Tondalus' visioen en St. Patricius' vagevuur (2 delen)

Van hyrlant of hibernien lant ende sijnre gelegenheit

Hyerlant es eyn eylant dat staet in dechterste zee van occidenten. ende staet int lant van zuden ten noerden waert Daer staende watere ende loupende ghenoech in sijn. ende wel beset mit bosschen, herde drechtich van vruchten. Rijke van melke ende van honich. ende van allen datmen vaen mach mit jaghen Ende mit vesschen Sonder voel wingaerts Mer rijke van wijne Niet wetende van serpenten. van voersschen. van padden. noch van negheynen dieren die venijn in hebben. So dat holt van daer. ende hoer ryevyer. ende die hoerne uut dien lande ende hoer ghemul verwint alle

[fol. 2b]

fenijn. Vol ghenoech van gueden ghecloesterden volke. van wapenen edel ende wreet Niet verre van daer te zuden waert staet ingelant. Ende te oesten waert staet schotlant Ende ten noerden waert archadyen Ende ten westen waert spangen Dyt eylant heet .xxiiij. steden ghemuert ende vaste van wilken steden twe sijn daer bisscoppen toe horen Die eyne stat het arthimacha dander caselensis Uut deser stat caselensis was eyn edel man geboren die Tongdalus was ghenant. van jonger joecht. van edelen geslechte. ende van schoenen aensichte. ende bequamlijc int aenschouwen, hovescelec op ghevoedt. wel gecleydt, mit eynre op draghender herten. wel geleert van ridderliker consten. abel tallen speel, ghesprake ende spellic Ende oec so seer hem verlatende op sijne schonicheit. ende op sijne stercheit. dat hi luttel gods ruchte ende op sijnre selen salicheit Welc werc ic sonder vreyse niet segghen en mach. want het derde hem dat hijter yeman af hoerde spreken Hi versmade die kirke. hi [...] verruecloesde die arme. Mer leckeren speelluden yrauden coukeleren omme eynde ydel glorie gaf hi allet dat hi hadde ¶ Nu alse deze man hadde vele gesellen. so had hi eynen sonderlinghen vrint dien hi gelt had geleent. hi quam tot sijns vrints huys, men ontfincken vrintliken

[fol. 3a]

hi was daer .iij. daghe ende .iij. nachte. Thachterste waerden si sprekende van alrehande stucken. Dat die gast tongdalus sijnen weert hies die scholt / Hi seide: hi en heds nu niet Doe waert tongdalus verert ende wolde gaen dan hi quam Dye sculdener begeerden te vermorwen. ende bat hem eer hi hem ontginghe dat hi noch eyns doch mit hem eet / Ende tongdalus hadde eyne aex in sijne hant, hi en const sijnen gesel niet ontsegghen / hi leyde sijne aex neder ende ginc sitten ende solde eten mit sijnen geselle / Mer hi waert gheslaeghen mitter gherechticheit gods. so dat hi sijne hant die hi gherect hadde te sijnen monde niet bringhen en conde Doe riep hi verveerlic ende [beval] sijne aex die hi neder geleyt hadde sijns ghesellen wijf aldus. halt seit hi mijne aex want ic sterve Ende voervoets viel sijn lichame onmachtich neder als ochte hi noet daer te voeren gheyn levende gheest in hadde gheweest Die teykene der doet quamen, die haer vielen uut, tvoerhoeft verherde. die oughen verblinden. die nase scherpte. die lippen [...] verbleycten / Die kinne viel op die boerste. ende alle die lede des lichams verstijfden / Die numaer liep. die mesnide quaem. men dede die spijse henen. die scheltknechten riepen. die weert weynde. men [...] rechte den lichame. men luyde die clocken. die clerken toe liepen, tvolc verwonderde. ende alle die stat was in roeren omme des guets ridders doet. Wat solde

[fol. 3b]

ich lanck maken. Van sgoensdaechs in die tiende ure lach hi tot in die selve ure tot satersdaghes alse doet So dat gheyn levens teyken in hem en was uutghenoemen dat die ghene die [n]erstelijc den lichame tasden eyne cleyne wormde in die slinck sijde ghevoelden. ende daer bij en wolden si den lichame niet ter eerden bringhen. Alst quam saterdaechs, dochte hem dat sijne langhe ghenoech hadden gehalden / dede men comen papen ende clerken ende leeken omme desen lichame in eyn vaet te legghen ende ter kirken te draghen ende te graven Inder jeghenwoerdicheit van hem allen begonste die lichame te versuchten mit eynen crancken aedem, 't volk verwonderde alle ende die wijse seiden: Ende en is [dit] niet eyn geest die gaet ende [...] wieder en comet Ende die ghene sach omtrent hem mit eynen verveerliken crancken aensichte. Men vraechde hem of hi wolde onsen heer ontfaen / hi lovet ende als hijne ontfaen hadde ende wijn ghenuttet, loefde hi gode ende seide: O god, dijne ontfermicheit es mere dan mijne quaetheit. al es mijne quaetheit altegroet. Hoe menninghe quade trybulacie hevestu my getoent ende [du hevest my] wieder levende ghemaect ende vanden gronde der eerden hevestu my hijr geleyt. Hijr nae te hants so sette hi allet dat hi hadde teynen testamente ende spraydet ende gaeft den armen. hi geboet

[fol. 4a]

dat menne sechende / ende geloefde voerwaert meer toe latene sijn ierste leven Al dat hi gesien had ende gehoert vertelde hi ons naemaels ende seide.