|
| |
| |
| |
| |
Johan, Koenraad, Joseph Breuls (1838-1923)
Frans in Mestreech in 1916
Van de Franse taol weurd ziech hiel väöl bedeend, umdat de naom van 't beroop of handel in 't Frans deftiger klink es in 't Hollands. Daoveur bestoon hij charcutiers, marchandtailleurs, ébénistes, pâtissiers, confiseurs, cordonniers, coiffeurs, fabricants, joailliers, bijoutiers, chapeliers, tapissiers, carrossiers, commissionnaires enz. enz. Die titulatuur is euvergebleve oet de zoegenaomde Fransen tied en behawwe. Hetzelfde is in Aoke 't gevaal, woe b.v. op de kiekoet van de Figaro's te leze steit: coiffeur, friseur, ondulation, enz.
Dat is noe ouch zoe erg neet, es die lui noe mer op hun rekeninge of op hun circulaires neet 't bewies leverde, dat ze zoeväöl Frans kinne es de kooi Latien, um van 't Hollands neet te spreke. En zoe zien ers nochtans debij. Van zoe'ne marchand-tailleur b.v. kreeg iech 'n rekening te zien, woe-op stónd: 6 nieve knopen genaait aan een redingoot, een jilé op niew gevierd en gerippereert.
Op Franse menu's is de taol soms vreiselik aongebrand.
Niemand zal verlange, dat de lui hij allemaol behuurlik Frans kinne; mer van degeen, dee z'n firma in 't Frans annonceert en bove z'n rekeninge zèt, maag me verwachte, dat er ziech neet mèt dom foutieve nota's zal belachelik make.
Somtewijle vraog me ziech aof, woeveur annoncere die lui
| |
| |
de geboorte van e keend in 't Frans. 't Zien toch mer invoudige börgerluikes, die met 't Frans niks höbben oet te stoon.
Dao zit get mie achter.
Die mama van dat kinneke is meistaal iemand, die ziech erg geflatteerd en verierd veult, es bijderhante winkeljuffrouwe, die häör get verkoch höbbe, bij 't oetgoon häör tourope: es-e-bleef Mevrouw. Dat klink häör zoe aongenaom in de oere, dat ze wie dèkser, wie liever in dee winkel geit koupe. Ze liet ziech dat hiel gere welgevalle. Mer ziech in 'n advertentie ‘Mevrouw’ heite, dat durf ze neet en daoväör weurd 't Frans, dat eder getrouwde vrouw, hoeg of lieg gezete, Madame tituleert, veur de advertentie gebruuk.
| |
De Mestreechteneer en vreemde taole
Es euver vreemde taole weurd gesproke, dan liet ziech de Mastreechteneer gere aongoon, dat veer allemaol, Mastreechteneers en euverige Limburgers, 'ne bezunderen aonlègk höbbe, um vreemde taole aon te liere. Veer doen dat in veul korteren tied es ander volkere en veer höbbe de zuver oetspraok b.v. van 't Frans, woe eder Hollender mèt blijf euverhoup ligke, dadelik te pakke.
En dat is ouch werkelik 't gevaal. Es 'nen Duitser Frans sprik, dan maak er van de b 'n p en umgekierd van de p 'n b. Certainemang sche combrends tres pien zal er antwoorde, es häöm gevraog weurd, of er Frans versteit en met de besjeidenheid, aon de Germane eige, zal er bijveuge, sche le barle aussi un beu. Klaar!
De Pruuskes van de Rienprovincie, die, persijs wie veer, nog 'ne boel Franse bacteries in hun blood zwömme laote en ze zelfs neet wèlle kwiet zien, make ziech ouch aon Franse-taolmassacre neet, of minder schuldig.
Den Hollender, es er Frans sprik, verraojt ziech direk door de oetspraok van de en's, die heer allemaol touslut door z'n tong tege den hiemel te drukke, in plaots van de n zach te laote oetsterreve in z'n neus. Zoedoonde maak er van 't telwoord un en Maastreechse un en bijgevolg zonder 't te wete, 'n ui.
