Vaderlandsche poëzy. Deel 3
(1840)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 72]
| |
Vondel.aant.Ja, groote Vondel, eeuwig klinkt voor u,
De loftrompet, van slaafsche toonen schuw.
lulofs, Vondel.
| |
I.Fier met zijn jongsken opgevaren,
Dat nauwlijks de uitgeschoten schacht
Beweegt, doet de arend fix het staren
In de uitgestroomde zonnepracht.
Maer is zijn vadertrots bedrogen,
En nijpt het blindgeschitterde oogen
Voor 't hoofd der hemellichten toe,
Hy wil de bastertteelt, op pennen
Der hoop gevoerd, niet meer herkennen;
Treurt, en versmijt die, gram te moê.
Zoo, Vondel, als gy, opgeschoten
In steiler, onbeperkte vlucht,
Zaegt op uw eerste dichterloten,
Eene onvoldragen hersenvrucht,
| |
[pagina 73]
| |
Ontstaekt ge in eedlen vadertoren,
En liet geen damp de vonk versmooren,
In u gedaeld nit hooger woon.
Volheerlijk wrookt ge u aen u - zelven:
Stout klomt gy naer de stargewelven,
En toovrend galmde uw zwanentoon.
De Bard, door Milton nageronnen,
Heeft moedig zijn penceelen gevat.
De schilden scheppen nieuwe zonnen,
By 't schittren langs het wolkenpad.
Het englenleger daelt: van onder
Heft de oproer zich; daer rolt de donder,
Den trotschen vyand tot vermaen,
Eer dat de vaen der Morgensterre
Gezonken, hoe zy blink' van verre,
In 't stof, na korten luister, taen'.
Vergeefs! op vuergen drakenwagen
Schiet Lucifer, helsch grijnzend, heen.
Hy schut en stut de felste slagen
Op breeden beuklaer, hy - alleen.
Hy zwaeit, by trotsig boezemzwellen,
Den bijl, om Gods banier te vellen,
Die neêrstijgt in een gloed van licht,
Waeruit Jehova's naem geschoten
Den sidderenden vloekgenooten
Verblindend straelt in 't bleek gezicht.
| |
[pagina 74]
| |
En, dalend uit een kring van zonnen,
Een god gelijk, koomt Michaël.
Hy koomt: reeds is het pleit gewonnen;
Reeds zinken ze in den muil der hel.
En, 't voorhoofd door den held verbryzeld,
Brult, in des afgronds boei gegyzeld,
't Oproerig heir zijn wanhoop uit.
Waer is nu 't godlijk schoon dier engelen,
Die zeven- dierenvormen mengelen,
By diepafgrijslijk diergeluid?
Voel ik my zin en ziele schokken,
By die ontvlamde poëzy,
Ginds kan me Vondel zachtjens lokken:
Albaen's penceel betoovert my.
't Vereent bevalligheid en stoutheid.
Weg met uw Venus, suffende oudheid!
Die lang haer gordelriem verloor.
Ik zoek het ideael der schoonheid,
Waer de englenleest zich in ten toon spreidt,
En jeugdige Eva treedt hervoor.
Zy paert de liefdestar der oogen
Aen 't onschuldaedmend lipkorael,
Met nachtegaelgeluid bewogen,
En 't voorhoofd, dat ter wolkenzael
Zich heft. Een gouden nis van stralen,
De lokken, ziet men dartlend dalen
| |
[pagina 75]
| |
En golven. Als uit Oosterlicht
Koomt zy te voorschijn, de manninne,
En, als de zon aen gouden tinne,
Verheugt zy de aerd met heur gezicht.
Wat reiner geest ontsteeg den chooren
Der starren voor ons zondig stof?
Het driemael Heilig! rijst, verloren
In Godes onbereikbren lof.
Geen aerdschbeid zet myne aendrift teugelen.
'k Stijg op ontvlamde aenbiddingsvleugelen
Tot hem. Dael, Hemel!... Aerd, verdwijn!....
Verrukt, vernietigd, blijf ik hangen
Aen bovenzonsche harpgezangen
En Vondel is de serafijn!
Hy zingt de Altaergeheimenissen,
En stil zweeft om des Zangers snaer,
By de offerspijs der heilge disschen,
Der englen opgetogen schaer.
Ze zwygen voor zijn Christengalmen,
Die, als 't volgeurigst wierookwalmen,
Bly klimmen, door den dank ontvuerd,
En d'aerdschen banneling verhemelen,
Als hadden die om 't speeltuig wemelen
Met de altaerkool 's mans lip gepuerd.
| |
[pagina 76]
| |
Maer zag de deugdgewyde Dichter
't Gemaskerd huichlaersrot vergroot,
Dan rukte de achtbre Volksverlichter
De logens hunner trekken bloot.
