|
| |
| |
| |
Het Gentsche stadhuis.
Ducis et tu concipe curam
Neen, zegt hy, 'k laet mijn volk niet over aen den nood:
Hun krankte eischt lafenis en bijstand.
Bild., Ondergang der eerste Wareld.
| |
Vierde zang.
Is dit het land, dat, onder Godefried,
Des Christus graf aen boeien wist te ontscheuren,
Dat nooit het pad des Christendoms verliet,
En wellust kent, waer 't mag met lyders treuren?
De Bouwkunst, die op dezen bodem 't zwerk
Insteigerde, by 't scheppen heilger wonderen,
Ziet, zuchtend, op haer onvoltrokken werk.
Wat wraekgeest, die zyne onverbidbre donderen
Schoot op het volk, voorheen zoo waerd der Moederkerk?
| |
| |
Wat somber floers dekt onze burgerschaer?
Geen enkle klok, die nog de stille schreden
Der godsvrucht roept te zaligen gebeden;
Geen wierookvat geurt langer voor 't altaer;
Geen Santenbeeld, eens in zyn nis aen 't pralen,
Of 't daelde in 't stof; geen blyde kerkchooralen
Verheffen psalmakkoorden tot den Heer;
Het plechtig waslicht blyft den veege falen:
Want Romes bliksem viel op 't worstlend Vlaendren neêr.
En toch wanneer heeft ooit dat christenvolk
Met voller ziel gedorst naer licht en laving?
Heel Vlaendren biedt het beeld van één begraving.
't Is weinig, dat een steeds verbreede kolk
Den handel dreigt, en dat, met ydle handen,
De wever beeft, wien nood en dood genaekt;
Diep wroet een worm in Vlaendrens ingewanden:
De leliaert, die eer en deugd verzaekt,
Wil 't vaderland verslaefd, doch - Artevelde waekt.
Hy waekt, gelyk by nachte 't moederhart
Op 't kranke kind; hy ziet de omglansde schimmen
Der vaedren vóór zyn woelge sponde klimmen,
En heft zich uit den afgrond van de smart;
En, naest den man die doodsgevaren tart,
Staen de Borluuts en staen de Vaernewycken.
De gentsche stad heeft zich ten kamp omgord.
Zy vreest niet meer, waer zulke mannen pryken,
Wier gloeiende aenblik moed in elken boezem stort.
| |
| |
De eenvoudigheid van 't gentsche Kapitool
Is treffender dan weidsche vorstengrootheid,
En vóór de bank der scheepnen rilt de snoodheid.
De raed, wien Gent haer rechten aenbevool
In vrede en kryg, wil d'afgezant ontfangen
Van 't fransche ryk met kunsteloos onthael,
Oud Rome waerd: 't gericht-uitoefnend stael,
En Christus beeld, aen 't bloedig hout gehangen,
Zyn 't eenige sieraed der gryze stadhuiszael.
De vreemdeling treedt in met hoofschen groet:
‘Voorzienige bestuerders van der stede,
Kiest vry: ik draeg in dezer hand de vrede,
Of d'oorlog. Waertoe langer nog gewoed?
In tegenstand verspilt ge uw jongste krachten.
Uw eigen volk, eens kruipend aen uw voet,
Ryst tegen u: wat hulpe nog verwachten?
Nu Rome, eens uw almachtig bondgenoot,
De laetste schuilplaets, Godes tempel, voor u sloot?’
Van Huuse spreekt: ‘Wy hopen op den arm,
Die onze zaek van 't onrecht af zal scheiden:
God is met ons, schoon Rome ons niet bescherm'.
Mocht niet de Lei ten handel zich verbreiden,
Sints ons bestuer? Biedt aen het gentsche kroost
Vorst Eduward geen vorsteliken troost?
Schenkt Albion geen werk aen nyvre handen?
Klink' moedloosheid een slavengeest in banden,
Hy vreest niet voor den dood, die voor de schande bloost.
| |
| |
‘Reeds viel de vest van Biervliet vóór ons neêr.
Eerlang zal Gent de tiranny bestryden
Tot in haer krocht, en woekren voor zyn lyden
Op hare kruin.’ - ‘Bescherme u God de Heer!
Zegt de afgezant; maer doet ge 't stael ons wetten,
Erkent ge 't bloed van Vlaendrens graven niet,
Ryst ge op, welnu, wy zullen u verpletten.
Geen steen, die op den steen hier overschiet,
Indien de hemelwraek haer kruik hier ledig giet.’
- ‘De Heer regeert: Hy schiep het menschdom vry,
Roept Vaernewyck; de sterfling schiep den kluister.
Uw lastertong besmet der vryheid luister.
Vertrek uit Gent, gezant der dwinglandy!
Als Cortrezyn, Gents burger, uit het duister
Des kerkers keert, zy onze wrok gestuit!’
Hy zwygt. Bezield met vaderlandschen glenster,
Naekt Artevelde 't needrig stadhuisvenster,
En steekt de rechterhand naer 't hooge Belfroot uit.
‘Ik zweer 't by u, o arke van 't verbond,
In vroeger tyd door vorst en volk gesloten!
