Tondalus' visioen en St. Patricius' vagevuur (2 delen)

Vander eyseliker onghehuere beesten iiijde.

Dingel ginck voer ende sy ghinghen eynen pijnliken langhen wech Alse aldus zeer ghepijnt hadden in desen donckeren wech / sach die zeel voer hoer niet verre / eyne beeste ongeloeflic groet / ende o[n]verdraechlijc van eyslicheiden Welke beest van ongetemperder groetheit ginck boven alle die berghe die si noyt ghesien hadde / Hoer oeghen gelijcden vuyrighen mateliken berghen Hoer mont was wijt ende open / so datter zeelen docht datter wel in solden gaen .ix^M. gewapender minschen In des diers mont stonden twe giganten, dese stonden verkeert in des diers mont Deyn stoent mitten voeten aen doverste tande als mitten hoefde nederwaert, dander mitten voeten nederwaert ende mitten hoefde opwaert / ende stonden alse twe colummen in sijnen mont so datsi den mont deylden in drien poerten Uut dien

[fol. 8a]

monde blakede eyne onblusschelike vlamme / die hoer in dryen deylde doer die drye poerten Ende jeghen die vlamme dwanck men die pijnende zielen inden mont te gaen Uut sijnen monde quaem eyn ongeloeflijc stanck Ende oec hoorde men die weyninghe ende dulinghe mennichfuldicheit ende groet / doer dien mont alse gheyn wonder en was, alser in waeren mennich dusentich manne ende wijve die in dies diers bueck die grote anxtelike pijne doechden Voer welken mont oec so mennich onsuver gheest stoent die / die zielen dwonghen daer in te gaen / Mer eer si inghingen gheyselden sijse mit groten swaeren sleghen / ende mit wonden Alse dese ziel lange had aenghesien desen eyseliken ende ontsechliken spiegel / Cramp si overeyn van groten anxte ende seide totten ingel mit eynre weynender stemmen Achlase, wacharmen / heer en siedi niet dat ic sie, ware toe gaedere nare Dingel sprac / Anders en woerde onse wech niet volmaect Desen tormenten en mach nyemen ontvlien dan die uutvercoren sijn Dese beeste het acherons ende verslint alle die ghierige Van deser beesten seet die schryftuer Si sal verslinden eyne vloet ende hoer en sals niet verwonderen / ende si heet gelove dat die Joerdane in horen mont loepen sal Die manne

[fol. 8b]

die [...] tusschen hoer tande in hoeren mont dus verkeert staen dat sijn giganten / ende in hoeren tijden ende in horen gelove en vantmen nyeman also ghetruwe alsi waren / Hore namen hebdi wel hoeren noemen / si heiten fergusius ende tavallus Doe seide die ziel: Helpe heer, dit wondert my / naedien dat ghi segt datse ghetruwe vonden waeren in hoeren gelove / waeromme wijse god tot alsulken tormenten Dingel seide Alle dese tormente die ghi ghesien hebt al sijn sy groet / eer ghi weder keert soldi voel mere sien Ende mitten ghinc hi naere / ende si volgede hem al dedet die ziel noede Ende hi ginck staen voer die beeste Daer si beyde stoenden / ontvoer hoer dingel ende die ziel bleyf alleyne Alse die duvelen hoer saghen alleyne so bedrueft / quamense te dieser ongevelliger zielen also verwoede honde ende gheiseledense / ende trockense inden buuc deser beesten. Al waert dat sake dat si ghesweghene hedde / nochtan mochtmen wel hebben lichtelijc bekent in die verwe van horen aensichte ende in die verwandelnisse van horen seden / Waer yemant vroeders dijt merckde / hoe voel / ende wat tormente si daer ghedoecht hadde / Mer omme dat wi die reden willen corten en moghen wy niet schrijven al dat wy hoerden Nochtan omme onse materie me\de

[fol. 9a]

te behaldene / willen wiere eyn luttel afsegghen Si ghedoeghede inden buuc der [beeste] wreetheit der honde / der beeren, der leuwen / der serpenten / ende ontelliken onbekende andere dieren [...] scalcheit / der duvel slaghe / den brant des vuyers / die [...] kelnisse der calden Die stanc vanden solfere Die donckerheit in die oeghen / Die vloyinghe der traenen, alrehande trybulacie / ende die crieselinghe van tanden Dese ziel die hij mede van desen tormenten was ghepijnt en wiste wat doen anders dan dat si hoers selfs kinnebacken schoerde af Alse dese ceytijveghe ziel hoer mesdaet bekinde / ende in dese pijne duchte ewelijc te dueren / ghevoeldense si en wiste hoe hoer selven uut dier beesten Doe si verre vander beesten lach also cranck / sloech si hoer oeghen op ende sach neven hoer den gheest des liechs. Die verblijt was / dat was si / ende seide totten ingel O mijn eynige hoep O solaes dat my van gode geleent is O liecht mijnre oeghen / ende stoc mijnre ceytyvygher donckerheit ende waeromme woldi my ongevellighe aldus laten Wat salic catijveghe gode gheven voer allet dat hi my verleent heet Al en hed hi my niet meer ghedaen / dan hi my u ghesonden heet Hoe mochtich in te vollen ghedancken Doe antwoerde dingel Dat ghi eerstwerff seidet also eest Die godlike ontfermicheit is meere dan uwe quaetheit / hi sal seker elken nae sijnen werken loenen / mer nochtan sal hi elken vonnisse gheven nae

[fol. 9b]

sijnen inde. Daeromme alsic u voerseide / staet u te huedene als ghi sijt in uwer macht dat ghi dit niet weder en verdient Ende [...] dan seide hi Gaewi ten tormenten die noch hi voer ons sijn