|
| |
| |
| |
| |
Joseph Systermans (1855-1939)
Den onbekinde soldaot sprik:
Van ‘Onbekend maakt Onbemind’,
Wie me dèks huurt bij spreke,
Is bij miech tot op dees momint,
Nog gaaroet niks gebleke.
Bij miech toch is dat neet 't gevaal,
Iech krijg bezeuk van euveraal,
Haos eder week, 'ch bin draon geweend,
Ontvang 'ch 'n Deputatie,
Meint geer, iech waos daomèt gedeend:
'ch Haw neet van allegatie!
Dao zien ers bij, die indertied,
Wie veer ons kneuk aocherrem!
Gelaote höbbe ginter wiet,
Hij zaote druug en werrem.
Me lègk daan op m'ne stein 'ne kraans,
Dee dene moot veur twieë,
En linter d'raon mèt Vlaoms en Fraans,
| |
| |
Ze zien nog gein tien meter wied,
Of 't kontak is al verbroke,
Memorie zelfs zien ze kwiet,
Van wat soms is gesproke.
Men heet van 'n officieel corvée,
Zich hiel korrek gekwete,
Meh iech ‘Erme Piot’, aoch dee!
Meh in 'n taol, noch Vlaoms noch Fraans,
Huur 'ch s'aovens in den duuster,
De wereldtaol van de Roezekraans,
'n Vrouw, die beit... iech luuster.
Dèks beit ze ‘Nosters’ achterein,
Dee zielentoustaand kin iech,
Noets hoort iech e Gebed, neet ein,
Zoe deep geveuld, zoe innig.
En door häör vingers, ein veur ein,
Terwijl gebed en zöch, doorein,
Ei woord ligk häör mer op de tong,
Door 't snakke ónderbroke,
't Is altied mer ‘Erme Jong,
De höbs eus hart gebroke.
Allein, waos diech nog euzen trots,
Toch heet miech de besjikking Gods,
Ouch diech nog aof doen geve.’
En ès ze dao zoe veur miech ligk,
Daan zeen iech in dat ougenblik,
Van aal dat lije, iech allein,
Bin daan sjtomme getuige,
| |
| |
Veur zoe'n intenze zielepijn,
En stèl, wie ze gekomme is,
Zoe stèl ouch weer verdwijnt ze,
Van wat häör euverkomme is,
Wèt niemand get... zoe meint ze.
| |
Aon paoter hilarion tans bij de opveuring van ‘passiebloemen’
Paoter Hilarion Tans heet destijds oetgegeven e werk, genaomd ‘Passiebloemen’, hetgeen wie alles wat dee Paoter gemaak heet, den arties verraojt, meh wie sjoen ouch dat lijden van Christus besjreve is, waos dat werk minder gesjik veur den theater; ouch höb iech in ó;nderstaonde verskes, häöm opgedrage, me gemood geluuch. Dat moderne, wie kubistiese décors, ultra-moderne oetbeelding, kleurefantasie, kós bij väöl lui neet ingang vinde.
Had iech op mien klein kamer,
Sjoen ‘Passieblomme’ stoon.
En aanders vond der niks.
Van aaid Delfs porcelein,
Kaom iemand op mien kamer,
Ziech wijer al verspreid had,
Toen kraog 'ch 'n deputatie,
Wie me ze euv'raal vindt,
Mer get aon weig're kint.
Ouch leet iech miech bepraote,
En ginge mien sjoen blomme
| |
| |
Meh... z'waos neet mie te erkinne,
Mien ‘Passieblom’, helaas!
En 's aovens leet me sjijne
Dat huurt bij zoe'n Expositie,
Meh, wat miech woerlik grievde,
De vaas nog ieder mèrgkde
Es wel mien ‘Passieblom’.
En stoon mien ‘Passieblomme’
Dao sjitt're weer mien blomme
En sjoender kin iech niks.
1927.
| |
Daankbaar
‘Hellep 'n hendsje, Hier Pastoer!’
Wie mèt 'nen ezel veur zien kaar,
Heer mer aon 't sukk'le bleef.
En de Pastoer direk gereid,
Ouch heet veur zien gedeenstigheid
De boer häöm daank gezag:
‘Zoe eine, 't is niks gedoon
Pastoer! geluif miech vrij.
