Vaderlandsche poëzy. Deel 1
(1840)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 162]
| |
Maria De Lalaing.aant.Aldus, wen mannenmoed vertzaagt,
Staaft vrouwenmoed het recht.
strick van lintschoten, Cath. de Berges.
Wie vrouwendeugd vereert, in 't nooduer uitgeblonken,
En jubelt in het lied door 't vaderland geschonken,
Waer Kenaus schittrend beeld op Haerlems wallentrans
Zich opheft, Flips ten spijt, met onverbleekbren glans,
Die luister', bly van ziel, als een van Neêrlands zonen,
Naer deze, aen vrouwenmoed stil toegewyde, toonen.
Telg van een eedlen stam, in 's vryheids kamp vermaerd,
Had D'Espinoy haer ook het onberoeste zwaerd
Geheiligd, en zijn schild bedekte Doornijks wallen.
De Hemel liet op hem een lonk vol liefde vallen,
En schonk den ridder, fier op onverbasterd bloed,
Een gade uit heldentronk, met vorstelijk gemoed.
Zy droegen d'eigen haet aen Flips, dien vloek der aerde.
Schoon 's afgronds zwarte geest om Neêrland grimmig waerde,
Nog blonk, aen stillen haerd, er zegen voor hen uit:
| |
[pagina 163]
| |
Op hun verhoogde koets ontlook een frissche spruit,
Een minlijk zoontjen, in welks aengebeden trekken
De moeder 't dierbre beeld des vaders waent te ontdekken;
In 't welk zy dubbel leeft. By d'uitgestorten dank,
Ontgloeit haer teedre blik van hooger wellustsprank.
Wie zal het vol genot des zaelgen vaders malen,
Als hy zijn zoontjen aen de moederborst ziet pralen,
En, in een droom verdiept, gelijk een vader droomt,
Voor 't kind een toekomst schept, met zegen overstroomd?
Soms dwaelt heur blanke hand op zoete cithers naren:
Zy zingt der Vaedren moed, in 't barnen der gevaren,
Of schetst den zegen Gods, op 't echtbed neêrgedaeld,
Wijl de echo van den burcht haer tooverzang herhaelt;
Of zucht op Neêrland een verheven zieleklachte,
En meldt de helden die, schoon 't beulenzwaerd hen slachtte,
Thands rusten in het graf, bekroond met majesteit;
En balsem voor haer wonde is 't woord Voorzienigheid!
Nog duert de ontzachbre schok, die vryheid wil verdelgen;
Nog bliksemt Parmas vuist op de onversaegde Belgen,
En 't Statenleger, dat de tent voor Greevlink plant,
Roept D'Espinoy er heen, tot steun van 't vaderland
‘Maria, dierbre gâ (spreekt hy), 'k moet u begeven.
'k Mag niet voor mijn gezin - voor Neêrland moet ik leven.
Een derde van den stoet, die nu de vest bewaekt,
Zy aen den held vertrouwd, wiens hart als 't myne blaekt;
D'Estelle zy hun hoofd! Geene angst doe u verbleeken!
De vyand loert niet meer op deez' versterkte streken.
| |
[pagina 164]
| |
En stroomde ook 't spaensche heir naer deze wallen uit,
Mijn krygren stonden pal, en nooit werdt gy zijn buit.’
- ‘Neen, nooit (hervat ze)! ga het pleit der vryheid winnen,
En spoedig hael' deez' vest u mildomlauwerd binnen.
Ja, spoedig reik ik u ons dierbaer zoontjen aen!...’
En door haer moederlach breekt een geheime traen.
De ontroerde vader kust nog eens de roozenwangen
Van 't zuigelingjen, blijft aen haren boezem hangen,
Verheft het biddend oog, beveelt hen aen den Heer,
En zucht: ‘Vaerwel, Geliefde. Eerlang zien wy ons weêr!’
Waerheen, Heldhaftige! in ontvlamde drift gevlogen?
De Spanjaert ligt te loer met nooitgesloten oogen.
Een vrouw, een kind... zie daer, wat hy belaegt. Hy springt
Bly toe, waer hy den dolk in weêrloos harte wringt.
Biedt Doornijk dan geen schuil aen die hy doemt als ketteren?
Wenscht niet zijn Caïnsvuist den laetste er van te pletteren?
Ja, Parma lag te loer: uit zijn verholen krocht,
Springt hy te voorschijn, als het schichtig wangedrocht,
Het hoofd omhoog, met spitse tong, den blik ontfonkeld,
En slaet den draekstaert uit, om poort en wal gekronkeld.
