De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 3. Brieven 298-445

[p. 278]

442 Van Hermann, graaf von Neuenahr
Keulen, 14 juli [1516]

Hermann, graaf von Neuenahr aan de zeergeleerde heer en grootste theoloog Erasmus van Rotterdam, gegroet

Je brief^1. uit Antwerpen bereikte me op 1 juli en ik begreep er heel goed uit hoezeer je mij, een man zonder verdiensten, eert door me zo te prijzen en me aan je verplicht door me je vriendschap te schenken. Ik moet bekennen dat jij me op beide gebieden hebt verslagen. Maar het is misschien geen schande als Hercules je in kracht en Apollo je in kunstzinnigheid overtreft. Ik heb veel aan je te danken, mijn beste Erasmus, ten eerste omdat jij, door mij zo te prijzen, je genegenheid stelde boven je gebruikelijke onpartijdigheid, en ten tweede omdat je, toen ik zweeg en me als Democritus terugtrok in een eeuwigdurende onbeduidendheid, het initiatief nam me uit te dagen, hoewel ik je daartoe geen aanleiding had gegeven door mijn geschriften en eerlijk uitkwam voor mijn onwetendheid. Het ligt helemaal in het karakter van een genie als jij, maar mij verbijsterde het zo dat ik niet duidelijk kon zien waarheen ik nog kon uitwijken. Ik weet - wie weet het niet? - dat jij, met je grote gaven, geneigd bent het beste van iedereen te denken. Ik weet hoe middelmatig of, beter gezegd, hoe klein ik ben; ik lijd daaronder en weet maar al te goed dat ik me niet moet meten met mensen zoals jij. Anderzijds wordt ik geleid door plichtsbesef, gedreven door rede, aangevuurd door genegenheid. Je kunt er daarom zeker van zijn dat de naam Erasmus nooit uit mijn hart kan worden gewist. Hij verwierf mijn achting, niet alleen door zijn monumentale werken maar vooral - en dat acht ik het hoogst in een mens - door zijn edelmoedigheid en vriendelijkheid. Daarnaast voel ik me tot je aangetrokken omdat we beiden erg gesteld zijn op Caesarius. Aangezien jij hem zo graag mag, moet een deel van die genegenheid ook mij ten deel vallen, volgens het oude spreekwoord dat voor vrienden alles gemeenschappelijk is.^2.

Met mij zijn alle goede lieden enthousiast over het Nieuwe Testament. Ik wou dat we de rest van de Bijbel, zo vertaald, in handen kregen! Weg met die lui die het haten, die het zo graag kleineren, die zo graag argumentjes ertegen bedenken, die alleen maar genoegen stellen in hun eigen braaksel, alleen maar kunnen denken op een verdraaide, laag bij de grondse, bekrompen ma-

1. Die brief is verloren gegaan.

2. Adagia i, 1, 1.

[p. 279]

nier. Naar de hel mogen ze lopen, die gewichtig-doende schoolmeesters die slechts aan hun broodwinning denken en niet aan de verbetering van het moreel van hun leerlingen, terwijl ze de spaarcenten van de armen in kroegen zitten te verbrassen. Ik prijs en eer jouw manier van leven en wat zou ik die graag navolgen als ik kon! Daarom vraag ik je zo vriendelijk te zijn me een klein plekje in je genegenheid te schenken, want ik wil liever in het verborgene blijven dan ten onrechte op de voorgrond treden. Ik ben je eeuwige dank verschuldigd mijn naam bekendheid te hebben willen geven.^3. Ik had nooit gedacht dat ik ooit enige faam zou krijgen in Athene, zoals het die voorzichtige filosoof overkwam.^4. Maar dat is je edelmoedigheid. Aan mij is het je voortaan te gehoorzamen en te beminnen. Vaarwel, mijn trots en vreugde.

Keulen, 14 juli

3. Aan het slot van brief 428.

4. De beroemde Democritus zou naar Athene zijn gekomen en tot de kring rondom Socrates zijn toegetreden zonder zijn identiteit bekend te maken; zie Diogenes Laertius, Leven en leer van beroemde denkers ix, 36.