Ouch num iech veurtaon, zjus wie noe,
1933.
| |
Op de Geulder berg
Ze spaan wouw neet veuroet,
Z'n kaar en peerd stónd stèl,
Ouch vloogkde 't buurke al
| |
| |
De pastoer ging zjus veurbij,
En vónd 't toch get erreg
('ch Höb uuch nog neet gezag
't Waos op de Geulder berreg).
‘Estoe zoe vloke bliefs,’
‘Daan kumste noot m'ne jóng
‘Wat praot Geer, Hier Pastoer,
Dao moot iech gaar neet zien,
Iech moot nao Sittard touw.’
| |
Het ierste succes van de mestreechter staar in mons
Ierste Pries in häör aofdeiling en Exellentie-pries 's aovens in de hoegste categorie, dat waos 'n evenemint, boe degene, die dat höbbe mètgemaak, nog dèks euver spreke en terech. Zoeväöl oprechte blijdsjap höb iech zelde gezeen en die blijdsjap moos ziech door zinge loch geve. En wat meint geer, dat toentertied het liefstökske waos van de Mestreechteneer? 't Waos de bekinde aria, boe ‘Vlubet’ in te pas kwaom en die nota bene, neet mie, neet minder, es aon Brahms óntliend waor.
Wie iech 'nen tied daonao veur zake in Mons kaom, woort iech door 'ne kinnis rech hartelik gefeliciteerd euver de prestatie van de Staar. Me vónt, dat eus Mestreechteneers ziech soe fatsoenlik geamuseerd hadde, en dat zoe dèks l'air national op de proppe waos gekomme.
Wie iech häöm zag, dat iech miech neet herinnerde l'air national zoe dèks gehuurd te höbbe, kraog iech ten aantwoord: ‘Tenez cela me bourdonne encore dans la tête’ en mèt neurieden er de lèste maote van 't bekinde leedsje ‘Bij Vlubet kinste ze kriege, ze smèlte diech in d'ne mond...’ Iech doch achtereuver te valle en höb dee gooie mins bij z'n idee gelaote. ‘Sont ils donc patriotes, ces Maestrichtois’, zal heer bij z'n iege gedach höbbe.
| |
| |
| |
| |
De Gaastram in 1897
Iech waos al lang op reis, Weit neet mie hiel pre - cijs, Boe
en in wat veur stre - ke, Dat iech et iers hoort spre-ke Van
tram-me, die me zeet, Mestreech al - lein mer heet.
| |
| |
1.
Iech waos al lang op reis,
Weit neet mie hiel precijs,
Boe, en in wat veur streke,
Dat iech 't iers hoort spreke
Mestreech allein mer heet.
2.
Stad, duvels veul en haw,
Wie iech m'n Treech hoort prijze
'nen Tram te doen verrijze,
En zat miech in d'n trein.
3.
Iech waos m'n ziel benuid,
Nao 'tgeen miech waos beduid,
Van 't ‘noch nicht da gewesen’,
Dach bij mien eige: O tram!
4.
Iech waos d'n trein pas oet
En vroog toen bij 't hèkke,
Wienie heer zou vertrèkke.
‘Menhier! wat höb geer pech,
Heer geit dao zjus e weg.’
5.
‘Monsieur, pas de voiture?’
En ouch zag staam'le Pie:
‘D..d..d.. gaastram lö-lölöp neet mie.’
7.
'ch Kreeg eind'lik m'ne zin
Iech waos nog neet gezete,
Of, door d'n angs bezete,
Pak miech 'n juffrouw vas
En reep: ‘Wat rammelkas!’
8.
Ze vroog miech get aon d'oer,
Of 'ne krater waor aon 't wèrreke,
Kós iech good aon heur mèrreke,
Dat 't antwoord, wat ze kraog,
Neet pazde bij häör vraog.
9.
Heel iech aon d'n achterkaant
Miech vas, me kin noets weite,
Ziech veurdoen mèt zoe'n kas,
10.
Zeet, bij d'n iersten drèj,
‘Dat moot uuch neet verwóndere,’
‘Dat kump hij daag'liks veur.’
| |
| |
11.
De matière, die ze gebruke.
Dan stóng heer oet z'n kis.
12.
En iech reep: ‘Nommer Ein,
De maaks miech gaans doorein,
Es dat nog lang moot dore,
Dan geit miech get verlore.’
Wat iech toen höb verduurd,
13.
