’ en dat alles in de meest verheven bewoordingen. Maar, ik zweer je, ik kan zoiets niet, misschien omdat ik nooit leerde vleien, misschien omdat jij altijd afkerig was van dergelijk klatergoud, want je bent even begerig naar roem als Christus of Paulus. Daarom, zeer geliefde vader en leraar, omdat ik niets heb en niets weet om je te geven, zal ik je bijzonder liefhebben, bijzonder liefhebben zal ik je en, waarachtig, ik héb je bijzonder lief. Jij hebt een schrijn diep in mijn hart en de laatste dag waarop ik aan je denk, zal ook de laatste dag van mijn leven zijn.

Budé ontving me welwillend, Cop behandelde me zeer vriendelijk, Lefèvre d'Etaples ken ik zeer goed; ik ontdekte dat hij was zoals jij hem, samen met onze beste vriend Beatus, altijd aanprees: een waarlijk integer en hoffelijk man. Ik ben, om een bepaalde reden, nog niet bij de bisschop geweest. Ik heb een eigen toelage en ben niemand iets verplicht. Overigens, ik ging naar Parijs om Grieks te leren, maar ben wel erg in mijn verwachtingen teleurgesteld. Er is hier niemand die in het openbaar college geeft over een Grieks schrijver van naam, evenmin privé, voor zover ik me herinner. Wel laten zich hordes ontelbare sofisten horen. Pas nog was ik bij een dispuut aan de Sorbonne, waar ik enorm applaus hoorde, alsof het het theater van Pompeius was.^2. Ik kon mijn lachen niet, of liever ik kon mijn lachen net inhouden; maar daar lachte niemand, er vond toen immers een enorm gevecht plaats over geitenwol.^3. Verder waren zij erg boos op Adam, onze stamvader, omdat hij appels, geen peren had gegeten; die hooghartige lieden begonnen bijna te schelden. De theologische waardigheid won het ten slotte van de woede, Adam had het geluk er heelhuids af te komen. Ik ging weg, die onzin meer dan beu. Ik blijf dus maar thuis, zingend voor mijn omgeving en overgeleverd aan ledigheid; ik vermaak me met mijn geliefde Horatius, lach met Democritus om de dwaasheid van de wereld.

Vaarwel dan. Moge de goede en almachtige God geven dat ik ooit weer

2. Pompeius bouwde in Rome het eerste geheel stenen theater.

3. Om iets onbeduidends, als een dispuut over de kwestie of de vacht van een geit wollig is of harig; zie Adagia i, 3, 53.

[p. 44]

eens bij jou kan zijn. Vaarwel, zeg ik, mijn ster, mijn sieraad en meer dan de helft van mijn ziel. Mijn vriend Peter Tschudi groet je en al mijn leerlingen die grote bewonderaars van je zijn. Schrijf je vriend Glareanus vooral iets terug; in dit leven kan niets mij aangenamer zijn dan jouw brieven.

Parijs, Rue Saint-Jacques, 5 augustus 1517.