Het klaverblad. Romancen, legenden, sagen
(1848)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 46]
| |
De hermijt Paphnutius.aant.Een grijze, huiverend voor zonden,
Een heremijt, van 't zichtbre los,
In Gods bespiegeling verslonden;
Kortom, de pronk van 't eenzaem bosch,
Had 't wereldsch prachtgewaed sints jaren
Voor 't grove pijkleed uitgedaen,
Maer bleef van de aerde een klein gebrek bewaren:
't Was eigenwaen.
Tot driemael vroeg de goede monink:
‘O Heere, kent ge een man, die mij
In heiligheid verwinn'? Mijn wooning
Ontvangt den pelgrim vrij en blij.
Ik bid, ik vast, 'k ben goedertierig.’
't Was zuivre waerheid, ja; edoch
Hij wist het wat te wel, en bleef nieuwsgierig.
Wat jammer toch!
De Heer had meêlij met den oude.
Terwijl hij sliep op dorre blaên:
‘Hoor 't woord dat de Eeuwge mij vertrouwde,
Zoo sprak een Hemelgeest hem aen.
Paphnutius, ga ter naeste stede.
Aen stadspoort staet, met zijnen hond,
Een man van goeden wil, wien 's Heeren vrede
Is mild gejond.’
*
| |
[pagina 47]
| |
Hij rijst, en buigt met needrig groeten:
‘Naer Alexandrië! welaen!’
Hij strompelt voort op bloote voeten,
Met blanken staf, langs bosch en baen.
Men danste aen hare stadspoort wakker:
‘Heeft de Engel, dacht hij, niet gemist?’
Wien vond hij daer, met eenen hond ten makker?
Een fluitenist.
‘Mijn vriend, ik bid u, wil 't vergeven,
Indien een grijzaert u iets vraegt.
Hoe kunt ge zoo godvruchtig leven,
Dat gij den Opperste behaegt?
Ik kan, ik moet het u vertrouwen,
Dat gij een groote heilge zijt,
Al draegt ge hairen kleed, noch vlucht de vrouwen,
Als een hermijt.’
De man stond, starend, op te kijken,
Als of hij uit den hemel viel.
‘Ik, met dien pallem te gaen strijken!
Neen, sprak zijn nederige ziel.
Die oude heeft gewis zijn zinnen
Verloren in het eenzaem bosch.
Hoe! zou de Heer mij, armen sukkel, minnen,
Van de aerd niet los?
En die...’ Maer hem ter zijde trekkend,
Zegt de andre: ‘Laet uw speeltuig staen.
Een Engel, uit den slaep mij wekkend,
Bracht mij die goede tijding aen.’
| |
[pagina 48]
| |
‘Ach! zeî de Speelman in den stille,
Wee hem, die voor een grijzaert liegt!
Nu luister!... 't is opdat men beve en rille
Bij mijne biecht.
Mijn jonkheid werd besteed aen rooven
In 't somber bosch, dat doodsch weêrklonk
Bij 't armenbreken, schedelkloven,
Wanneer mijn knotse nederzonk;
Doch maegd, noch vrouw heb ik geschonden,
Maer strekte die tot schut en scherm,
Tot God mij riep: Verrijs! beween uw zonden,
Of 'k hef den arm.
Ik weende, en nam de fluit in handen;
Ik winne 't eerlijk brood er meê.
De liefde ontroert mij de ingewanden
Bij elken jammer, elke beê;
Ik deel met de armen bed en voeder,
'k Giet olie in des lijders wond.
Elk sterveling in nood is mij een broeder,
Dien de Eeuwge zond.’
De Heremijt, van schaemte aen 't blozen,
Zwijgt stil, en slaekt een diepe zucht,
En ziet ter zijde op d' uitverkozen:
‘Vaerwel!’ En zonder veel gerucht
Trekt hij naer woud en hutje weder,
Gekortwiekt in zijn eigenwaen,
Gelijk een vogel, die, met lamme veder,
Valt in zijn baen.
