Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 886]

244.
Lest een kuypertje ips en fyn.

1.
Lest een kuypertje ips en fyn
kwam by eenen heer te werken,
om zyn vaten groot en kleyn
met goey banden te versterken,
maer hy was van liefde krank,
hy zong eenen bedroefden zang:
kuypertje, kuypertje, goede gezel,
kuypt en maekt 'er jou kuypje wel.

2.
Als papaken dat had verstaen,
ging dat kuypertje ondervraegen.
't Kuypertje dee een kort vermaen
van de oorzaek van zyn klaege,
dat hy minden een dogterken teer,
maer hy vreesden den vader zeer.
Kuypertje, kuypertje, enz.

3.
‘Is den vader dan zoo fel?’
sprak papaken hoog verheven.
't Kuypertje zey: ‘dat weet ik wel:
het zou kosten myn jong leven,
wist hy dat ik by haer kwam,
hy zou worden boos en gram.’
Kuypertje, kuypertje, enz.

4.
Zonder te denken op zyn kind,
sprak papaken hoog met verstande:
‘kuypertje, mynen lieven vriend,
brengt dees maegd in geene schande,
neemtze stillekens by der hand,
voertze naer een ander land.
Kuypertje, kuypertje, enz.

[p. 887]

 

5.

 

‘Als gy dan vertrokken zyt,

 

tragt de liefde te behouden,

 

en dat gy niet lang en beydt

 

om dees jonge maegd te trouwen.’

 

't Kuypertje dagt ter zelven tyd:

 

‘g' hebt dat aen geenen doove gezeyd.’

 

Kuypertje, kuypertje, enz.

6.
Daer was nog een ledig vat
dat hy naer zyn huys moest dragen,
om nieuw banden, dit of dat
of om een boomgat in te zaegen;
daer in dee hy van 't fynste hoey
voor zyn jouffrouw ips en moey.
Kuypertje, kuypertje, enz.

7.
Als papake was uyt stad,
jouffrouw nam duyzend ducaeten,
en hy stak haer in dat vat;
daer en was niet veel te praeten,
maer hy droeg z' op zynen rug
uyt den huys zonder gerugt.
Kuypertje, kuypertje, enz.

8.
't Kuypertje heeft niet lang gebeyd,
maer hy nam zyn lief vol waerde,
want daer stond een chees bereyd
met twee kloeke snelle peerden;
daer mee reden zy heel plaizant
van Antwerpen nae Holland.
Kuypertje, kuypertje, enz.

9.
Als hy was tot Amsterdam,
trouwden zy in korte tyden,
en papake dit vernam,
gong daer spoedig heenen ryden;
hy sprak: ‘kuyper, gy zyt eenen dief,
want gy steeld myn dogterken lief.’
Kuypertje, kuypertje, enz.

10.
- ‘Ik en heb haer niet verkragt,
ik en heb haer niet gestolen;
ik heb uwen raed volbragt
anders had ik moeten dolen.’
Hy sprak: ‘kuipertje vol pratyk,
my dunkt, gy hebt nog wel gelyk.’
Kuypertje, kuypertje, enz.

11.
‘Sa dan, kuypertje,’ sprak papa,
‘wilt myn dogter extimeeren,
ik zal zeggen aen mama,
dat men u zal avanceeren.’
't Kuypertje dankte papa zeer:
van eenen kuyper wierd hy eenen heer.
Kuypertje, kuypertje, enz.

12.
Oorlof, kuypertjes, tot besluyt,
die dit klugtje wilt onthouwen,
neemt daer vry een lesken uyt:
konde zoo een jouffrouw trouwen,
dan zoo raekte van kuypen vry;
iedereen vischt op zyn gety.
Kuypertje, kuypertje, goede gezel,
kuypt en maekt' jou kuypje wel.

1, 1. ips = hupsch. - 12, 4. konde = kont gij. - 12, 5. raekte = raakt gij.

Tekst.

Los blad, nr. 25, J. Thys, Antwerpen. ‘Stem: Kuypertjen, goeden gezel’, met het opschrift:

Een aerdig kuyper vol genugt,
bedreef een raere vieze klugt,
volbragt zyn lief haers vaders raed,
en wierd daer door een man in staet.