Maer zag hy diepbedorven zeden
De eenvoudigheid en tucht vertreden,
Het hart ontglom den Waerheidszoon,
En door zijn gloênde dichterader,
O Hooft, werd uw eerwaerde vader
Verheven op een gloriethroon.
Maer zag hy 't onrecht vierschaer spannen,
En zweeten zelf van laffen schrik,
Wanneer 't, gebogen voor tyrannen,
't Bevel verwachtte van één blik;
Maer zag hy 't eêlste hoofd der Batten,
Voor laetsten steun, het kruis omvatten,
En knielen op 't schavot, dan schiep
De gramschap in hem dichtervonken,
En brandmerkte allen, vastgeklonken
Aen schandpilaren, diep, ja, diep!
Hoe schitteren de tafereelen
Van Rubens waerden stadsgenoot!
Wat stoute omvatting in hun deelen!
Ja, Vondel is als Rubens groot.
Knielt Antwerp neder voor de voeten
Van dien we als vorst der Schilders groeten,
| |
[pagina 77]
| |
Op Vondel boogt des Amstels strand;
En beî, van 't heilig vuer aen 't blaken,
Sieraed van Zuid en Noord, volmaken
Den roem van 't blinkend Nederland.
| |
II.Als voor Eneas grooten Zanger,
Dien hy an Neêrland wedergaf,
Rijst zeker 't volk, van eerbied zwanger,
Voor hem, der boozen geesselstraf?
Zyne onvermoeibre kunst ten loone,
Wacht zeker hem de spade kroone,
Waer Tasso's veege hand naer vat.
En siert, by saemgevloeide scharen,
Des Amstels hand de zilvren hairen
Des Zangers van beur bakermat?
Wat schuldige, wat euveldader,
O Themis wraekzwaerd, grimt gy aen?
Wie doemt men als een landverrader,
Met geld- op geldboet overlaên?
Heeft hy in gif zijn penne doopend,
Altaer en vorstenzetel sloopend,
De rampschael uitgestort op 't land?
Neen, by den angst der koenste tongen,
Heeft hy 's lands Bestevaêr bezongen,
't Godvruchte speeltuig in de hand.
| |
[pagina 78]
| |
Gy spreekt de tael van 's Heeren boden,
O schuttend Geest der lydende aerd.
Gy schiet uw blixems op de snooden;
Gy staet ter wacht met vlammend zwaerd.
Voor u moest ieder dwingland beven;
Onschuldigen deedt gy herleven,
Almachtig schepper onder God.
Hun hoofd mocht op schavotten vallen,
Als donders, deedt ge uw toonen schallen,
Al dreigde u 't zelfde jammerlot.
O Vondel! Vondel! eer der Dichteren,
Zoo lang men Neêrlands tale spreekt,
Gy, die aen 't hoofd stapt van de richteren,
Wier godlijk vonnis de onschuld wreekt,
Laet Maurits vry zijn lauwren roemen,
De deugd moet huiverend hem noemen;
Op de eerekrans kleeft heilig bloed.
't Zijn tranen, die in de uwe gloren;
Maer tranen die den Belg bekoren,
By 't staren op uw heldenmoed.
By 't staren op uw burgerglorie,
By 't luistren naer uw reinen toon.
Aen u die dubbele victorie,
Uw stoute ziel en zang ten loon.
Rijk in verhevene gedachten,
Kost gy het nietig goud verachten,
| |
[pagina 79]
| |
O hollandsche Fabricius!
En, moog' de macht gramopgestoven
Den laetsten penning u ontrooven,
Geen macht, die vryheidsvlammen blusch'.
Wat zeggen by dien moed de vonden
Van 't schoonst oorspronkelyke brein?
Hun roem wordt in uw deugd verslonden,
En by dien moed wat is hy klein!
Wat zegt het, dat gy ons vermaekte?
't Was menschlijkheid, die u ontblaekte,
Die kunst en geestdrift in u goot.
Geen gouden boei kon u omvangen:
Gy triomfeerde in vrye zangen
Op Zielstyrannen en den dood!
De tijdgenoot mocht diepverbolgen
U geesselen met straf op straf,
Juich! 't nakroost zal u niet vervolgen.
Neen, dankbaer knielt het voor uw graf.
't Mag daer uw grootsch gelaet aenschouwen,
Maer deed geen weidsche lofspraek houwen
Op dit rechtzinnig rouwgesticht.
't Schreef daer uw naem alleen op neder.
Die naem (ontval my, brooze Veder!)
Zegt meer dan 't schoonste lofgedicht.
|
|