Het oude Nederlandsche lied. Deel 1
(1903)–Florimond van Duyse–
Auteursrecht onbekend
[pagina 762]
| |
A.1.
Ik arm haesken in 't wilde woud,
ik word 'er gejaegd en naer gestoud;
voor alle lieden moet ik vlieden;
ben ik niet een arm onnoozel dier?
ter weireld heb ik geen kwartier.
2.
Al ben ik ras en daer toe snel,
den jaeger loos hy krygt my wel.
In 't wilde groene, in 't zomer saisoene,
daer gaen ik zoeken mynen lust;
maer nievers en is voor my rust.
3.
En ik en eet niet dan gras en groen,
hoe kan ik minder schaede doen?
Met groote blaede, ik my verzaede;
dan drink ik alleen op myn plaisier
schoon water uyt een klaer rivier.
4.
De dichte haegen in het wild
die zyn myn toevlucht en myn schild,
daer ik met luste neem in myn ruste,
en maeken myn beddeken aldaer
onder den blouwen hemel klaer.
5.
Den jaeger zoekt my om te vaen:
veel hondekens volgen hem daer aen,
in bosschen en hoeken om my te zoeken,
dan vangen zy my; in dit termyn;
de menschen verblyden haer in myn pyn.
6.
Als den jaeger te velde spoed,
dan slaet hy acht op mynen moed,
dan loopen er brakken door bergen en takken;
want de honden zyn te erg,
zy vinden my in dael en berg.
| |
[pagina 763]
| |
7.
Dan zyn zy daer wel opgepast,
den eenen jankt, den anderen bast,
dan komen de winden om my te verslinden;
ik toon gevaer nog geen gerucht,
ik stel my stillekens op de vlucht.
8.
Als ik oploop den berg zeer fel,
dan ben ik de hondekens al te snel;
maer in het daelen zy my achterhaelen,
en vangen my met louter geweld,
en ligge haest door hun neêrgeveld.
9.
Zy rukken, zy plukken my alzoo zeer,
zy schenden, zy breken myn ledekens teer,
zy grimmen, zy morren, zy krabben, zy spooren,
zy zyn 'er zeer erg en verwoed,
zy dorsten nae myn onnoozel bloed.
10.
Den schut-wind die bewaert 'er my,
tot dat den jaeger komt daer by,
die dan met spoed, zeer kloek van moed
my hangt met mynen grouwen rok
lustig omhoog aen zynen stok.
11.
Den jaeger dan staende voet
met groot geluyd myn uytvaerd doet,
tot myner gedinken zyn trompet doet klinken;
de hondekens over my, groot en kleyn,
lustiglyk zingen alle gemeyn.
12.
Waer ik dan met den jaeger vry,
maer helaes, neen, dat jammert my!
vossen en wolven, zy loopen, zy scholven;
zy loeren op myn gewey altyd,
zoo dat ik nergens ben bevryd.
13.
Nogtans zoo prys ik de hondekens jagt,
maer strekken en stroopen ik veragt,
die paden en gangen om my te vangen,
by nachte bezet met kop're net,
om my te brengen in 't pakket.
14.
Al zyn myn oorkens lang en smal,
ik raeke nog evenwel in de val;
met haer pratyken zy my uytstryken;
zy zyn daer op snood en valsch;
zoo laet ik onnoozel mynen hals.
| |
[pagina 764]
| |
15.
De valke snel als eenen schigt,
den havik met zyn schirp gezicht,
zoo ik gaen vlieden, my haest verspieden,
en vallen van boven met groot bedryf,
met bek en klouwen op myn lyf.
16.
D'een klouw in 't lyf, d'ander in 't zand,
zoo staen 'k genaegeld, ik armen kwant;
met kryten en kermen 'k roep: laet och armen!
vraek over myn onnoozel bloed!
maer waer ik my keer, 't is tegenspoed.
17.
Nochtans zoo schep ik eenen moed,
om dat my eet dat edel bloed,
op haer banketten my doen opzetten
en drinken op my den koelen rhynschen wyn:
hoe kan daer dan edelder dierken zyn.
