|
| |
| |
| |
In het leger.
Nostro dirimatur sanguine bellum!
Zijn boezem rijst omhoog,
En 't schijnt een stroom van vuer, die uitbarst uit zijn oog.
Bild., Ondergang der eerste Wareld.
| |
Zesde zang.
‘Het oordeel Gods, roept koning Eduward,
Moog' tusschen my en Frankryk 't vonnis spreken!
Te lange reeds vloot menschenbloed by beken,
Te lange reeds heeft Doornik ons gesard:
't Geduld van 't brabandsch leger is bezweken;
Of wist, Philip, uw aldoorbrekend goud,
Of fransche list daerheen een weg te vinden?
Myn wettig erf zult gy niet zóó verslinden:
Zy aen het vorstenstael het vorstenpleit vertrouwd!’
| |
| |
De koning zwygt, en hygt, dat, uit het heir
Van vorst Philip, zyn schildknaep wederkeer'.
Is 't zinbedrog?... Er schynt iet ginds te naderen
Op Doorniks baen, en 't bloed bruischt hem in de aderen.
Reeds meent hy aen de omhoog gestoken speer,
Als gunstig sein, een wimpel te zien hangen;
Het stof wolkt op: zyn zendling ylt hem toe.
Een tweekamp, ja, zal 't oorlogspleit vervangen,
En reeds ziet Edward in zyn zwaerd een geeselroê.
Rondom Philip ryst de edeldom vergaêrd;
De fransche vorst leunt op zyn langen degen.
Naest Vlaendrens hoofd, op wien hy, peinzend, staert,
Heeft hy weldra een snuivend ros bestegen.
‘Zie, graef, roept hy, daer snelt vorst Edward aen,
Met Robert van Artois, dien aertsverrader.’
De kampers vliegen woest elkander nader,
En blyven, 't hart van haet verkrompen, staen,
En met den vinger toont Philip de wapenbaen.
Maer welk een schouwspel schokt den vlaemschen graef,
Zyn yzeren vizier nog opgeheven?
Al krassend, klept en daelt een zwarte raef,
En blyft rondom den helm van Philip zweven.
‘O God!... myn vorst!... dit voorspook doet me beven.
Is 't een vermaen, dat u de Hemel zond?
Gedenk, wat ramp die vogel altyd spelde!’
't Is, of den vorst besluitloosheid beknelde;
Hy ziet verschrikt omhoog, en ziet verschrikt in 't rond.
| |
| |
De nooduer sloeg: de schettrende trompet
Verkondigt haer: de kampbaen roept de vorsten.
De rossen, forsch van lenden, breed van borsten,
Met glinstrend oog, tot draven aengezet,
Verheffen luid, al brieschend, hun: Ten stryde!
‘God en myn recht!’ spreekt Edward. - My bevryde
Sint Jooris van dien draek, dien ik kastyde!
Peinst de andre vorst, en voelt, als Frankryks heer,
Zich groot, en dreigt alreeds met strakgevelde speer.
De raef verdwynt; maer uit der verte ziet
Die vorst een ros, met losgevierden teugel,
Toerennen, schichtig als der stormen vleugel,
En blank als 't paerd des doods. Wat vrouwe schiet
Hervoort, op 't ros in zwart gewaed gezeten?
Ze nadert: hy herkent zyn zuster; 't is
De brave, die den scepter heeft versmeten,
En, eenzaem, in de kloostercel vergeten,
Vreemd aen de weereld scheen, en aen de droefenis.
‘Erbarming, broeder, met myn diepen rouw!’
- ‘Myn zuster!’ roept Philip. - ‘Myn, vrouwes moeder!’
Roept Eduward; en zy: ‘Myn zoon!... myn broeder!
Ontferm u eener zwaer beproefde vrouw!
Philip, die kamp moet u van 't licht berooven:
Dit spelde my een sterrenwichelaer.
Uw lot is zwart, en eventwel, barbaer,
Wilt gy dien wrok der heerschzucht niet verdooven,
Als of de fransche vorst geen zoon van Christus waer!
| |
| |
‘Ge bergdet voor uw gemalin dien kamp.
