|
| |
| |
| |
Het klooster van S.te Baefs.
Hos castris adhibe socios, et foedera junge.
...We ontmoeten u als lot- en leedgenoot,
Wie één belang verbindt in hun gemeenen nood.
Bild., Onderg. der eerste Wareld.
| |
Derde zang.
Het oosten bloost eerlang: het kloostersticht
Van Sinte Baefs, beroemd uit oude tyden,
Toeft, psalmend, op het blyde morgenlicht,
En plechtig rolt de toon der ingewyden
Door 't kerkchoor over 't sluimerend gebeent.
Nu zwygt die toon: de rei staet op, vereend,
En Fulcro stapt, met kalme en ernstige oogen,
Den kerkstaf in der hand, van hen omtogen,
Wier stille statigheid dien abt ontzach verleent.
| |
| |
En in hunne ooren ruischt, als troostend lied,
De naklank dier onsterfelike psalmen,
Die David, in den afgrond van 't verdriet,
Uitboezemde, en voor Sion deed weêrgalmen.
O Poëzy, die, waer ons de aerd verstiet,
Mildst overvloeit van teedre hemelklanken,
Hoogchoorlamp, die vóór 't outer immer waekt,
Zy hadden mede u zaligheid te danken,
Ook na drie duizend jaer van Davids gloed doorblaekt.
Zy baden God voor de eedle gentsche stad,
Wier gryze wiege stond waer zy nu knielden,
En, als de geur van 't heilig wierookvat,
Klom 't rein gebed dier mannen, dier bezielden,
Wier eenzaemheid den landrouw niet vergat.
Zy vierden Gent, gelyk een goede moeder,
Te meer bemind na 't leed ze meer omzet,
En Cortrezyn was hun een waerde broeder,
Die in de boeien zucht, van vlekken onbesmet.
In 't spreekvertrek zit de abt op eiken stoel,
En nevens hem staet Jakob Artevelde,
Het aengezicht vol rustig vreugdgevoel.
Dan Fulcro wenkt, en elk die hem verzelde,
Vertrekt: ‘Myn vriend, reeds is de kim verguld:
Eerlang bekroont de Heer ons ongeduld.
Dien zetel ziet ge op koning Edward wachten;
Ik steun op u, en hy op onze krachten.
God geev', dat onze hoop nog heden zy vervuld!’
| |
| |
- En Artevelde: ‘Als Vlaendren in het veld
Werd uitgedaegd, en rees om 't zwaerd te bryzelen
Des vyands, ook by 't machtigste geweld,
En in de boei den dryver zelv' te gyzelen,
Behoefde 't volk geen enklen bondgenoot:
Vol zelfvertrouwen bleef ons Vlaendren groot:
Maer England moet 's lands arbeid nu beschermen.
De nood klimt hoog: van duizend weversarmen
Bezwykt de maegre hand, en reikt vergeefs naer brood.
‘Er was een tyd dat Vlaendren Vlaendren was,
En de oude glans der kruisvaert 't overstraelde.
Euroop, dat bly der Belgen naem herhaelde,
Knielde in het stof by hun geheiligde asch.
Nog overschaduwt Christus graf 't gebeente
Van Godefried; nog leeft de volksgemeente,
Waer dietsche zin den adem vroeg aen gaf;
Maer ons bedreigt het aeklig lykgesteente,
Dat vóór het lyf bezwyk', de ziele sluit in 't graf.
‘Wien danken wy 't ontwrichtend landsgekwel?
Wie, wie ontsloot dit graf voor onze voeten?
Hy, dien we als hooggeduchten heer begroeten,
Vassael des Franks, Valois ten hofgezel.
Hy heeft zyn staf en rechterszwaerd versmeten,
Opdat de naem hem blyv' van Vlaendrens graef;
Hy durft zyn volk en zyn geslacht vergeten,
Opdat hy heersche, omstrengeld met een keten,
En wil ons slaven zien van hem, den laegsten slaef.
| |
| |
‘Ziet gy die steden, fier eens op haer wal,
Die Frankryk moest ontzien met harer kroone?
De grave doemt ze tot onmerkbren val.
Ziet gy dit oord, der welvaert eens ten troone?
De grave ontzielt er de oude nyverheid.
Ziet gy dit heir, dat eens de Vlaming vormde,
Toen willekeur op recht en voorrecht stormde?
De grave schendt die legermacht, verbreidt
Alom het tweedrachtzaed, en heet dit stadsbeleid.