18.
Ik ben een dierken dat zeer wel smaekt,
tot menschen behoef' van God gemaekt:
daerom met reden stel ik my te vreden;
ik ben er van God tot menschen spys
geschaepen in 't aerdsch paradys.
19.
Als ik ontkleed ben, bloot en naekt,
word menig gerecht van my gemaekt:
zy in pastyen my doen bereyden,
met goed sauskens menigerley
van suyker en ander specery.
20.
D' een eet gebraeden en d' ander gestoofd,
de rest gezoden en 't hooft gekloofd,
en zoo aen 't dissen, kassekissen:
een spyze gereed voor alle man,
met boter gebraeden bruyn in de pan.
21.
Nog maekt men een bezonder banket
van myn vrouwwyntjen al is 't niet vet:
gekapt wel kleyne, zoo alleyne,
met sauskens gestoofd, alzoo men begeirt
met een anjuyntje gefriseert.
22.
Als ik gerecht ben op den dis,
zoo word het gezelschap vroylyk en fris,
dat zy hier alle met bly geschalle
roepen, met een gemeyne jouw:
laet ons wyn drinken, man en vrouw!
| |
[pagina 765]
| |
23.
Dan blaest men ook nae d'oude sté
die tromp zoo luyd op myn santé;
de hondekens fiere lustig plaisieren;
dus menigen vorst en menigen baes
die verteirt zyn geldeken by den haes.
24.
Met wat grooten roem en lof
elk zyn honden geeft prys en lof,
hoe kan hy ramen en d' ander beschamen,
eenen drinken met bly relaes;
elk is genuchtelyk by den haes.
25.
Hoe menig madam en edel joffrouw
behelpt haer met myn pelsken trouw
om handen en ermen te verwarmen;
wat maekt men ook menigen fraeyen hoed
van myn kort wolleken zagt en goed.
26.
Den kwakkelaer met myn beenderkens net,
de kwakkelen zoekt in zyn pakket;
men smeirt de wonde, myn herte plaege,
voor menigen weedom, smert en pyn
ben ik voor den mensch een medecyn.
27.
Myn ledekens en myn achterste lit
met spek dorregen gebraeden aen 't spit,
een spyze bekwame, zeer aengenaeme
voor Princen, heeren en andre nobles;
daer toe een rommerken uyt de fles.
28.
Die alleen de deugden en het profyt
van het edel haesken zonder nyd
wel meugd verzinnen, te recht bekennen,
na myn advys, op ieder termyn,
hy mogt wenschen een haesken te zyn.
29.
Princelyken jager stout,
wanneer gy eet van mynen bout,
tot myner gedinken wilt eens uytdrinken,
ter eere van het haesken jent;
dat begeer ik voor een testament.
30.
Adieu, al die de jagt bemind
en die gaet uyt jaegen wel gezind
naer Venus dierkens, proper en zierkens,
krygt gy van haer een kusken fyn
ter jagt zult gy 'er kloeker zyn.
