De correspondentie van Desiderius Erasmus. Deel 1. Brieven 1-141

5 Aan Servaas Rogier
[Stein, 1487]

Erasmus van Rotterdam aan zijn vriend Servaas, gegroet

Ik, die je zo graag zou willen troosten, heb zelf meer behoefte aan troost, want er is geen rampspoed die ik niet dagelijks lijk te ondervinden en bovendien vind ik niets erger en moeilijker te verdragen dan jouw ellende. Toch heeft mijn bijzondere liefde voor jou dit bewerkt, mijn dierbare Servaas, dat ik probeer mijn verdriet te vergeten en jou te helpen. Je zegt immers dat er iets is dat je hevig dwars zit, dat je pijn doet, dat je leven vergalt. En ook al zwijg je daar verder over, je gelaatsuitdrukking, je lichaamshouding spreken voor zichzelf. Want waar is die opgewekte vrolijkheid gebleven die altijd van je gezicht afstraalde, waar de vroegere gratie van je verschijning, de levendigheid van je ogen? Waar komt die droeve moedeloosheid in je blik vandaan? Vanwaar die ongewone, langdurige zwijgzaamheid, vanwaar die matte uitdrukking op je gelaat? Zoals Juvenalis zegt: ‘Je ziet werkelijk wel in het zieke lichaam het lijden van de geest die zich verbergt,/je ziet ook zijn vreugden, want het gezicht brengt beide tot uitdrukking.’^1.

Het staat dus vast, mijn Servaas, dat er iets met je aan de hand is, iets dat je vroegere gezondheid ondermijnt. Maar wat moet ik nu doen? Troosten of boos worden? Want waarom verberg je je ellende voor mij, alsof wij elkaar niet meer kennen? Je bent zo somber geworden dat je niet meer gelooft in je beste vriend, niet meer vertrouwt op je getrouwste. Weet je niet dat vuur dat wordt afgedekt^2. steeds harder gaat gloeien? Wil je dan alles wat je hart zo benauwt, alléén dragen, wil je jezelf welbewust te gronde richten en tegelijk

1. Juvenalis, Satires ix, 18/20.

2. Ovidius, Metamorphoses iv, 64.

[p. 33]

degene die het meest van je houdt, doden? O goddeloze ziel! O onmenselijke geest! Wil je, net als Menedemus^3. bij Terentius, steeds jezelf blijven kwellen? Wee mij. En wat, mijn dierbare Servaas, ik smeek het je, wat kan ik verder voor jou doen? Je weet heel goed dat ik meer van jou houd dan van mezelf, je weet dat er niets zo moeilijk of zo lastig is dat ik het niet graag voor jou op me zal nemen; je weet dat niemand je trouwer is dan ik; je weet tenslotte hoezeer jouw leed mij ook pijn doet.

En verder, mijn Servaas, waarom trek je je zo terug als een slak in zijn huisje en verberg je je? Ik vermoed werkelijk dat je nog niet beseft hoeveel ik van je houd. Ik bezweer je daarom bij alles wat je het liefste is in het leven, bij onze bijzondere genegenheid om, als je welzijn je ook maar enigszins ter harte gaat, als mijn gezondheid iets voor je betekent, niet zo opzettelijk je gevoelens voor me te verbergen, maar, wat er ook is, ‘het aan mijn veilige oren toe te vertrouwen.^4. Ik zal je, hoe dan ook, met raad en daad bijstaan. En als ik niets zal kunnen doen, dan zal het toch zoet zijn samen met jou blij te zijn, samen met jou te treuren, samen met jou te leven en te sterven. Het ga je goed, mijn Servaas, en denk aan je gezondheid.

3. Terentius, Heautontimoroumenos, 81.

4. Horatius, Carmina i, 27, 17/18.