Jakob van Artevelde
(1859)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina V]
| |
Aen de stad Gent. | |
[pagina 1]
| |
I.Vorstin van Vlaenderen, ontfang myn groet vol blyheid!
Gy vestigde eens uw stoel op uw gemeentevryheid;
Nog heft ge een fiere kruin,
Verdedigd door den Leeuw, die u zyn trouw wil schenken;
Nog spreekt tot onzer ziel de stemme van 't herdenken
Uit uwer burchten puin.
't Gorduensche voorgeslacht, by 't axt- en knotsenzwieren,
Met forschgespierden arm, den blonden schedel hoog,
Stond vast, toen de Adelaer, aen 't hoofd van Romes gieren,
| |
[pagina 2]
| |
Den bosschen van den Belg bloedzuchtig tegenvloog,
En 't mocht, met nog bedreigend oog,
Al stervend zelfs, op Rome zegevieren.
Groot en ontzachlik als het eeuwenheugend bosch,
Dat, schildgewyze, 't overdekte;
Kloekmoedig, bruisend, fier als 't ros,
Dat, krygs- en jachtgenoot, ten vriend en makker strekte,
Was 't als de lucht zoo vry, als elk Germaen zoo trotsch.
Wanneer de menscheid voor het zielsjuk nog verstomde,
En 't leenheerschap haer 't lyf, gelyk een lastdier, kromde,
Droegt gy alreeds de burgerkroon.
Gewyd of ongewyd, ten ziels- of lyfsverworger
Was u geen sterfling, neen! ‘Ik ben een gentsche borger!’
Sprak met romeinschen trots uw zoon.
Nog zyn uw kindren vlaemsche braven;
Onbuigbre telgen, volk, door niemand te verslaven,
Dat liever dan te kruipen in het zand
Vóór d'overheerschten graef, verfranschten dwingeland,
Ter Vrydagmarkte snelde,
En, by het bliksemzwaerd van Philip Artevelde,
Riep, als één enkel held: ‘De dood, maer niet de schand!’
Zy stammen van dit bloed, dat, schoon met yzren tanden,
De bleeke honger 't knaegde in rillende ingewanden,
De vyanden te velde riep;
Dat werk en dak verliet, als burgerkrygsgenooten
De bres of 't slachtveld toegeschoten,
En eigen adeldom uit eigen deugden schiep.
| |
[pagina 3]
| |
II.Ja, edel, eerbiedwaerd als in verleden dagen,
Blyft gy, o Vlaendrens sterke vrouw,
Te groot dan dat aen u geen laster laf zou knagen.
Toch dorst geen laster ooit of immer u verlagen
Tot moeder van een kroost, den rampe niet getrouw.
Getuig' 't de zieke, die een gasthuis op ziet ryzen,
Door burgerhand gesticht met vorstenmajesteit,
En op die haven Gods uit vroegere eeuw blyft wyzen,
Met tranen van erkentlikheid.
Getuige dit de vorst, wien Neêrland lang bleef roemen
En als een vader noemen,
Wiens arm aen moedertael, noch nyverheid ontbrak,
Tot Neêrlands vredetroon, met ysseliken smak,
Neerstortte. Bracht ge niet den gryze uw liefdebloemen,
Die u een vriendenhand, al stervend, tegenstak?
| |
III.Nog moogt gy, met vorstinneschreden,
Fier naest uw zustren, Belgies steden,
Voortstappen, Welbeminde, een gouden staf ter hand.
Met welke kransen kunst en kennis haer omhangen,
Schoon 't beeldbezielend vuer eens Rubens' op uw strand
Niet glom, in de armen mocht ge ook menig kind ontfangen,
| |
[pagina 4]
| |
Dat gy, in moederliefde ontbrand,
Kunt roemen als den steun en de eer van 't vaderland.
De grootste keizer, sedert Karlomagnus tyde,
Naest hem, aen wien Parys een reuzenzuile wydde,
Ontlook, by Vlaendrens lach, uit uw verrukten schoot.
Maer hoe? wat zie ik, o benydbare en benyde!
Vanwaer uw schaemterood?
Wat bergt ge uw tranen, Karels moeder?
Was u die Vlaming op den troon
Niet tot beschutter, niet uw' kindren tot een broeder?
Was hy, hoe groot een man, gering als dankbre zoon?
Ween langer niet: zie rond! zyn beeld is neêrgevallen;
't Kasteel, gesmeten op uw bloedend moederhart,
Verdween, maer in uw vrye wallen
Ryst eens uw Artevelde omhoog, by 't hymneschallen
Des volks, uw Artevelde tot een bard.
| |
IV.Al ziet gy ook met stof de vanen overdolven,
Die vyftig neeringen ontrolden in uw lucht,
Thands zweeft u boven 't hoofd, voorhenen zoo geducht,
Een grauwe stoomvaen, breed by golven
Den schouwpilaren van uw nyverheid ontvlucht.
Uw strooien daken zyn vervangen
Door burgerwooningen, als ridderburchten stout.
Het oog blyft zalig aen uw nieuwe tempels hangen,
| |
[pagina 5]
| |
Waerin het heilig Recht zyn vorstlikheid ontvouwt,
Of waer de Wetenschap aen 't uitgerekt verlangen
Der ingewyde jeugd haer schatten toevertrouwt.
Nog stelt ge in éénen blik voor 't oog, van liefde ontvonkeld,
Drie zegeteekens van uw gryze macht ten toon:
Uw Kapitool, helaes! eene onvoltooide kroon;
Uw Belfroot, met den draek der kruisvaert overkronkeld,
En Bavoos tempel, als zyn kunstjuweelen schoon.
