|
| |
| |
| |
De vrydagmerkt.
Paciferaque manu ramum praetendit olivae.
Hy wekt den moed in 't hart van al die overleven.
Bild., Ondergang der eerste Wareld.
| |
Achtste zang.
Wanneer de lente, als op een lichtstrael, daelt
Uit de opgeklaerde azuren hemelbogen,
Met maegdenlach en blyde moederoogen,
En bosch en beemd haer 't welkoomlied herhaelt,
Dan heft natuer, heraedmend, zich ten hoogen.
De wandelaer, die 't jonge veld herziet,
Vindt overal, waer onlangs nog vernieling
Rondwaerde, een schat van dobble grondbezieling,
En dobblen wellust in 't volgeurig veldgebied.
| |
| |
De Gentenaer zag reeds een heuchbre maen
Zich ronden na 't ontzet van Doorniks wallen.
De dageraed spoort weêr ten arbeid aen
Met nieuwe kracht en macht; wêer juichen allen,
Wien huis, en haerd, en stede aen 't herte ligt.
De moeder slaet het zalig aengezicht
Op 't blozend kind, aen heuren boezem hangend.
De weversspoel, den schuttersboog vervangend,
Heeft de oude stad wêer uit den afgrond opgericht.
De dag verryst, waerop het fransche ryk
Het juichend Gent zal met d'olyftak naderen, -
De dag, die 't recht en voorrecht van de vaderen
Den lande schenkt, en Vlaendren stelt te pryk.
De Vrydagmerkt ziet reeds het volk vergaderen.
't Woelt alles naer dat Forum eener stad,
Als Rome fier in oorlog en in vrede,
En alles gloeit voor ééne en zelfde bede:
Volksonafhanklikheid, en werk, den grooten schat.
De neeringen, getrouwe broedermacht,
Staen recht, om op het eerst bevel te dagen:
Wierd smart of smaed aen Gent nog toegebracht, -
Ontzegde dwang, wat vrye mannen vragen,
Zy trokken op. Daer wandelt elke stoet
Met zyn banier, waer 't sprekend neeringteeken
Op wemelt, als blazoen van vlyt of moed,
Bekwaem van ouds de Vlamingen te ontsteken
In ievervlam voor 't werk, of vaderlansdchen gloed.
| |
| |
De schutter prykt op hand- ol kruisvoetboog,
Sints eeuwen 't schild, dat tegen onderdrukking
Hoog opryst. Wat verheven geestverrukking
Straelt by dien optocht in het burgeroog!
Hun voorhoofd draegt den stempel van de vryheid.
Geen huerling voedt in 't hart die zucht, te hoog
Voor elk gevaer, die onderlinge blyheid,
Gelyk de man, voor 't vaderland gekweekt,
Die in zyn moederstad zyne eigen haerdstêe wreekt.
Zie hier de vaen, waerop de leeuw van Gent
De klauwen uitstrekt om heur maegd te streelen,
Die haren schutte een lach vol liefde zendt.
Wat is ze schoon! De gouden lokken spelen
Haer op de blanke schoudren (reeds van verr'
Wil jong en oud haer 't welkoom tegen stieren);
Bevallig beeld, dat, onder 't voorwaert-zwieren,
Zweeft over al der neeringen banieren,
Als over 't donkrend woud de blinkende avondster.
Die vaen verkondt der scheepnen achtbre schaer.
Aen hunner zyde, als voogd der gentsche wallen,
Stapt Artevelde. Een gryze bestevaêr,
Dien 't schouwspel roert met zichtbaer welgevallen,
Spreekt tot het volk: ‘Daer gaet de wyze man,
In nood en dood ten rader en ten vader;
Daer gaet de zone van d'oud schepen Jan.
Dringt, burgers, dringt den held vol eerbied nader!
Hy dempte franschen list, en inlandsch vloekgespan.
| |
| |
Wie volgt den held, wat priester siert den stoet,
Uitflonkrend in die gouden kerkgewaden?
't Is Cortrezyns oud vriend, een Belg vol gloed,
Sint Bavoos abt. Geen ziel kan zich verzaden
In 't statig schoon diens gryzaerts, jong van moed.
Doorwandelend met kostbren staf de wegen,
Schenkt, met aertsvaderlike plechtigheid,
Sint Pieters abt aen 't buigend volk den zegen,
Die 't eener tyde land- en godsdienstmin verbreidt.
En de ure naekt, die aller hoop ontbrandt,
En aen de stad het vreêverdrag moet schenken.
Men reikhalst, maer geen uitheemsche afgezant.
Wil nieuwe ramp de burgerwelvaert krenken?
Een enkel, die elk aenzicht ondervraegt,
Zegt, morrend: ‘Duer zal ons die eisch berouwen.
Waertoe die pracht, die trotsche pracht te ontvouwen?
Of is het ydle roem, dien Arteveld bejaegt?’
Een deken, die den weevren staet aen 't hoofd,
Poogt de oproervlam dus heimlik aen te stoken.
Hy weet, hoe licht de laster wordt geloofd,
Uit welker krocht het monster zy gebroken.
De priester van het rupelmondsche slot
Herkent den booswicht. Ja, hy is 't voorzeker,
Die schuldloos bloed vergoot.... ‘Verschyn, o God,
Verzucht hy, met uw bliksem!... Opperwreker,
Verdelg den moordenaer, die eer en deugd bespot!’
| |
| |
Die deken was Denys. Dit zwart vertoog,
Dit huichlend aenschyn doet den priester schrikken:
Een bliksemstrael van nyd en wraekzucht vloog
Hem tegen uit die onbeschaemde blikken.