O toren, die, wanneer uw bronzen mond,
Vergramd, ontwaekt, ten legertochtgenooten
De burgers omschept vol ontembren moed,
Ik zweer 't by u (die de eeuwen aen uw voet
Bezwyken ziet, en dien geen dag moog' slechten!),
Getrouw te zyn aen duergekochte rechten.
Ja, 'k wil, des noods, dien schat bezeeglen met myn bloed.
| |
| |
‘De Vlaming is zoo diep nog niet ontaerd,
Dat hem de deugd der ingeslapen dapperen
Beschame; neen! al rustte lang hun zwaerd,
't Verroestte niet, en 't heeft zyn sneê bewaerd.
Op Doorniks vest zal 't leeuwenvendel wapperen.
Ons hoog beroep, wie zich daer tegen stell',
Is vóór den troon des Oppersten gekomen.
Gaet, rukt den bliksem uit der vuist van Romen!
De hand der zege sluite ons de yzren poort der hel!’
Maer in de zael, waer geestdrift bruist en brandt,
Uit dien verheven boezem overvloeiend
In elke ziel, voor Vlaendrens grootheid gloeiend,
Treedt statelik Sint Pieters abt, ter hand
Den kerkestaf: ‘O voogden onzer stede,
Bereidt ten kryge u voort, wilt gy den vrede.
U dreigt de list met wreeden oorlogskamp.
Als mensch, als Vlaming en als priester treft me uw ramp.
‘Verneemt, wat u myn mond vermelden moet.
Ik knielde, ik riep op 't vaderland den zegen
In onzer kerk, lang voor den morgengloed.
Ik luister: iet ontzettends klinkt my tegen,
Ik nader traeg, met zachtgezetten voet;
Tot driemael toe hoor ik Bertulphus kloppen
In zyn gewyde, aloude beenderkas.
Gy weet die klop, die altoos waerheid was,
Spelt oorlogszucht, bereid uw rechten te verschoppen.’
| |
| |
En Vaernewyck, met onverbleekt gelaet:
‘Heeft Loodwik zich aen Frankryk vastgesloten,
Dat eeuwen lang door list of door verraed
Ons heeft verdrukt, en menschlikheid verstooten, -
Heeft Lodewik zyn wettig erf versmaed,
Blyft hy daer vlyt en welvaert onderdrukken,
Het past aen Gent pal tegen hem te staen.
De aloude stad kan sterven, maer niet bukken.
Gezant, ge bracht den kryg: ze neemt dien scheidsman aen.’
- ‘De kryg! de kryg!’ zoo roept de burgery,
Die morgen licht den goedendag zal zwieren.
Zy aedmen stil, ter schaduw dier banieren
Der neeringen, die spel en feest versieren,
Of wyden zich den arbeid, vrank en vry.
Maer, hoor! daer vliegt van mond tot mond een tyding,
Waer 't vlaemsch gevoel by huppelt vol verblyding:
Vorst Edward, met zyn water-oorlogsmacht
Opdagend, heeft den Frank een nekslag toegebracht.
By Vlaendrens kust, waer Sluis met yzren staf
De zee bedwingt, daer rollen nog de wateren
De lyken voort in 't eeuwig-rustloos graf.
Verbazend was de wrok, die krachten gaf
Der fransche vlote, de afgrond scheen te klateren:
Als waer de storm den muil hem openspart;
De pylen snorden om. Met grimmig hart
Vloog een verderfgeest aen, by 't moordend schateren,
En loerde op d'ondergang van koning Eduward.
| |
| |
Maer, zie, een vreemde ridder rees, en schoot
Den koning by, en deed een bloedstroom vloeien.
Hy kwam, en zag, en scheen het lot te boeien.
Zyn woord, zyn wenk bezielden Englands vloot.
Was hy een mensch? was hy een hooger wezen?
Geen enkel oog drong ooit in dat vizier.
Geen enkle wist, of hy, der aerde ontrezen,
Omhoog niet keerde, sints, met trotschen zwier,
De vlootvaen Albions boogde op dien krygslaurier.
‘Waer vliedt gy, o weldadig wondergeest?
Gy slechts ontbreekt aen onzen dank en blyheid,
Zucht Arteveld. Ge streedt voor recht en vryheid,
En vlucht de vreugd van 't vaderlandsche feest.
Ik zoek alom, en mag u nergens groeten.
Ach, ademt gy dees luchtstroom in als ik,
Laet me, voor 'k sterf, o ridder, u ontmoeten!
Ach! laet myn ziel verheemlen in uw blik,
Doorluchtig jongeling, die Frankryk sloegt met schrik!’
Hy mymert diep in eenzaemheid en nacht,
En peinst aen haer, die in heur minnende oogen
Een hemel hem ontsloot. Ze is heengetogen:
De rouw heeft vast de maegd naer 't graf gebogen,
En vruchtloos wordt ze nog van hem verwacht!
Of daelt de slaep ook op zyn sponde neder,
't Is enkel angst, die uit de droomen spruit.