Of 't gebäört, weet iech neet, mer 't zou toch 'n kleinigheid zien um de fout te veurkomme, door de kinder op sjaol
| |
| |
de maneer te liere um de franse n behuurlik oet te spreke.
Of v'r bij 't aonliere van ander taole es Frans en Duits, ouch gepriveligeerd zien, maag iech neet zègke en vin 't ouch neet nudig dao-op 'n antwoord te zeuke. Laot v'r us al te vreie stèlle met 't veurrech, dat v'r op de Duitsers höbbe, um Frans te liere en dat v'r op de Franse höbbe, um Duits te liere en dan al hiel kontent zien, es v'r in die twie taole eus gedachte konne oetdrukke, zonder e slech figuur te make. Dat is jummers genóg.
In Holland höbbe v'r de naom, dat v'r 't Frans kinne wie euze kristelier. Laote v'r us tat, in Godsnaom, neet laote wies make. Veur sommige maag dat woer zien, zelfs zullen ers wel zien, die 't Frans nog väöl beter kinne, mer v'r magen us neet trop bereume et Frans te kinne.
Zij, die väöl Frans höbbe geleze, die geweend zien toes Frans te spreke en dat dan ouch gemekelik doen, hove mer werreke van de gooi Franse sjrijvers in te zien, um ziech te euvertuige, dat 't gezegkde ‘de Franse taol machtig zien’ allein op zier wienig persone toupasselik is.
| |
Oet rooske kleeve
Romance
Nog noets höb iech m'n hart zoe fèl,
En wat iech doon of wat iech wèl,
Iech kaan 't neet verkroppe.
Zoe gaw wie iech deen ingel zaog,
Voolt iech e snäörke trille,
Dat iech neet kinde veur van daog,
Wat iech tot noe tou ondervónd,
't Liekent neet op leefde:
Mer toen iech zaog dee sjoene mond
Woe-um dat lechske zweevde,
Toen drong in miech 'ne zonnestraol
Oet 's hiemels hoeger sfere,
En wie iech hoort häör zilvertaol,
Klonk hij: iech höb diech gere.
| |
| |
Aria
Iech bin mer simple cantonneer
Dat zeet geer toch wel, hiere!
Daobij bin iech nog herbergeer
En drijf m'n zaak mèt iere.
Gei peerdsje dat strukelt op deze weeg,
Zoe good es iech 'm höb sjoen geveeg.
Van 's mörgens vreug tot 's avonds laat
Loup iech mer hij te kere,
Drum lös iech ouch m'n druug en naat
En laot miech niks mankeere.
Gei peerdsje dat strukelt op deze weeg,
Zoe good es iech 'm höb sjoen geveeg.
Ger zeet, iech bin e raar seigneur,
Och wèlt 't miech vergeve;
De meiste kere veur hun deur
Mer iech keer ouch deneve,
Want niemand dee strukelt op deze weeg,
Zoe good es iech 'm höb sjoen geveeg.
Stances
Woe weelde is, woe riekdom troent,
Woe eder zwömp in euvervlood,
Dao weurd 't leve ouch bekroend
Van häöm, dee van ze werelds good
Den erme ouch genete deit:
Z'n kroen, dat is de chariteit.
Woe ermooi hous, woe hónger knaog,
De kaw sjerp door de reetse flöt,
Woe maan en vrouw van elend klaog,
De kinder gans zien oetgepöt,
Dao blijf toch hoop bij al dat leid:
Die hoop, dat is de chariteit.
Hetgeen de mins veuraal versiert,
Is zeker neet 't blinkend goud
Of glorietitels, die men iert,
Mèr wel 'n däög, door God geboud,
Die alle prach te bove geit:
Die däög, die hèt de chariteit.
|
-
-
[tekstkritische noot]Des beide prozafragmenten uit C. Breuls, Mastreechse Preùtches, F. Schmitz, Mastreech 1916, blz. 49, 51. De verzen uit Rooske Kleeve zijn uit 't tekstboekje, in 1920 gedrukt. De muziek was van Charles de Bont.
|
Auteursrecht onbekend