‘Verrast is 't addrennest (roept hy): het mist voortaen
Een wakker opperhoofd: het moet - het zal vergaen!’
Maer de oude vesting, schoon door luttel heldenspeeren
Verdedigd, wil zich stout tot in haer val verweeren.
De kryger voelt het bloed, dat door zijn aedren bruist,
En grijpt de wapens aen, met forschgesloten vuist.
| |
[pagina 165]
| |
‘Vervloekte Spanjaert, mocht de stadsvoogd hier verschynen!
Dra zou uw laffe trots, als rook voor wind, verdwynen!’
Zoo gillen zy; wen uit den burcht van d'achtbren held
Een beeltnis naderzweeft, die bystand hun voorspelt.
Het schijnt de Moedermaegd, op wier gezegende armen
Een godlijk kindtjen praelt, en die hen koomt beschermen.
Wie is 't? Des ridders gâ: zy stapt hun toe, en spreekt:
‘O Helden, die op Flips 't gefolterd menschdom wreekt,
Zondt gy voor 't beulenrot het slaefsche voorhoofd buigen?
Neen, 't vrye nageslacht moog' van uw roem getuigen!
't Zegg' nimmer, dat de stam der Nerviërs ontaerdt.
Hier bryzelde op hun knots 't verdelgend roomsche zwaerd.
Hier zullen wy den roem der overoude dagen
Bekrachtigen, en rein 's Lands zonen overdragen.
Dat Egmonts bloedge schim, die van omhoog u ziet,
U met den moed beziel', waer overmacht voor vliedt.
Wy wachten geen genâ van die op moordschavotten
De heiige hoofden-zelv' van hun beschermers knotten.
De laffen wanen, dat de Kastieljaensche vaen
Ras wappren zal, waer zy den stadsvoogd niet zien staen;
Dat zy dit schuldloos wicht reeds in de wiege vellen.
Niet zoo, by God! niet zoo, heldhafte Meêgezellen!
De moeder van dit kind, dat de armtjens naer u steekt,
Is gade van den held, die Neêrland elders wreekt.
Op, onverzwakte Belg! volg uw verheven vaderen,
Die 't wiegjen van een vorst, gehecht aen wilgenbladeren,
Beschermden vol geluk. Heft aen den vryheidszang!
Gy zoekt naer De Lalaing: ik ben 't, die hem vervang.’
| |
[pagina 166]
| |
Nu kust zy 't lieve wicht, en hiet zijn wieg te hangen
Aen d'uitsteek van den burcht: nu daevren vryheidszangen!
Zy vliegt met stouten voet de hooge wallen op,
En aller heldenmoed ontblaekt en stijgt in top.
Zy zien, met grimlend tal, de vyandlyke scharen
Reeds bruisend toegegolfd, als voortgezweepte baren,
En juichen, door den blik der krijgsheldin gesteund.
Maer Parma wenkt: de lont strijkt neêr; de donder dreunt;
De vest springt op en 't antwoord brult van 't hoogst der wallen.
Zy staen, de helden staen, hoe menigen er vallen.
Waer men D'Estelle mist, verschijnt de krijgsheldin,
En stort haer gloênde ziel soldaet en burger in.
De nacht daelt, met de rust op hare zwarte vlerken.
Neen! 't lampj' in Parmas heir bestuert het mynenwerken.
Men graeft, diep onder de aerd', 't verraderlyke pad,
Waer langs men heimlijk dring' tot in den schoot der stad.
't Wordt dag: 't kanon herbeukt de vest met forschig bonzen.
Nu, nu zweert de overmacht, met toornig voorhoofdfronzen,
Ter wraek te klautren op het neêrgedonderd puin
Der stad, die ras verdwijnt met weggebarnde kruin.
Reeds spant de klauw zich uit dier woeste krijgsgenooten;
Reeds gaept een breede bres in d'ouden wal geschoten.
Maria vliegt er op, en tart den hollen blik
Des doods, op haer gericht by elken kogelmik.
Red, Hemel! 't is gedaen!... De stadsvoogdes zinkt neder.
Haer dapper bloed vervloeit! - God dank! daer rijst ze weder,
Daer zwaeit ze 't stael; men klimt ter bres... haer wonde spoort
Tot wanhoops leeuwenmoed; en 't heet gevecht wordt moord.
| |
[pagina 167]
| |
De Belg doet andermael de soudenieren wyken,
En, bevend, vlieden over bergen broederlyken.
