De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 3. Brieven 298-445

328 Van Beatus Rhenanus
Bazel, 17 april 1515

Seneca vordert goed, zeer welsprekende heer, want hij wordt op twee persen tegelijk gedrukt. Nesen is heel nauwgezet bezig de fouten eruit te halen en ik wou dat ik die fouten even gelukkig kon verbeteren als hij ze zo scherpzinnig weet op te sporen. Maar er zitten - zoals je zelf weet - nog zoveel verschrijvingen in het handschrift dat bij uitstek jouw hulp nog hard nodig zou zijn. Onlangs stootte ik bij toeval op de volgende passage in het begin van boek iv van De beneficiis,^1. dat zo begint: ‘Non ideo per se non est expetendum, cui aliquid extra quoque emolumenti adhaeret. Eero enim pulcherrima quaeque multis et aduentitiis comitata sunt dolis, sed illas trahunt, ipsa praecedunt. Num dubium est quin hoc humani generis domicilium circuitus solis ac lunae vicibus suis temperet? quin alterius calore alantur corpora, terrae relaxentur, immodici humores comprimantur, alligatis omnia hyemis tristitia frangantur, alterius tempore efficaci ac penetrabili rigatur maturitas frugum? quin ad huius cursum foecunditas humana respondeat, quin ille animum observabilem [fecerit] circumactu suo?’

Omdat men deze pagina al begon te drukken, heb ik deze passage voor de vuist weg, misschien niet geleerd genoeg en een beetje brutaal, aldus verbe-

1. Seneca, De beneficiis iv, 22, 4/23, 1.

[p. 70]

terd: ‘Fere enim pulcherrima quaeque multis en aduentitiis comitata sunt dotibus, sed illas trahunt, ipsa praecedunt. Num dubium est quin hoc humani generis domicilium circuitus solis ac lunae vicibus suis temperet? quin alterius calore alantur corpora, terrae relaxentur, immodici humores comprimantur, alligantis omnia hyemis tristitia frangatur, alterius tepore efficaci ac penetrabili rigetur maturitas frugum? quin ad huius cursum foecunditas humana respondeat, quin ille annum obseruabilem fecerit circumactu suo?’ Tot zover Seneca. Ik heb dit gedaan op veel plaatsen, zoals wanneer ik in plaats van clementisse, dementisse heb gezet, in plaats van perierat, peierat, in plaats van de stabili via, detestabili via, in plaats van nota, vota, en meer van dergelijke dingen.^2. Maar ik wil niet steeds op mijn eigen oordeel vertrouwen, vooral als het zo voor de vuist weg moet en ongeduldige lieden staan aan te dringen. Maar als wij een oud exemplaar hadden, zou ik niets liever doen dan deze schrijver corrigeren in alles wat nog verbetering behoeft; daarmee zou ik alle studenten van dienst zijn en tegelijk zorg dragen voor je faam, ook al heb je in het voorwoord gezegd niet alle, maar wel de meeste fouten te hebben opgespoord.

Froben vraagt het Nieuwe Testament van je te mogen hebben en belooft je daarvoor evenveel te geven als ieder ander. Hij ontkent dat Dunckel hem iets heeft opgedragen over het sturen van kleding, hoewel ik toch van jullie beiden iets anders had begrepen. Ik vind het jammer dat je de brief^3. die je me schreef - zoals Nesen mij vertelde - niet aan Lachner meegaf. Als je hem aan Schürer hebt gegeven, weet ik niet wanneer ik hem zal krijgen, want je weet hoe verbazend slordig die man is. Misschien had ik die brief nu al op sommige punten beantwoord. Ik zou je schrijven hoe onze vriend Glareanus op zijn paard de aula van onze sofisten, die daar bijeen waren voor een dispuut over de Parva logicalia,^4. binnenreed, als ik niet meende dat die dingen te gek waren om aan jou, een wijs man, als er een wijs man bestaat, te schrijven.

Van de 1800 exemplaren van de Lof der zotheid zijn er nog slechts 600 over. We gaan het werk dan ook onmiddellijk herdrukken. Als je wilt, kunnen we er de Scarabeus en Sileni Alcibiadis, de Gryllus van Plutarchus, de Parasitica en Lof van de vliegen van Lucianus aan toevoegen.^5. Verder zal Froben je Lucubra-

2. De emendaties van Beatus stemmen overeen met huidige edities, met uitzondering van rigetur, dat regatur moet zijn.

3. Zie brief 330.

4. Middeleeuws leerboek over logica en semantiek.

5. Scarabeus (‘De mestkever’, Adagia iii, 7, 1) en Sileni Alcibiadis (‘De silenen van Alcibiades’, Adagia iii, 3, 1) werden in 1517 door Froben opgenomen in Dulce bellum inexpertis. De andere genoemde werken zijn nooit opgenomen in uitgaven van Erasmus' geschriften.

[p. 71]

tiones^6. snel drukken - want deze titel staat op de titelpagina - zodra hij vernomen heeft dat jij niets meer aan dit boekje wilt toevoegen of afhalen. Nesen doet je de groeten; hij zou graag zo dicht bij de eindbestemming willen zijn als hij nu is bij de startplaats, zoals men zegt,^7. want hij is tot nu toe maar weinig opgeschoten. Froben belooft met heilige eden dat, als je kosten hebt gemaakt voor kleding en andere zaken van Dunckel, hij dat allemaal zal betalen; hij wenst je het beste. Glareanus is naar Italië vertrokken. Wij zien uit naar je terugkeer in september. Vaarwel, zeer welsprekende heer, en vergeet je vriend Beatus niet.

Bazel, 17 april 1515

6. Froben drukte dit werk pas in juli 1518, misschien omdat Schürer er ook mee bezig was.

7. Adagia iii, vi, 46.