De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 1. Brieven 1-141

110 Van John Colet
[Oxford, oktober 1499]

Toen de Lucubratiunculae in 1503 werden gepubliceerd, was het antwoord van Colet op de argumenten van Erasmus nog niet beschikbaar, maar zijn eerste antwoord, op brief 109, kwam later te voorschijn en werd gepubliceerd in de uitgave van Froben van 1518 als Responsio ad argumenta Erasmiana, waarvoor deze brief als voorwoord diende.

John Colet aan de welsprekende theoloog Erasmus, gegroet

Je brief, zeer geleerde Erasmus, is erg lang, en vooral erg welbespraakt en erg aangenaam om te lezen. Ik merk dat je een goed geheugen hebt en dat je ons dispuut zeer getrouw weergeeft; dat je beschikt over een scherpzinnigheid, waarmee je makkelijk en doeltreffend tot de kern doordringt en ook over een gematigde, trefzekere, waarachtige en expressieve stijl, een filosoof waardig, die de zaak zelf duidelijk belicht, maar ook verzacht voorzover de stekeligheid van de materie dat toestaat. En zo heeft jouw brief, elke keer dat ik hem las, me onderwezen en tegelijk zeer veel genoegen gedaan. Maar hij heeft mij, hoe indringend je argumenten en hoe krachtig en talrijk je voorbeelden ook zijn, toch niet van mijn mening, die ik diep heb ingedronken via Hieronymus, afgebracht of die veranderd. Niet omdat ik zo driest ben en verhard in een onbeschaamde stijfhoofdigheid, maar omdat ik meen - ik weet niet of dat terecht is - dat ik toch de interpretatie moet volgen en verdedigen die

[p. 218]

de ware of althans de meest waarschijnlijke is. Daarom kan ik niet aanvaarden wat je ertegen aanvoert, hoe overtuigend het ook is, maar wil ik het liever weerleggen. Want de waarheid zelf drijft mij ertoe om niet te dulden dat zij, op misplaatste wijze, wordt aangevallen en verpletterd door een geleerd en uitvoerig - maar daarom nog niet waarachtig - betoog van een scherpzinnig en welsprekend man. In het verdedigen van die waarheid, zoals ik die zie, roep ik de hulp in van dezelfde godheid van wie jij - naar het mij lijkt - de hulp hebt ingeroepen om de waarheid te bestrijden.

Ik wil niet nu je hele brief weerleggen. Want ik heb geen tijd en kracht genoeg om onmiddellijk de strijd aan te gaan. Maar ik zal het voornaamste deel en als het ware je frontlinie aanvallen, die, zoals het hoort, het sterkste onderdeel is in een oorlog. Luister jij ondertussen geduldig en als er, uit de stenen die we elkaar toewerpen, een vonk springt, laten wij die dan begerig opvangen. Wij zoeken immers de waarheid (en niet de verdediging van een standpunt) die, bij het botsen van de argumenten, misschien als een vonk te voorschijn springt, zoals wanneer staal op staal slaat. Ondertussen, vaarwel.