‘O Fulcro, ik herdenke, 't hart in gloed,
't Tornooi, waerop ik eerst myn bruid aenschouwde.
Wat ridderpracht ook Drongens burcht ontvouwde,
Wat schitterglans van schoonheid en van moed
Er uitblonk, niets ontroerde als zy myn boezem,
Wen Cortrezyn, de in roem vergrysde held,
My, d' overwinnaer, naekte, vergezeld
Van die geliefde, ontloken in haer bloesem,
En door heur hand de kroon me op 't voorhoofd werd gesteld.’
- ‘O Jakob, ik herdenk den heldentyd,
Toen wy te gaêr naer 't eiland Rhodes voeren
In onze lente, aen wapenroem gewyd.
Ik zag u macht en wysheid samensnoeren.
God sprak tot my, en 'k leide 't harnas af
Voor 't stil habyt van dit godvruchtig klooster;
Maer, vreemd aen de eer, dat licht verstuivend kaf,
Bleef my in u, oud wapenvriend, een trooster,
Dien Hy aen Gent tot steun, misschien tot redder gaf.’
| |
| |
‘- Tot redder, zegt ge, o Fulcro!... groote God!...
Getuig' het u die borst, zoo sterk aen 't jagen!
'k Doorgrondde 't helsch ontwerp van 't bastertrot.
't Zal nimmer tot hun laegheid ons verlagen.
Der steden trits, als reuzen opgegaen,
Landgrensbewaerders, wil ik wedergeven
Aen Vlaendren; 'k wil zyn welvaert doen herleven,
Vereenen zyn banier aen Brabands vaen;
Ja, 'k wil den naem van Belg na eeuwen op doen staen!
‘De stad van Gent, door 't heilige gebeent'
Van held Borluut des Sporenvelds verdedigd,
Ryze op! Haer recht, in Cortrezyn beleedigd,
Eischt wraek: zoo hebb' die dappere uitgeweend!
Men eische weêr, wat listig werd geschonden.
Ik heb de macht der neeringen hervonden,
En tot een wapenbondel vastgepaerd;
Ik heb en stad en land te saem verbonden.
Zyn de eedlen leliaerts, het volk is vlaemsch van aert.
‘Wy zullen 't lykgesteente, dat ons drukt,
Opheffen met vereende burgerschouderen.
'k Wil, dat de graef aen dien Valois ontrukt,
Terug zie op de deugden zyner ouderen.
Hy blyve trouw aen Frankryk, als vassael,
Doch leere, in plaets van franschen luim te vieren
En aen het hof zyn vryen rang te ontsieren,
Des Vlamings recht, belangen, zede, tael:
Want sedert eeuwen knaegt geen roest aen 't vlaemsche stael.’
| |
| |
‘Valois aen my uw troon! denk' Edward. Wat,
Wat deert het ons, wie ook dien troon besteigere?
Maer 't deert ons, zoo Britanje ons langer weigere
De blanke wol, der wevers eersten schat.
Laet Loodwik voor zyn franschen meester kampen
En mooglik voor die heerschappy vergaen,
Verzwaren wy ten minst niet onze rampen:
Het geldt ons eer, en recht, en volksbestaen.
Werk! onafhanklikheid! die leus heff' Vlaendren aen!’
- ‘Vriend, Jakob, spreek: zoo gy eens worstlen moest
Met vyandschap van diepondankbre kinderen,
Na gy ze ontrukte aen al die volksverslinderen;
Zoo gy den dolk, die mede nooit verroest,
Zaegt ryzen om de borst u te doorsteken;
Zoo gy van eeuw by eeuwe werd bespot
Tot dan, wen al de graven openbreken,
Wat zoudt ge, zoon?’ - ‘De vlaemsche rechten wreken:
Te sterven voor zyn land is een benydbaer lot.’
Hy zwygt, en op des kloosters voorhof klinkt
De hoefslag van een rossenpaer, omgeven
Van stael: men naekt het venster, en daer blinkt
Des konings helm, dien veedren ryk omzweven;
Des luipaerds wapen schittert op zyn borst.
Doch welk een ridder vergezelt den vorst?
De somberheid heerscht in zyn vliegende oogen,
Woest overschaûwd van kromme wenkbrauwbogen:
Zoo staert eens ballings oog, dat naer zyn haerdsteê dorst.
| |
| |
‘Wees welkom, heer, in dit ons stil gebied!