Wilt gy haer koets met broeders bloed besprengen?
Wilt gy zyn schedel haer tot offer brengen?
Drukt me niet diep genoeg de weduwramp?
In 's Heeren naem stoor niet myn leste dagen!
Neen, erft myn vloek niet, gy, me beide lief!
Laet de oud-vorstin die zege mededragen
In 't stille graf (myne uer is dra geslagen),
Dat ik u heb verzoend na doodeliken grief!’
Johanna knielt, en ligt in 't stof gekromd.
De fransche vorst, bewegingloos, verstomd,
Brengt traeg de hand, door twyfel lang gekluisterd,
Zich voor 't gezicht, van liefdetraen verduisterd,
Vorst Eduward blikt op haer grootsch gelaet,
In zielverbazings ongevoel. Daer staet
Johanna, als de geest van 't mededoogen,
En roept, van heilge geestdrift opgetogen:
‘Blink heerlik om myn graf, o vredes dageraed!’
Maer in de tent, waer Artevelde wacht
Op d'uitslag van den kamp, eens fel aen 't gloeien,
Verneemt hy, wat ontwerp zy dorsten broeien:
Des Vlamings recht zou deerlik zyn verkracht;
De staetskunst, in haer mom verdoken, lacht,
En wil uit haer verbondschap Vlaendren sluiten.
't Zy Philips prooi, - geplonderd, uitgemoord,
Als deze weêr dit Vlaendren wil vrybuiten,
Dat licht dan 't wapen mist van Arteveldes woord!
| |
| |
Met forschen stap, het vrye voorhoofd hoog-
Geheven, vliegt de Ruwaert driftig henen
Ten strydperk: ‘Vorsten, roept, met vlammend oog,
De held, ik ben hier ongevergd verschenen,
Maer 'k spreke voor een volk, dat nooit en boog;
Dit volk zy uit den vrede niet gesloten!
't Verdrag van onrecht, bron van schande en pyn,
Dát moet vernield!... Wee u, worde ik verstooten!
Niet strafloos, Edward, neen! zult gy meineedig zyn.
‘En gy, Philip, ge ontsnapt den kryge niet.
Ja, wy van Vlaendren zullen 't wapen voeren, -
Wy, Doorniks wal des noods alleen omsnoeren,
Tot Romes hand, die onzen ramp verstiet,
De zegening herschenke aen onze vanen.’
Johanna op die woorden barst in tranen
Wanhopig uit: ‘Zal 't bloed dan, groote God,
Weêr stroomen? zal de vredezon weêr tanen
Om eenen enkle, die met vorstenzetels spot?’
Der vorsten boezem golft, op 't felst bestreên.
Zal vrede of kryg beslissend vonnis stryken?
Zal half eene eeuwe list op eens bezwyken?
De menschlikheid zegt: ja! - de staetskunst: neen!
Johanna vreest, dat haet zal triompheeren,
En werpt zich voor Philip deemoedig neêr,
‘O broeder, spreek een enkel woord van vrede,
En 'k trekke, met een zegen en een bede
Voor u in mond en hart, te myner celle weêr.
| |
| |
‘Genade, ja, by al wat heilig is!
De stem van 't volk, van vyanden en vrinden
Steeg tot den Heer, en schreit om deerenis.
Demp d'afgrond toe, nooit zat van 't volkverslinden.
'k Bezweer u by den aengebeden schoot,
Die beide ons kweekte, en neêrziet uit den hoogen!’
Een tranenvloed ontborrelt haren oogen,
En voor zyn voeten, bleek gelyk de dood,
Stort ze in het stof: hy richt ze, vol meêdoogen,
En spreekt: ‘Geen oorlog meer: zyn we, als Johanna, groot!’
‘Geen oorlog meer!’ dit wedergalmt in 't rond.
En doet Artois, die op de fransche ridderen
Bedreigend blikt, ten beendermerge sidderen,
En: ‘Doemnis!’ bromt het in zyn dollen mond.