Hy wendt zich af, met toegenepen oog,
Van d'onverlaet, op Judas spoor getreden.
Maer plicht gebiedt: hy rukk' dien man, met eer
Bekleed, den logenmantel van de leden!
Hy ziet, en zoekt, maer vindt 'em in 't gewoel niet meer.
't Gemor wint veld, als de opgebruiste zee,
Met dol rumoer en aeklige oproerkreten.
‘Wy willen roem! wy willen vreugd en vreê!’
Maer Artevelde ryst, en trotst de keten
Des oproers, die zich bedreigend, om hem sloot.
‘Ik steun op 't woord, aen onze stad gegeven
Door Eduward, getrouwen bondgenoot;’
Zoo spreekt de held, het voorhoofd opgeheven,
En staet onwankelbaer, den volksorkaen te groot.
Des Belfroots oude vryheidstoon breekt uit.
Hoor! Roelant bomt!... Is 't oorlogsvuer herboren?
Ontdekte een wakkre wacht, van op den toren,
Den vyand?... Welk een zinlooze angst ontspruit?
‘Te wapen!’ klinkt het voort. Een schaer van vrouwen
Vliegt, met haer kindren aen de borst gekneld,
Ter Vrydagmerkt. Ontzettend is 't geweld:
De burger staet verbleekt voor 't aeklig rouwen,
Als kraekte reeds de stad, in laeie vlam gesteld.
| |
| |
Een vreemde ridder snydt, op 't driftig ros,
Dóór 't weemlend volk, een pad zich heen, ontsloten
Door tooverslag. ‘Geliefde stadsgenooten,
Ziet hier den vrêe!’ breekt Artevelde los.
- ‘Leev' Vlaendren! leev' zyn redder, Artevelde!’
En, op een schild geheven, ziet hy rond.
‘Dit perkament, o Gentnaers, is 't verbond
Van onrecht, dat u fransche boeien spelde,
En dit is 't vrêeverdrag, beloofd door Philips mond.
‘Ons Belfroot moge, in zyn metalen kist,
Voor volgende eeuw dat bly verdrag bewaren.
Koomt, richte 't stael het werk der fransche list!
Haer ryk heeft uit.’ En vóór de burgerscharen
Doorsteekt hy dit verachtlik perkament.
‘Wee, roept hy, wie nog Vlaendren immer schend'!
De Heere leen' zyn bliksem aen de Belgen,
Om allen dwang te teuglen, te verdelgen,
Die vryen ademtocht nog weigeren wil aen Gent!
‘Ik heb het volk, gelyk een voogd de wees,
Beschermd alomme, waer, met gramme kaken,
Een afgrond dreigde: ik heerschte zonder vrees,
Om u zoo groot als 't voorgeslacht te maken.
Ik gaf den graef zich zelven weêr; genaken
Mag hy ons weêr: zyn ziel heeft uitgebeefd.
De Paus mag weêr op Romes zetel steigeren:
Hy kon, hy dorst geen recht ons langer weigeren.
Ik redde Vlaenderen: ik heb genoeg geleefd!’
| |
| |
En Fulcro reikt de vaderlike hand
Naer 't gentsche volk, verrukt en opgetogen.
‘Algoede God, gy voeldet mededoogen
Om 't lange leed van 't worstlend vaderland,
Dat slechts voor u de kniën heeft gebogen,
Van zyn germaenschen stamboom niet ontaerd.
Ge schiept het vry; 't is vry en groot gebleven.
Zoo 't vallen moet, 't moog' zyner waerdig sneven!’
Hy zegt, en 's priesters ziel klimt verre boven de aerd.
‘O Cortrezyn, o Vlaendrens martelaer,
Vervolgt hy, ja, ik zie u statig dalen
Van uit den schoot der vlaemsche heldenschaer;
O ridder, die het schoonst mocht zegepralen,
Als ge aen den dwang de hersenpan vertrad,
Al stervend; ja, 'k verneem triomphgezangen
Uit hooger kring: ze dryven langs uw pad,
Terwyl ge uw groenen palmentak laet hangen,
En breed uw blanke wiek spreidt over onze stad.’
Het volk ontroert; de dankbre boezem zwelt,
En liefde loont de dapperheid des braven,
In donker slot moorddadig neêrgeveld.
De heldenkreet verheft zich, voorgesneld
Van mond tot mond, vloek van verfranschte slaven, -
De heldenkreet, geërfd uit vroeger eeuw,
Den vyanden der vryheid tot beschaming,
Tot broederschild van d'allerlaetsten Vlaming, -
De onsterfelike kreet van: Vlaenderen den Leeuw'!
| |
| |
Stil zinkt de nacht, die over stad en land
Haer mantelkleed, zoo schoon bediamant,
Ontplooit. Met haer geheimenis omgeven,
Gevoelt het volk zyn grootheid, opgestaen
Uit schaduwen des doods, in 't licht herleven.
Het ziet een rei flambeeuwen om de vaen
Van Groeningen op d'ouden gentschen toren;
Het ziet ze, als Vlaendrens zegesterre, gloren,
En Artevelde staert den hemel, dankend, aen.
|
|
Auteursrechtvrij