| |
[pagina 766]
| |
1, 1 en 4. arm voor arrem. - 2, 2. t.: jaeger los. - 12, 5. t.: ben bereyd. - 15, 1. t.: De valk. - 19, 3. t.: zoo in. - 19, 4. t.: het goed. - 20, 1. t.: gestofd. - 20, 2. t.: geklofd. - 21, 2. t.: dan myn, enz., een latere uitgaaf heeft hier: dat myn vrouwentjen, enz. Op dezen regel doet mijn vriend J.H. Scheltema te 's-Gravenhage, opmerken, daarbij aanhalend Joh. Winkler, Friesche naamlijst, Leeuw. 1898, bl. 430 en ook bl. 443, 2de kolom, regel 8-10 v.o., daar Wyntje in 't Noorden bij den boerenstand een vrouwnaam is, die nog veel voorkomt, hij 't er voor houdt, dat 's hazen wijfje zoo heet, en dat men zal moeten lezen: ‘van mijn vrouw Wyntjen’. - In Serrure's naamlijst, Vaderlandsch Museum, Gent, I (1855) bl. 214, vindt men Weyntghe, Weydelmonde, Weyndelmonde, Wivina, seu Winefrida. - 22, 3. t.: die wy hier met, enz. - 23, 1. sté bijgev. = steê, stede, gewoonte. - 23, 2. t.: die tromp zong zeyd, enz. - 23, 3. t.: lustig plaisiere. - 26, 1. t.: kwakelaer. - 26, 2. t.: kwakelen. - 26, 3. sic. Het binnenrijm ontbreekt. - Vanouds werden de pooten, de nagelen, het vel, enz. van den haas voor geneesmiddelen gehouden; zie o.a. het volksboek, Les secrets admirables du grand Albert, en Revue des trad. pop., Paris, VIII (1893), bl. 345, en IX (1894), bl. 708. - 27, 4. t.: nobels. - 28, 4. t.: iders. | |
Tekst.Van Paemel, Gent, los blad, nr. 31, ‘Liedeken van het Haesken. Stemme: Klaes in den kandelaer is zoo prat’. | |
Melodie.De wijs: ‘Claes in den Candelaer is soe prat’, wordt aangehaald in den liederbundel geschreven door Bartholomeus Boeckx (c. 1570-1620) voor het lied uitgegeven door Willems, Belgisch Museum, Gent, IX (1845), bl. 201: 1.
Wel op, wel op, ick gae ter jacht
nemen op de herten acht.
Steeckt met sporen!
Blaest den horen!
Nempt den swijnspriet in u hant,
en met vlijt de netten spant!
2.
Altijt het herte vluchten wilt
doer den bossche: ongestilt
loopt en rennet;
niet en kennet,
oft het vyant is oft niet,
diet van verre comen siet.
3.
Sullen u dan de boomen dicht
decken, o hert, voer mijn gesicht?
zal de varen
u bewaren,
zal het lis oft sal het riet
maken dat ic u vinde niet?
4.
O neen, ick can sien overal
op de bergen, bosch en dal;
laet u vangen,
neempt u gangen
naer den jager; bidt genae,
eer hy tswijnspriet doer u slae!
5.
Om u te dooden jaeg ick niet;
'k come u helpen uyt verdriet;
uwe wonden
wel verbonden
sullen van mijn handen sijn:
'k giet er olie op en wijn.
| |
[pagina 767]
| |
6.
Compt, dorstich hert, tot dees fonteyn:
drinket van dees beke reyn.
Laet u laven!
Rust van draven!
Ligget hier int groene gras,
of gevanckenis vrijdom was!
7.
Christus den Heere jaget sterck
tsondich herte naer zijn kerck
om te geven
teeuwich leven.
Laet u vangen, geeft u bloot,
gy sult leven in den doot!
De niet gewone strophenbouw van dit geestelijk jachtlied doet zich ook voor in het wereldlijk jachtlied: ‘Windeken, daer het bosch af drilt’ (zie nr. 161, bl. 597 vlg. hierboven) en misschien werd het lied: ‘Claes in den Kandelaer’ op de melodie van dit laatste voorgedragen. Deze reeds in 1605 populaire zangwijs kan zeer goed tot de tweede helft der XVIde eeuw behooren. De wijs ‘Claes’, enz. wordt ook aangehaald in het Lb. met emblemata, Hs. van c. 1635, nr. 19544 der K. Brusselsche Biblioth. voor een lied met aanvang: O Venus godinne, nu toont u cracht,
eer ick in den brant versmacht
aldoor die minne, die van binnen
is soo vast in mij geprent,
om een blommeken excellent.
De strophenbouw laat toe hier insgelijks de melodie: ‘Windeken’, enz. te benuttigen. Daar de eerste phrase dezer melodie wordt herhaald is het ook niet onmogelijk deze toe te passen op een lied insgelijks met wijsaanduiding: ‘Klaes’, enz., te vinden in Den eerelyken pluk-vogel, 8en druk, Antw. z.j. (kerk. goedkeuring 1669) bl. 224, en waarvan de eerste strophe luidt: Als Gys eens had een gans gekogt,
heeft hy van den polier verzogt,
dat hy een briefke me zou geven,
hoe hy met dat gansken zoude leven,
en hoe hy die in de schou
tegen des snoenens koken zou.