*
| |
[pagina 49]
| |
Ten derden mael ontluikt 't gebladert,
En zingt de boschchooralen-stoet
Die rondom 't hutteken vergadert,
Van zon en maen alleen begroet,
Sints de oude viel, door trots verwonnen;
Weêr valt hij in den zelven strik.
‘Kent ge iemand, Heer, roept, knielend, de onbezonnen,
Zoo braef als ik?’
‘Hoor 't woord, dat mij de Heer vertrouwde!
Spreekt in zijn droom een Lichtherout.
Ga naer des Vorsten hof, gij, oude,
En 't antwoord wordt u daer vertrouwd.
Zijn gunsteling is vriend des Heeren.’
Daer trekt de onwijze, grijze kop
Ten hove fluks, in brandendheet begeeren,
Beenslepend op.
De gunsteling zat in zijn luister
Naest zijn geliefde, een beeldrig beeld,
Aen breeden disch, bij teêr gefluister.
De vedel klinkt, de fluite kweelt.
De man, doodmoede van zijn reize,
Ontvangt ras zetel en bokael,
En doet den eigenaer van dien paleize
Een kort verhael.’
En op des hoovlings eerbre kaken
Glom 't maegdelijke schaemterood.
‘Gods liefde, spreekt hij, doet ons blaken
In menschenmin voorklein en groot.
| |
[pagina 50]
| |
Hem minnen wij met ziel en zinnen.
Ons voorbeeld is ons woord: ons huis
Leert zoo d' Algoede boven al beminnen.
Ons bed is kuisch.’
De Grijzaert rijst, en zegt tot beiden:
‘Vaerwel!’ - ‘Eerwaerde Godsgezant,
Schenk ons, zegt de eedle Vrouw, voor 't scheiden,
Den zegen van uw mond en hand.’
‘Een andermael: 'k moet elders wezen,’
Zoo stamelt hun ontzette gast;
Maer in zijn blik was vreemd gevoel te lezen:
Beschaemdheid vast.
*
Zoo de esschenboom niet tot den gronde,
Niet wortelings wordt uitgeroeid,
Spruit hij weêr op, spijt elke wonde.
Des grijzen eigenwaen herbloeit
In 't volgend jaer. In 't stof gezonken,
Bad hij nieuwsgierig weêr, maer vroom;
Toen sprak een geest, omkroond van sterrenvonken,
Hem in zijn droom.
‘Als 't gouden morgenlicht zal dringen
Door 't dicht getakte van het woud,
Klopt een der braefste stervelingen
Aen 't celleken door u gebouwd.
De morgen geelde: een mensch kwam stooten
Op 't deurken, en een bede klom.
Zoo lange reeds van 't wachten sterk verdroten,
Staet de oude stom.
| |
[pagina 51]
| |
Wie was 't? Een bedelaer, beladen
Met allerleie smaed en smart,
Die door den beul om gruweldaden
Gebrandmerkt en gebannen werd;
Wien elk als een melaetsche vluchtte,
Die nergens huis, noch haerd en vond;
Onzaelge, dood aen iedere genuchte
Van 't wereldrond.
‘Een korstje brood! een teugje water!’
‘Hoe, gij, die zoo versmeten zijt!...’
‘Paphnutius, geen menschenhater
Wordt van den Heer gebenedijd.
Voorwaer, o grijzaert, 'k was onschuldig;
Maer, hoe bezwadderd in mijne eer,
Slachtofferde ik mijn nijpend leed verduldig
Aen God den Heer.’
Dit ging den Heremijt aen 't harte.
Hij nam d' onzaelge in de armen vast:
‘Vriend, riep hij, staek uw lange smarte;
'k Heb melk en vijgen: wees mijn gast.
De een geeft hij brood, den andren zemel,
De Alwijze schenker alles goeds.
Men gaet zoo wel met fulpen schoen ten hemel
Als barrevoets!’
|
|