Tondalus' visioen en St. Patricius' vagevuur (2 delen)

[Sint Patricius' vagevuur (handschrift Den Haag)]

[fol. 29a]

De sancte patricii

Alre creaturen scepper moet ons in dit teghenwoerdich werc yet te scrijven verlenen Alse waer bi datter yemant Dijt lesen sal ochte horen in eynigher manyeren ghebetert mede weerde. Dit jeghenwoerdighe ghescryfte es uuten latijne in duytscher talen verwandelt / wilc [...] latijn eyn monnich sende eynen abt ut eynen anderen cloester ende begonste aldus:

Ane sijnen vader in gode ende eynen begeerliken heer / Heren heynrijc den abt van sarten Ic brueder heynrijc, die mynste vanden monnichen / van psalterien, gruet y alse kint sijnen vader met ghehoersamheiden. Eersame vadere ghi hiet my dat ich u sende int ghescryfte dat ic u seide / dat ic hedde gehoert vanden veghevyer / ende dat sal ic voel te liever aen gaen / omme dat ic tuwen vaderliken geboden sonderlinghen ben ghedwonghen / ende al ist sake dat ic wel begeerte dat yeman gebetert werde van my nochtan sonder u gebodt en hed ic dit werc niet aen gegaen. Uwer vaderlicheit doe ic te weten dat ic noyt en las noch en hoerde eynich bueck daer ic so voel orbers in dede gode tontsien ende te minnen als ic hijr in hebbe. Ende want wi lesen dat sinte gregorius

[fol. 29b]

die paus voel seet ende bescrijft vanden zielen die van eertrijke verscheiden sijn / omme die drueve ydel rueclose lude te vervaren / ende omme die blijde gherechde in die minne gods te sterken So willic der sympelre lude profijte te stoutliker nae u gebod dit voerseide werc aenveerden. Sinte gregorius seet mennighe exempele die hi set vanden uutganghe der zielen nae hoeren verdienten trecken ten tormenten / ochte geleyt ter rasten. Ende oec lijt hi dat die zielen die noch leven voer hoer oeghen selke tijt voel / te voeren weten / ochte vander antwoerdenisse hoer consciencien van bynnen ochte van openbarnenyssen van buten van dien dat hom es te gheschien. Oec sweet hi dat zielen die hebben geweest opgehalden ende die weder te horen lichame brachte waren vertelden vysione ende eynrehande openbarnenyssen / ochte vander quader lude tormenten / ochte vander gueder lude blijtscap ende datse nochtan niet daer in en vonden dan lichamelike materien Alse [v]loede vlammen / brugghen /

sceep / huse / wolde / beenden / bluemen / swarte lude / ochte blickende lude Ende voel anders dincs alsulcs alse in dese werelt den luden blijtscap ochte vreyse pliecht in te bringen. Ende oec seidense datse waren mit handen ghetrocken mit voeten geleyt mitten halse gehangen

[fol. 30a]

gegeyselt onthoeft / ende genuech des gelijx / dat ons zeer pijnlic waer te vertellen. Het heete mennichen mensche / mennichwerf wonder / Hoe die zielen uuten lichame varen ende werwaert ende wat si vinden / ende watse vernyemen ende wat si lijden. Ende want ons dit onwijs es so sijn wijt schuldicher tontsiene / dan te vraghen. Wie ginck ye mit sekerheiden eynen onbecanden wech? Dat weyt ellic wel dat nae eyn guet leven / eyn quade doet niet en volget Ende alse nae die doet den loen weert gegheven / Die pijne die dan comet heitet tvegevyer In wilken vegevyer die ghene die in desen leven in eyniger sonden leeffden Ende die nochtan redelic gherecht waeren te horen tijden solen ghepijnt

weerden tot datse solen weerden gesuvert. Ochte also alsmen seet dat god ghereyt materilike pijne / also wel hoeren te diere pijnen materilike steden. Men wilt wel gheloven dat harde grote tormenten ende [...] pijnen sijn daer die sonden mede weerden ghedruct Ende oec herde groet blijtscap daer men mede opwaert clummet mit gherechticheiden Ende in mydden tguede ende tquaede ende dit gelijct wel onser redenen. Mer dat die helle onder die hoelheit vanden eerden si alse eyn kerker ochte eyne doncker douwiere dat waenen sulke lude Mer

[fol. 30b]

in desene buec en willen wijs niet lyen Mer dat paradijs in orienten ende in derde si dat toent wel dese sprake / daer die zielen [die] vanden vaghevyer verloest sijn / Onderwijlen inne [...] dueren mit blijtscappen. Voer waer seet ons sinte Augustijnus dat alle die zielen die verscheiden sijn ende verscheiden solen / nae hoere doet / al totten achtersten doemsdaech in eyniger stad weerden gehalden elke nae hoere weerde In rasten ochte in pijnen. Dat oec sinte augustijnus ende sinte gregorius seggen dat ommaterelike gheesten moeghen ghepijnt weerden mit matereliken vuyer des wilt hem onse redene wel helpen lien Int vegevyer daer die zielen in ghesuvert werden nae hoeren uutganc dat es seker dat daer deyne meer ende dander myn woert ghepijnt nae hoeren verdienten daer die minschen niet af te spreken en weten. Nochtan vanden zielen die wederkeren in hoeren lichame nae hoere verscheidenisse. so werden ons gheopenbaert eynigerhande matereleke.. teyken onderwijlen / Ende dats machschien / daeromm / omme dat ment ons die inden lichame leven ende niet dan materelike dinghen en verstaen / niet en solde connen gheopenbaren Ende daeromme setten wi in dit buec dat eyn lichamelike ende eyn sterflic minsche sien mach

[fol. 31a]

gheestlike dinghen in lichameliker ende matereliker ghedaenten. Wij hijse my vertelde ende hoe hise bekinde dat salich bewijsen int eynde van mijnre spraken also icht verstoent / hi aldus begonste