Anderen strophenbouw hebben de liederen met stemopgave ‘O Venus godinne’, voorkomende a) in het voornoemde Lb. met emblemata: ‘Ick ben een arme pelgrim siet’ (zie onder de geestelijke liederen onzer verzameling; b) in Refereynen en liedekens van diversche rhetoricienen, Bruessele 1563, bl. 29: ‘Verheucht ghy christen sinnen’; c) in Amsterdamsche Pegasus, 1627, bl. 79: ‘Wreed zijn de banden’. - J. Bolte in zijne beschrijving van Een Aemstelredams amor. lb. (Tijdschr. voor Ndl taal- en letterk. 1891, bl. 175 vlg.) vermeldt als voorkomende op bl. 131a, ‘op de wijze alst begint’, een lied: ‘O Venus die godinne // wat hebt ghy in u zinnen’. | |
[pagina 768]
| |
B.1.
Ic errem haesken int wilde wout,
ic worder ghejaecht en voort gestout;
van allen lieden
so moet ic vlieden:
ben ic niet een erm onnoozel dier?
ter werelt en hebbic gheen quartier.
2.
Ic en ete niet als gras en groen,
hoe can ic minder schade doen?
Met groten bladen
ic mi verzade;
dan drinc ic eens tot mijn playsier
schoon water uyt eener clare rivier.
3.
De dichte haghen in het wilt,
die sijn mijn toevlucht en mijn schilt,
daer ic met luste
neme mijn ruste,
en maecke mijn beddeken aldaer
onder den blouwen hemel claer.
4.
Als den jagher ten velde spoedt,
dan slaet hi acht op mynen moet;
dan lopen die bracken
door berken en tacken.
Want de honden sijn te ergh;
si vinden mi lanx dal en bergh.
5.
Als ic oploop den berg seer fel,
dan ben ic den honden al te snel;
maer in het dalen
si mi achterhalen,
en vanghen mi met louter ghewelt:
ic ligghe haest door hen neer ghevelt.
6.
Si rucken, si plucken mi also seer,
si schenden, si breecken mijn ledekens teer,
si grommen, si morren,
si crabben, si cnorren,
si sijn seer erg ende verwoet;
si dorsten nae mijn onnoosel bloet.
7.
Den schut-wint die bewaret mi,
tot dat den jagher comt daer bi,
die metter spoet,
seer cloec van moet,
mi hangt met minen grauwen roc
lustich omhoogh aen sinen stoc.
8.
Den jagher alsdan staende voet
met groot gheluyt mine uytvaert doet.
Tot mynen ghedincken
sijn trompe moet clincken
de honden over my, groot ende cleyn
lustelic singhen int gemeyn.
9.
Ware ic maer met den jagher vri!
maer, helaes, neen! dit jammert mi,
vossen en wolven
lopen ende scholven;
si loeren op mijn gewey' altijd
so dat ik nergens ben bevrijd.
10.
Al sijn mijn oorkens lanc en smal,
ic raecke event wel in de val;
met haer pratijcken
si mi uytstrycken;
si sijn daerop snoot ende valsch,
so late ic onnooselic mijnen hals.
11.
De valcke snel als enen schicht,
den havic met sijn scherp ghesicht,
so ic ghaen vlieden,
mi haest verspieden,
en vallen van boven met groot gedrijf
met bec en klouwen op mijn lijf.
12.
Ic ben een dierken dat seer wel smaect,
tot menschen behoef van Godt ghemaect,
daerom met reden
stel ic mi te vreden;
ic ben er van Godt tot menschen spijs
gheschapen int aerdsche paradijs.
| |
[pagina 769]
| |
13.
Als ic ontleet ben, bloot en naect,
wert menigh gherecht van mi ghemaect:
so m' in pasteyen
mi doet bereyen,
met goede sauskens menigherley
van suiker en andere specery.