Zelfde tekst, Hoffmann v.F., Niederl. Volksldr., nr. 152, bl. 267.

Een te Brussel uit den mond des volks opgeteekend lied, in Brusselsch dialect

[p. 888]

met sterke Duitsche tint: ‘Daer was ien gastje ips en nett’ (‘Den minnaer van den pott’) met refrein:

Potteke, potteke, meine freugd,
Ju sûete socht, dat dûet mei deugd,

te vinden bij Büsching u. von der Hagen, Sammlung deutscher Volksldr., Berlin 1807, bl. 323, nr. 7 en bl. 420 aant., werd op dezelfde wijs voorgedragen.

Melodie.

Le tonnelier, opéra-comique van N.M. Audinot, in 1761 verschenen, en in 1765 met verbeteringen van Gossec opnieuw ten tooneele gebracht. Wij geven de melodie volgens de partituur van 1765. Deze zangwijze wordt met enkele varianten in La clef du caveau, 4^e éd., Brux., nr. 607, gevonden. Ziehier de eerste strophe van het Fransche liedje, waaraan het refrein van het Nederlandsche lied is ontleend:

Un tonnelier vieux et jaloux
aimoit une jeune bergère,
il comptoit être son époux,
mais il n'avait pas su lui plaire;
Lubin jaloux, jeune et bien fait,
courtisoit la belle en secret:
travaillez, travaillez, bon tonnelier,
racommodez votre cuvier.

Audinot's melodie is zeer populair geweest. De Fransche wijs ‘Le tonnelier’ wordt aangehaald o.a.: Vaderlandsche liederen voor het genootschap van wapenhandel enz., Leyden, 1786, nrs. 15 en 26, voor de liederen: ‘Eigenbelang vol onderscheid’, en ‘Komt 's Keizers-Leger in ons land’. - De kuyper ofte le tonnelier komt voor onder de uit het Fransch vertaalde opera's, die de Brugsche tooneelbestuurder Jacob Neyts o. 1772 deed opvoeren te Brugge, Gent, Antwerpen, Brussel en Amsterdam. De stemaanduiding: ‘Kuypertje vol jaloursche pyn’ of ‘Van het kuyperken’, vindt men o.a. aangehaald in: De vrolyke Nederlander, Amst. z.j., bl. 3, voor: ‘Ha, wat is 't een blyde tyd’, lied op de herstelling van Willem V in zijne waardigheid van Erfstadhouder, 1788; - De zingende kruijer, Amst. z.j., bl. 22, voor: ‘Liefde die het al verwint’: - Het tweede deel van den nieuwen Brusselschen liedekens Almanach, Brussel (1801), bl. 25, voor: ‘Onlangs ben ik by geval’; - Nieu lied-boeck genaemd het Brabands nachtegaelken, Gent, I.C. van Paemel, z.j., bl. 7 en 16, voor: ‘Wy zyn hier samen by malkaer’ en ‘Hier al ons vrienden wel te saem’ (Dertien-avond lied); - Verzameling van liedjes en dichtstukjes betrekkelyk op de tydsomstandigheden in Belgieland 1830 en 1831, z. pl. noch j., noch n. van dr., bl. 3, voor: ‘Klappen en vuld ons zakken niet’; - P. Lebrocquy, De dulle Griete, Gent, z.j. [1839], bl. 7, voor: ‘Wat is dat nu veur een spel’; - Snoeck's liedjesboek, Gent, c. 1860, z.j., bl. 85, voor: ‘Vrienden 'k ben Vader welgezind’; - Lootens et Feys, Chants popul. flamands, 1879, nr. 81, bl. 153, zonder wijsaanduiding, doch met de hier besproken melodie, voor: ‘Brugge die ook vol zotten leeft’.

[p. 889]

De volgende zangwijs, met opschrift: ‘'t Sou een kuyper kuypen’, komt voor onder nr. 25 der Oude en nieuwe Hollantse boeren lieties, 2^de uitg., z.j., c. 1700:

De aanvang van de melodie door Fr. Silcher in 1838 gecomponeerd voor H. Heine's lied: ‘Ich weiss nicht was soll es bedeuten’ (Die Lorelei), herinnert aan den aanvang van bovenstaande zangwijs.