Hy ziet zyn gryzen vriend in boeien weder,
Die om een dochter weent, om Arteveldes bruid.
| |
| |
Het goede Gent, met vreugdlicht overspreid,
Juicht Edward toe, en Edwards gemalinne.
't Aenschouwt verrukt die moedige vorstinne,
Wier bloeiend schoon en teedre majesteit
Haer meer verhoogt dan staf en kroon, en grooten.
Zy is den volke een dierbaer onderpand
Van 't machtig bond, met Albion gesloten;
En elke strael, heur blyden blik ontschoten,
Bezont en koestert zacht het lieve vaderland.
By 't volksgejuich, dat haer erkentlik noemt,
Is zy Blandinus berg reeds opgestegen.
Uit zyn abdy, zoo prachtig, zoo beroemd,
Ziet ze en de stad, en haer verdienden zegen.
Ginds, aen den voet des bergs, ja, allerwegen,
Ziet ze (als by zomer nyvrig miergewoel),
De neeringen aen 't werken en aen 't wemelen;
Of wendt haer oog vol liefde naer de hemelen,
En bidt, vol moederhoop, in overstelpt gevoel.
De boom der staetkunst, hoe dien stormgeweld
Omschudde, wortelt diep door wyze zorgen.
Zoo tiert een stam, die eedle vruchten spelt,
Bedroppeld door een milden lentemorgen.
Op gistren sierde een bloesemkroon zyn hoofd,
En heden, by het stovend zonnegloren,
Met d'eersten lach der schepping, als herboren,
Verlokt hy ons door spoedig blozend ooft,
En 't hopend harte smaekt alreeds wat hy belooft.
| |
| |
De gentsche krygsmacht is der eere trouw,
Gemeenteschild, die steeds de vest beschermde.
't Was niet genoeg, dat Braband Gent omarmde,
Westvlaenderen verheft, met Henegouw,
Den liebaert, om den zegepalm te plukken.
Franschvlaendren ziet eerlang, uit vyands hand
Gerukt, het einde langer ongelukken.
De Ruwaert voedt een droom vol zielsverrukken,
En, scheemrend, ryst voor hem een belgisch vaderland.
Ja, Belgie klimt voor Arteveldes geest
Als een gezin, met ééner zielzucht ademend
In wel en wee, en by elk leed en feest
Hetzelfde altaer met vast geloof omvademend.
De staetsman droomt het zaligste verschiet:
Op welken troon vorst Edward zy gezeten,
Het vrye volk, dat bly hem hulde biedt,
Brak en versmeet de laetste slavenketen,
En Edward is zyn vriend, maer is zyn meester niet.
De Ruwaert wil de toekomst dieper in:
Maer de Opperliefde, altoos vol mededoogen,
Houdt deels met nacht dien tooverglans omtogen;
En Artevelde, ryk aen burgermin,
Geniet zyn droom, den tyd vooruitgevlogen:
Colomb gelyk, die 't verre morgenrood
Bespiedt, dat uit de nevelige kimmen
Een nieuwe weereld, jong en frisch, doe klimmen,
Geraden door 't vernuft, den hoon en dolk te groot.
| |
| |
De krygsvonk laeit. Blandinusberg begroet
De mannen, uit germaenschen stam gesproten.
De gryze abdy ziet Vlaendrens bondgenooten.
Vorst Edward leest op hun gelaet den moed,
Het erfdeel van den Belg uit Cesars tyde.
Een hunner spreekt: ‘Spitsbroeders, welke held,
Die arm en geest den vaderlande wyde?
Wie stapt ons voor ten dood of zegestryde?’
En met ééne enkle ziel roept alles: ‘Arteveld!’
- ‘Het woord des volks is my een hemelspraek,
Zegt deze: laet ons saem naer Doornik snellen!
De wrake breek' daer uit, o lotgezellen,
En onze zaek, o vorst, zy uwe zaek!’
- ‘O Vlamingen, myn liefde is u verpand,
Spreekt Eduward: waer mocht ik trouwer vrinden
Dan gy, tot steunpilaer myns zetels, vinden?
Ziet, heden paert ons zelv' des Opperkonings hand.’
Hy wenkt; en, zwygend, wacht de gantsche rei.
Een staetsjonkvrouw is lachend ingetreden:
Ze draegt een kind, bedekt met gouden sprei,
En reikt den vorst, het oog vol zaligheden,
Den kleene toe: hy kust het lieve wicht,
En heft het, op zyn handen, naer den hoogen:
‘Almachtig Heer van aerde en hemelbogen,
Gezeteld in het ongeschapen licht,
Wend op myn vadervreugd uw vaderlik gezicht!
| |
| |
‘O dierbaer kind, wees my een liefdetolk
In dit gewest! Blyf uwer wieg herdenken:
Word eens de vriend en liefling van dit volk!
En hunne trouw zal 't beste loon u schenken,
Dat een bekroonde schedel immer kent.
Groei Vlaenderen en Braband op ten zegen,
Wier broedermin ons zoo veel zegens zendt!
Thands is myn dank en heil in top gestegen:
Ontfang een heilgen naem: ik doop u Jan van Gent!’
|
|
Auteursrechtvrij