Maer 't is geen stout gebouw, hoe prachtig,
Geen kunstig doek of steen, waerom u 't harte viert:
Gy waert daer zonder groot en machtig,
En zoudet groot ook zyn daer niet mede opgesierd.
Neen, 't is omdat ge altyd uw burgers moogt bestempelen
Met d'ouden naem van vrank en vry!
Neen, 't is omdat altyd in hunne zieletempelen,
Vol van godvruchte melody,
De Christenliefde woont, geen Scriben-huichlary;
't Is om hun vryheidszin, dat vaste merk van Belgen.
Daerom minde Artevelde uw telgen;
Daerom wilde Alva, toen hy op uw Belfroot stond,
Met uw gedachtnis tot den wortel u verdelgen;
Daerom minde u Oranje uit zynes harten grond.
Ja, zonder blozen slaet ge uwe oogen op de graven,
Waeruit de heldenstem van uw Borluten breekt,
Waeruit een Viglius nog tegen Spanje u spreekt.
Gy voelt uw grootheid steeds: gy huivert te doen draven
Naer eenig' menschenwenk
De vryheid van uw geest, het schoonste Godsgeschenk.
| |
[pagina 6]
| |
V.Die vlam, op 't voorhoofd u van boven
Gedaeld, is u nog heilig als weleer.
Wanneer die levensprank der ziel in u zal dooven,
Is Gent in Gent niet meer!
Die vlam versmeedde eens hier ten heldenzwaerde 't kouter.
Nu dat geen vreemd geweld, maer fransche letterpest
Ons dreigt, glom zy hier eerst op vlaemschen letterouter,
En, klimmend stout en stouter,
Handhaefde uw eererang in 't Taelgemeenebest.
Die vlam ontsteekt uw Vander Vinckt in yver,
Wanneer hy 't schriktooneel der zestiende eeuwe maelt,
En Neêrland dat, gezweept ten bloede door den dryver,
Na tachtig jaren stryds op monsters zegepraelt.
Die vlam bezielde uw Zevecoten,
Vorst van den vlaemschen bardenstoet,
Wanneer hy Leiden zong, door Spanjes klauw omsloten,
Door Godes hand verlost, by d'aengevlogen vloed.
‘De vogel is alleen geboren om te snyden
Met vleugelen de locht, de peerden om te ryden,
En wy om vry te zyn.’
Zoo zong uw Heinsius: dat zoo uw dichters zingen,
Of dat hun laffe snaren springen,
En slyk hun kruin bedekke, en hunne naem verdwyn'!
Die zielsvlam koestert ge in uw stille stadsgebouwen,
Waerheen de Wetenschap de schaemle kindren wenkt,
Die aen uw diadeem de schoonste parel schenkt,
| |
[pagina 7]
| |
En laet den wyze hier vertrouwen,
Dat, bron van leven en van licht,
Het onderwys eens de ark van 't volksgeluk zal bouwen,
Verheven door de wet tot algemeenen plicht.
| |
VI.Kan 't zyn, dat broeders hier de tael der vaedren schennen; -
Dat zy die bron, die zon van volksgeluk miskennen,
Hier, waer een Ruwaert sprak: ‘O Gentenaren, spaert
Den franschen Prins; 't is nog een kind. Wanneer wy keeren,
Zal Gent het vlaemsch hem leeren,
En hy beminn' den vlaemschen aert.’
Ontwaekt, o dooden!.... Hoort de tael der vaedren klinken!....
Zy spreekt in uw gemoed, waer huisvermaken blinken,
By 't wiegje', of d'ouderhaerd, die zoo verkwikkend blaekt.
Hoort!... 't vlaemsche choorgezang rolt, vloekend elken kluister.
Ontwaekt: de tael herleéft!... Eens bracht ze aen Vlaendren luister,
Nu brengt ze 't licht... Ontwaekt!
| |
VII.O dierbaer plekjen gronds, geen ander lacht op aerde
My zoo verlokkend aen. De stad, waer zy me baerde,
Die my zoo teeder minde en nevens vader rust,
En 't zoet geboortedak, en 's Denders kronkelingen,
Verliet ik alles niet, hoe vol herinneringen,
Voor uw gezegende eerekust?
| |
[pagina 8]
| |
Den perkamenten schat uws roems liet gy me ontrollen.
Ik werd uw kind; ik voel myn belgisch hart vervollen
Met gentschen trots, wat onverlaet u hoonen dorst,
En als de oproerige der oude dagen doemen, -
U, groot van brein en groot van borst, -
U, die geen vorstenslaef uw meester wilde noemen, -
U, (als weleer) de schrik en liefde van den vorst!
De Heer gaf aen myn kroost den naem van Gentenaren
Tot edel volksblazoen, bekroond met lauwerblâren.
De Heere zy gebenedyd!
't Gevoel van eigen waerde, o Gent, blyve u doorgloeien!
Blyf vlaemsch! blyf vrank en vry, wat hand u wille boeien,
Die vleiend u het felst bestrydt.
Uw Belfroot, fier omhoog geschoten,
Die zuile des verdrags, door graef en volk gesloten,
Waervan elk steen u geldt als een herinnering,
Dat kan verzinken, hoe uw liefde daeraen hing':
Gy kunt niet storten, niet verdwynen in de banden
Van domheid en geweld, vereende dwingelanden,
Dan als de naem van Arteveld' verging!
Wat mist ge, opdat een schaer van zielen
Moog' vóór uw zetel nederknielen,
O lichtbaek van Europe in middeleeuwschen nacht?
Wat mist gy, wie elke eeuw met glorie bleef omglansen?
Een vlaemsche lier, verheven als uw kransen, -
Een veder, vry en groot gelyk ons voorgeslacht!
|
|