Schoon zonder pracht, treedt gy als vorst ons nader,
Als bondgenoot.’ - ‘U weêrgroet, achtbre vader!...
En gy, dien elk met liefde en eerbied ziet,
Ik wenschte al lang, u, moedige Artevelde,
Van naderby te aenschouwen met uw vrind.
Wat heil wanneer een vorst een raedsman vindt,
Wiens wysheid perk aen hoofsche listen stelde!
Gelukkiger de vorst, van zulk een man bemind!’
En Artevelde buigt met diep ontzach:
‘Wees welkom, ja, in deze vredewooning,
Vorst, als een vriend, gekend sints jaer en dag,
Een, van Gods hand gezalfde, ware koning,
Dien 't vrye hart des burgers eeren mag.
Sprei over ons den vleugel uwer liefde!
Beschut ons volk, dat eens dien schut vergoedt -
Een volk dat vroeg den Oceaen doorkliefde,
Uw nyvrig Albion ten blyden handelsgroet.
‘Uw koninkryk, van ouds door wysheid groot,
Nam eenmael onze handelwetten over.
Ook Brit en Belg, die éénen stam ontschoot,
Bekroon' zich met het eigen vredeloover!
Wy willen recht, en werk, en welvaert weêr,
En doen des noods op nieuw een burgerheir
Verryzen uit den grond, om dien ten schilde
Te strekken, als waer Breydel 't wapen drilde.
Steun onzen handel, vorst, en handhaef Vlaendrens eer!’
| |
| |
- Uw schitterend voorheen stort me eerbied in,
Zegt Eduard: ik laet u recht weêrvaren.
Het gentsche volk is groot van ziel en zin.
Europa blyft verbaesd op Vlaendren staren,
Dat eerst van allen 't vryheidslicht mocht baren,
Den langen nacht tot lachend morgenrood.
Laet ons 't voorheen hersnoeren aen het heden!
Koom, onder één banier te saem gestreden,
En 't kroost der Belgen stapp' naest my als bondgenoot!’
De vreemde ridder, ongeduldig, wringt
De vuisten toe, door yzren dos omringd,
En schudt zyn helm om 't vorstlik woord te staven,
Maer zyn gepeins blyft in zyn borst begraven;
Britanjes heer, wiens geest er binnendringt,
Gebiedt wel met één aenblik dien gebaren,
Maer niet den wrok, die immer klimt en gloeit
In 's ridders oog, terwyl, nu voortgevaren
Met spreken, Eduard door wenk en woord hem boeit.
‘Dezelfde vorst, die u den slavenband,
Sints lang gesmeed, zoo schandlik, zoo vermetel
Vastsluiten wil rondom de vlaemsche hand,
Ontzegt my stout den erfeliken zetel,
Die tot myn ryk naer alle recht behoort;
Ik vloog om hem den yzren staf te ontrukken,
Die Vlaendren zoo baldadig durft verdrukken.
Van Brandeburgsche en Kleefsche macht geschoord,
Vaerde ik Valois in 't schild, door wraekzucht aengespoord.
| |
| |
‘Wy hebben vol verheven riddermoed
Gestreden, en op fransche bekkeneelen
't Stael botgeschaerd, en 't land gemest met bloed
Van vyanden: toen trof ons tegenspoed,
En 't noodlot scheen met onzen wensch te spelen.
In Brussels wal vergaderde onze raed.
Uit éénen mond sprak hy: Valois moet vallen,
Zoo nevens u, gelyk metalen wallen,
Het glorieryke heir der vlaemsche mannen staet.
‘Ik zweer het, by myn vorstenwoord: ik zal
Aen Vlaendren zyn drie steden wederschenken,
En 't oorlogszwaerd bevryde Doorniks wal.
Het vlaemsche bloed, den Franschen ten geval,
Zal d'overzeeschen bodem niet meer drenken.
Geen vrekke hand trekk', krachtens vuig verbond,
Het hartebloed u langer af, belade
Met schatting u, en roem' nog op genade,
Als zy de klacht verstopt in Vlaendrens veegen mond!’
En Artevelde spreekt: ‘O machtig vorst,
Ik zal den stam der Belgen samensnoeren;
Ik zal des noods dien stam ten oorlog voeren,
Die Cesars gier ten stryde dagen dorst.
Laet Braband dan, laet Henegouwsche braven
De broedervlag verheffen naest den leeuw
Van Vlaenderland, dien slag by slag zag draven
Ter heuchbre straf op Frankryks soldeslaven,
En wankel' Frankryks troon, by 't daevrend wraekgeschreeuw!’
| |
| |
De ridder, de onbekende, slaet de vuist
Aen zyn rapier: ‘Wy zullen zegepralen.