‘Meh,’ zag miech 'nen Hier,
‘Geer moot d'n ierste kier
D'n tram zoe neet blamere,
14.
‘Geluif miech,’ zag alweer
‘Deen hier mèt z'n pretentie,
Heet gaar gein competentie.
't Is al'maol prullerij.’
15.
Aon d'ierste gaaslanterie,
Dao steit de prij in ins stèl.
'ch Dach, loup noe nao de hèl!
16.
'ch Bezaog de conducteur,
Dee zag: ‘Iech kin 'r neet veur,
En zaal mer weer mèt nietele
Aon zien soupape ins kietele.’
Tot aon de brök de kring.
17.
Dao steit de prij weer stèl.
‘Wat heet dat te beduie?’
‘Hiere geer moot mèt duie,
Kump heer neet op de brök.’
18.
Mèt de rechter mer aon 't duie,
Aon klaoge waos gein noed,
Tege deen tram ‘Val d...’.
| |
| |
19.
Bedonderd door de staank,
Dao laog 'n vrouw aon 't kerme:
‘O Heer, wèlt uuch ontferme,
Wat höb iech toch misdoon,
Mèt in deen tram te goon.’
20.
't Behuurt tot de gebruke,
Die neet mie kinne stoon,
21.
Iech zag: ‘Meh conducteur,
‘Menhier, geer kint wel raoje,
Op 'ne boum zoe vol gelaoje,
Kump 't jao, wie me zeet,
22.
Den toustand wie krietiek
Brach toch heur not' komiek
Dee dao aon 't speule waos
23.
Waos 't rammelend masjien:
Hij springk 't en dao zwink 't,
Bóts 't neet, daan klink 't,
Zoe rijt heer op en neer,
24.
De kindermeeg, die pagkde
De kinderkes, die snagkde,
Ontving dat lielik spook.
25.
Souv'rain'ment dédaigneux,
26.
Stóng heer weer stèl, en aal
Wat drin zaot, ging aon 't loupe,
Of ziech van sjrik eint koupe.
M'ne kop, dee waos op hol,
En ouch de maot waos vol.
| |
| |
27.
Begóste drin te vreutele,
En veer alweer aon 't preutele;
‘Meh brengk 'm, es uuch bleef,
In Godsnaom nao Van Kleef.’
28.
Het woord miech aal te bar
Deeg veur d'n tram d'n hood aof,
En lag de res te voot aof.
En koed staok iech 'n voes,
In d'riechting van 't stadhoes.
29.
En koed ouch kaom iech toes
Ging iech aon 't declamere,
Jao zelfs aon 't parodiëre.
Corneille leef! höb gedöld,
Et is d'n tram z'n sjöld.
30.
Puissé-je de mes yeux y voir tomber la foudre,
Voir sa carcasse en cendres, son matériel en poudre,
Le dernier tram à gaz de la terre exterminé,
Son inventeur honni par la postérité!
|
-
-
[tekstkritische noot]De ‘chansons’ van Jos. Systermans zijn gedeeltelijk gedrukt op ‘vliegende’ blaadjes.
-
-
[tekstkritische noot]Kralle = kralen (van een rozenkrans nl.); snakke = snikken.
-
-
[tekstkritische noot]Bedoelde ‘aria’, een spottende uitbreiding van een straatroep, luidde volledig: Viege! viege! Bij Vlubet kinste ze kriege! Ze smèlte diech in d'ne mond, wie doevestr...! Vlubet = Vlooienbet, een bekende vrouwenfiguur in het Maastricht van die tijd.
-
-
[tekstkritische noot]De Gaastram - de mislukte proefneming met een tram, door gas voortbewogen, inspireerde S. tot zijn hekelend chanson.
-
-
[tekstkritische noot]Quando te aspiciam = wanneer zal ik u aanschouwen? Staam'le Pie = een toenmalig bekend stadstype, stationskruier.
-
-
[tekstkritische noot]Minckeleers nl. de ontdekker van het lichtgas, geb. te Maastricht, zijn standbeeld staat op de markt. Achter zijn rug het deel van de markt, waar kaas en vis wordt verkocht, zie Litsom, Litsom, blz. 192; bugel = buidel, zak.
-
-
[tekstkritische noot]Van Kleef, directeur-chirurg van het ziekenhuis te Maastricht.
|
Auteursrecht onbekend