Helaes! de tweedracht smijt haer zwaveltoorts in 't volk,
Wet voor den boezem van het vaderland den dolk,
Hitst broeders tegen een, en wuift den Spanjaert binnen.
Zy woelt, als Etnas kolk, by 't gruwelenverzinnen.
Niet enkel voor den wal klimt steeds der nooden vloed.
D'Estelle-zelv' ontzinkt de neêrgeslagen moed:
Er daegt geen redding, die, tot balsem der ellenden,
Gelijk een bliksem, breek' door de aengestroomde benden.
De dappre stadsvoogd; aen een vreemde kust geboeid,
Zendt vruchtloos onderstand: alleen de wanhoop groeit.
Licht zal de Spanjaert hier, uit d'afgrond opgebroken
Der mynen, onverwacht eerlang in 't donker spooken,
Gelijk de wreede Griek door Trojes sombre stad,
En vellen ze allen neêr, van stryden afgemat.
Verdund is 't klein getal der onverschrokken mannen,
Die, beter dan een wal, den lijfs- en zielstirannen
Weêrstonden tot den dood: de braven slapen zacht,
Benijd door wie nog staen by zwellende overmacht.
Ach! vruchtoos wil de wrok hunne armen nog bezielen:
Toch zullen zy niet laeg voor Parma nederknielen;
Maer zoo het helden past, verwonnen door den nood,
Als de allerjongste gloor van 't prachtig avondrood,
Bezwyken; en de vest die zy vol spijt begaven,
Wekt nimmer op hun wang den schaemteblos van slaven.
‘Spreekt (roept Maria uit)! spreekt, en deez' vrye hand
| |
[pagina 168]
| |
Steekt de overmande stad in lichterlaeien brand,
Voor gy haer afstaet.’ - Neen, verkoopen wy ons leven
Den vyand elders duer: 't is hier hem prijs gegeven.
Zy willen 't: Filips heir genaekt, met trotsch geschal,
En wacht den uittocht af van 't restend heldental.
't Verschijnt: de trommel slaet; de vryheidsvanen wapperen.
De Spanjaert, die een heir van onbezweken dapperen
Te ontwaren dacht, verbaest om d'ingekrompen stoet,
Die de overmacht braveerde in woesten geuzenmoed.
Plots heerscht er diepe stilte: elk oog is vastgekluisterd
Aen 't fier genet, dat al het overig verduistert:
Het voert de krijgsheldin, in hagelwitten dosch;
Een zilvren helm, waerop een roode veedrenbosch
Rondfladdert, dekt het hoofd, waer macht en list op stuitten.
De gordel, dien men om heldhafte heup ziet sluiten,
Draegt nog het heilig stael, dat Parma dagen dorst,
En 't oog weêrkaetst den gloed van de onverheerbre borst.
Zy rijdt hervoort: en houdt bywijl den blik geslagen
Op 't wichtjen, nevens haer door een vriendin gedragen,
En dat de vader ras in zalige armen drukt,
Als hy de vrouw herziet, wier luister hem verrukt.
Zy rijdt hervoort: de zon brandt op de stalen platen,
Die 't witbeschuimde ros beslagen; 't vaen der Staten,
Van 't daglicht overglansd, blinkt uit, en zwaeit en zwiert
Om 's Lands heldin, die 't als een hemelgeest versiert -
Een hemelgeest, die in de noodstond, wen verdelging
De vest bedreigde met des afgronds alverzwelging,
| |
[pagina 169]
| |
Ter neêr daelde, en, den dood beschimpend met een lach,
Een teelt van helden schiep, zoo groot als Belgie zag.
Zy rijdt hervoort: haer pracht verplet Kastieljes benden,
Wier vanen beven, en haer d'eergroet tegenzenden.
En Parma zelf benijdt, met nederbukkend hoofd,
De grootsche nederlaeg, die zijn triomf verdooft.
Een nietig krygrental, dat aen zijn arm ontsnapte!
Een vrouw die's warelds macht, de macht van Flips vertrapte!
Een stad te meer, die 't land ten kamp der vryheid wekt!
Waer blijft zijn zegezon? Zy gaet, met nacht bedekt,
Bleek onder. Droef ziet hy d'omglansden wal begeven,
Wiens puin Maria meldt aen de allerjongste neven.
Hy zwijgt (stilzwygendheid de schoonste hymne waerd),
En bloost, en in de scheê steekt hy 't verwinnend zwaerd,
En, zonder krijgsgerucht, met halfverwarde zinnen,
Stapt de akelige poort, aen 't hoofd des legers, binnen.
|
|