Ja, Vlaendren is nog 't land, dat menigmalen...’
- ‘Genoeg, bedaer den wrok die u doorbruist!’
Zegt Edward; op dien mond legt hy zyn vinger’
Maer in het oog des vreemden blaekt de gloed,
Die zichtbaer spreekt, terwyl hy zwygen moet:
Men leest er in, dat, waer hem 't lot ook slinger',
Hy vlammen zal naer felle wraek op 't fransch gebroed.
- ‘Die zich verheft, in vorstendeugden ryk,
Zegt Artevelde, erkennen wy voor koning.
Sta zyn blazoen, met leliën te prijk!
Hem onze trouw, zyn liefde ter belooning!
Wie 't vaderland in zyn geheel herstelt,
Is voor ons volk een vaderlandsche held;
En wie 't beschermt, verdient zyn voogd te wezen.
Ja, naest elkaêr als vrienden opgerezen,
Verbryzlen wy den troon, vloekzetel van 't geweld.’
De ridder roept met vonkelenden blik:
‘Dael van den troon, Valois! 'k ben ras gewroken.’
- ‘Wie zyt ge?’ vraegt hem plechtig Fulcro. - ‘Ik?
Spreekt de andre, fier het hoofd omhoog gestoken,
Wie 'k ben? Ik ben de kleinzoon, 't echte bloed
Van Robert van Artois, door vlaemsche knotsen
Te Groeningen geveld; ik heb zyn moed
En haet geërfd, maer om den Frank te trotsen -
Hem, die myn erf verzwolg, en schandlik op me woedt.’
| |
| |
- ‘Gy... Roberts zoon!... (en de abt is uit zyn stoel
Gesprongen;) gy... des Vlamings zaek beschermen!’
Maer Artevelde aenschouwt met kalm gevoel
Graef Roberts zoon; en deze, dreigende armen
Uitbreidend: ‘Ja, dat vaders bloedge schim
My uit zyn graf op 't slagveld tegenklimm'!
Hy zal zyn bloed ten minste niet ontkennen
In my, wiens recht een valsche neef durft schennen.
Nooit wykt dat manlik bloed, wat nood hem tegengrimm'.
‘Herinnert ge u dit plechtig feest, o vorst,
Waerop de wyn den feestzang uit deed stroomen?
Daer zelfs doorknaegde spyt en wrok myn borst.
Naer oud gebruik was op den disch gekomen
De reiger, en, al lachend, Edward, dorst
Ge my hem bieden, als den lafsten ridder
Des christenryks, wien 't vadererf zoo snood
En strafloos werd ontscheurd; toen zwoer ik: Sidder'
De Franschman, die my hoonde! en 'k zwoer 't by vaders dood.
‘Den lafsten ridder!... en 'k heb u gewekt,
Om met het stael uw troonrecht weêr te vragen!
Een vonkjen kan een vuerkolk opwaert jagen:
Gy hebt de hand ten franschen staf gestrekt.
Hy, die me wreekt, wreekt in myne eer myn vader.
Ik wil het zwaerd, oud steunsel van dien staf,
Op Kortriks grond gaen halen uit zyn graf,
Tot tuchtiging van zulk een helsch verrader,
En Vlaendrens laffen graef sta ik den reiger af.’
| |
| |
En Fulcro zegt, met uitgestoken hand:
‘De Almachtige gaf ons in zyn genade
Een bakermat, een tael, een vaderland;
Hy koomt den nood van 't lydend volk te stade.
Zou, wie den nest der vogeltjens bewaekt
Met vaderoog, een lydend volk vergeten?
Wee, wee den vorst die menschlikheid verzaekt,
Vóór 't aengezicht des Oppersten versmeten!
Tot godsdienst klimt de moed, voor menschenrecht ontblaekt!’
En allen trof des abtes machtig woord,
En, buiten Robert, sloeg op dit vermanen
Elkeen de boezem kalm. Als na de orkanen
Het zwarte zwerk verdween, dan glimt en gloort
De blanke maen, allengskens opgestegen,
En lonkt, als nachtvriendin, den omtrek tegen.
Nu lacht het veld, door schemerlicht gekust;
Nu geuren groen en loover allerwegen,
En langs het vlak der aerd heerscht ongestoorde rust.
|
|
Auteursrechtvrij