14.
Dan blaest men ooc, na douder steê,
die tromp tonteyne op myn santé;
die hondekens fiere
lustigh playsieren;
dus menighen vorst en menighen baes
die verteirt sijn gheldeken bi den haes.
15.
Princelicken jaghere stout,
wanneer ghi eet van mijnen bout,
tot mynen ghedincken
wilt eens uutdrincken
ter eeren van het haesken jent;
dat begheer ic voor een testament.
| |
Tekst.Prudens vas Duyse, De Eendragt, Gent, 1852, nr. 23, bl. 89, critische uitgaaf naar Van Paemel, met deze aanmerking: ‘Noch Hoffmann v.F. (Holländische Volksldr. 1833), noch le Jeune, noch Willems, noch eenig ander - althans ons bekend - liedverzamelaer hebben het lied opgenomen. Er komen echter bij die geleerde mannen menige stukjes voor, die ons lief Haesken op verre na niet waerdig zijn.... Het voorlaetste couplet herinnert aen eene oude dischplegtigheid, terwijl het slotcouplet in zijn eerste woord zichtbaer den vorm onzer oude Rederijkers weergeeft.’ | |
C.1.
Ik arrem haesken in 't wilde woud,
ik worder gejaecht en voortgestout;
voor alle lieden
zoo moet ik vlieden;
ben ik niet een arm onnozel dier?
ter wereld en hebbik geen quartier.
2.
Ik en eete niet als gras en groen,
hoe kan ik dan minder schade doen?
Met groene bladen
ik my verzade,
en drinke eens op myn pleizier
schoon water uit een klaer rivier.
3.
Den dichte haeg en het groene wild
dat zyn myn toevlucht en myn schild,
daer ik met luste
neme myn ruste,
en maeke myn beddeken aldaer
onder den blauwen hemel klaer.
| |
[pagina 770]
| |
4.
De jagers die zoeken my zoo te vaen:
veel honden jagen my achter aen,
in boschen en hoeken
zy alle my zoeken,
zy bennen op my zoo zeer verwoed
en dorsten nae mijn onnozel bloed.
5.
Dan loop ik den berg op zeer snel,
ik wachte my voor de honden fel;
maer in 't nederdalen
zy my achterhalen,
zy vangen my met groot geweld:
denkt eens, hoe dat beestje dan is ontsteld!
6.
Wel als de honden my hebben gevaen,
dan zeggen zy: wiens honden hebben het gedaen?
Den een zegt: de zyne,
Den andere: de myne;
maer wie het gedaen heeft of niet,
dat arme haesken is in het verdriet.
7.
Zy rucken, zy plucken my alzoo zeer,
zy schenden, zy breken myn ledekens teer,
zy brommen, zy morren,
zy grommen, zy knorren,
zy zyn op my zoo zeer verstoord,
en door de honden word ik vermoord.
8.
Den schutwind die bewaret my,
tot dat den jager komt daer by,
die metter spoed,
zeer kloek van moed,
my hangt met mynen grauwen rok
lustig omhoog aen zynen stok.
9.
Den jager alsdan staende voet
met groot geluid myne uitvaert doet.
Tot mynen gedinken,
zyn trompe moet klinken.
De honden, over my, groot en klein
lustelyk zingen in 't gemein.
| |
[pagina 771]
| |
10.
Ik arrem haesken, ik schep weêr moed,
om dat ik word gegeeten van het edel bloed.
By hare banketten
zy my op tafel zetten
en drinken eens een glasken wyn:
wat konder nobelder dierken zyn?
11.
Oorlof, gy jagers van het groene woud,
wanneer gy eet van mynen bout,
sa lustig wilt drinken
tot mynen gedinken,
ter eeren van dit haesken jent!
Hier hoorje nou myn testament.
12.
Ik plag te loopen in 't groene veld,
myn hertken dat was altyd ontsteld.
Daer stond ik te klagen
al in de groen hagen,
en dat al by eenen watervliet,
en hier besluit ik myn verdriet.