De Ruwaert, om een helsch geheim te ontdekken,
Treedt Loodwik toe, en slaekt een zucht vol pyn,
Dien deernis meer dan toren scheen te wekken,
En, 't aengezicht verhoogd door kalme trekken,
Zegt hy: ‘O Loodwik, spreek: wat werd van Cortrezyn?’
De onzalige verbleekt, en bloost, en beeft,
Als zag hy d'engel van de wrake dagen.
De Gentnaer wil de wroeging ondervragen,
Welke in dien angste half gesproken heeft:
‘Laet hem, o vorst, weêr 't lieve licht aenschouwen,
Zoo hy nog leeft! De brave gryzaert moog'
Niet vruchteloos op hooger recht betrouwen,
En zyner dochter hand luike eens hem 't brekend oog!’
| |
| |
Het vorstenpaer, Johanna, gantsch de stoet
Is Artevelde in diep ontzach ontweken:
Een enkele, de graef der vlaemsche streken,
Beweegt, noch roert, by 't worstelend gemoed:
Aen Belgies grond, als met onzichtbre kluister,
Geklonken door des Opperrechters hand.
Onzaelge rustverbreker van zyn land,
Is 't, of hy reeds naer 't eeuwig vonnis luister',
Waer 't woord eens grootens mans voor 't volk de vierschaer spant.
‘Vorst, laet, in 't hof van uw vrymachtbren heer,
Aen nar of dwerg een nietling zich vergapen,
Schei ùwe zaek van Vlaendrens zaek niet meer!
Bescherm uw volk, en 't is uw machtigst wapen;
De zegekrans voegt hem ook om de slapen,
Maer 't wil onzydig zyn, wat oorlogskreet
Gy aenheft; 't wil niet werkloos zitten zuchten;
't Wil in 't vervolg onze akkers niet bevruchten
Met bloed van vyanden, maer met zyn eigen zweet.
‘Red Vlaendren uit zyn ongelukkig lot!
Stond Vlaendren om uw wieg niet als een moeder?
Wie trappelde haer op den vryen strot?
Wie moordde Philippine in 't kerkerslot?
Wie martelde aeklig, naest heur jongen broeder,
Den gryzen graef? Wie mengelde vergif
In 't bekergoud van uw heldhaften vader?
Wie smeet u zelv' in boeien? Wat verrader
Beval u: Loodwik, heersch, maer over Vlaendrens rif?
| |
| |
‘Vorst Loodwik, zoo uws vaders graf den mond
Ontsluiten kost, het antwoord zou niet dralen.
Uws vaders woord wil in uw harte dalen:
Ontsluit het dan!... Hy vraegt, op welken grond
Gy speelde als kind, - zoo ver van Vlaendrens palen,
Door fransche list den moederschoot ontrukt?
Hy vraegt, wie tong en ziel u dorst verkrachten,
Om zelfs de tael der oudren te verachten?
Hy vraegt, wie 't vaderland baldadig heeft verdrukt?
‘Uw Vlaendren roept u, schreiend, toe: Myn kind,
Gewapend voor myn heil, myn roem, myn rechten,
Waerom uw lot aen 's vreemden starre hechten?
Wees niet zyn slaef, maer wees zyn vrye vrind!
Of, blyft ge voor uw ramp en schande blind,
Zoo moge u vroeg de hand des doods ontboeien,
Als (licht!) uw bloed voor Frankryk zal vervloeien.
't Is recht, dat hy den vloek der eeuwen erft,
Die voor zyn eigen beul en Vlaendrens vyand sterft.’
De tiger, die den leeuw met laffe borst
Beloerde, valt dien aen, en tandenknettert,
En slingerstaert, en brult; maer deinst, verpletterd,
Voor 's leeuwen kracht. Zoo deinst de grave, dorst
Naer bloed, als zoon, als leenman, en als vorst
Veroordeeld, voelt den prang der fransche keten,
Waer zyne ziel, een slavenziel, in zwoegt,
Ziet vóór hem 't schandegraf al opgespleten,
En vlucht den Gentenaer, die 't Godsgericht vervroegt.
|
|
Auteursrechtvrij