Den Heer tegen den Kok: O sentum, sentum,
akker elementum,
keertum en wentum,
akke tentum en brentum,
dat ik van middag vrentum.
| |
Tekst.Hoffsmann v.F., Niederländische Volksldr., 1856, nr. 163, bl. 286, waar men ook leest: ‘Vlämisch und holländisch. Mir liegen zwei Texte vor: beide weichen von einander sehr ab und sind noch überdem sehr verdorben; beide sind ferner zu vielen Strophen ausgesponnen, wodurch das Ganze nur verloren hat. Den vlämischen Text gibt van Duyse mit Weglassung mehrerer Strophen, aber doch noch in 15, aus der Sammlung des Genter Volksbuchdruckers van Pamele in “De Eendragt” 1852. Nr. 23. und bemerkt: “'t Is waer, 't aerdig beestje is deerlyk in den van Pamelschen druk gehavend, maer 't schynt ons geen hexenwerk om 't wat beter op zyne pooten te stellen”, was er jedoch nicht gethan hat’. De lezer oordeele, of H.v.F. er beter in geslaagd is om het oude lied in zijne eer te herstellen. - ‘Den holl. Text fand ich’, zegt H.v.F., ‘in: De vrolijke jonkman, te Amst., bij de Erve H. Rijnders, 17 Str. Ich habe versucht, aus beiden Texten das Lied herzustellen u. zwar in seiner Einfachheit, die es wahrscheinlich ursprünglich hatte’. Waarschijnlijk werd dat lied, zooals H.v.F. ook zegt, bij de smulpartijtjes na de jacht gezongen; vandaar het ‘jagerslatijn’, waarmede het sluit. | |
[pagina 772]
| |
D.1.
Ik arm haasje in 't groene woud,
ik word gejaagd en voortgestouwd
door al de edellieden,
die om mij henen vlieden;
ben ik dan geen onnoozel dier?
hier op deez wereld ken ik geen plaizier.
2.
Ik eet niets als het grasje groen,
wat kan ik minder schade doen
om mij te verzaden
al aan de groene bladen?
nu drink ik eens voor mijn plaizier
een beetje water uit de klare rivier.
3.
Ik loop op bergen zeer gauw en snel,
maar velen achterhalen mij wel;
want, bij het nederdalen,
komen zij mij achterhalen,
want zij zijn zoo op mij verwoed,
en dorsten onophoudelijk naar mijn bloed.
4.
Ik prijs de jagers van de jagt,
zij komen bij dag, maar nooit bij nacht;
maar zie, die stomme boeren,
die komen mij beloeren
met koperdraad en strikken zeer groot;
zoo brengen zij het arme haasje ter dood.
5.
En hebben zij mij dan gevaân,
dan moet het op een strijden gaan;
de eene zegt: de zijnen,
een andere: de mijnen;
maar wie mij dan heeft, dat baat mij niet,
want ik arm haasje zit in het verdriet.
6.
Doch ziet, ik schep maar goeden moed,
omdat ik wordt gegeten van het edel bloed,
al op hunne salletten
waar zij mij nederzetten,
en drinken er bij den koelen wijn;
wat kan er beter dan een haasje zijn?
| |
[pagina 773]
| |
7.
Zoo menige dame of schoone jongvrouw
dragen mijn velletje voor de kou,
om halzen of armen
om haar wat te verwarmen;
men draagt zoo menige schoonen hoed
al van mijn velletje zeer zacht en goed.
2, 3. t.: om niet te verzaderen. - 2, 4. bladeren. - 2, 5. t.: Nu drink nog. | |
Tekst.Het vrolijke bleekersmeisje (1ste druk, c. 1830), 17de druk, z.j., Amst., bl. 43, ‘op eene bekende wijs’. | |
E. 1.
Ik was er een haasje al in het groene woud,
ik werd zoo nagedreven en zoo nagestouwd!
En al die edellieden
zij naderen, wij vlieden.
Zij zullen mij ja vangen door hun geweld;
denkt eens hoe dat mijn ledekens hiervan zijn ontsteld!
2.
En ik eet niet als nat gras ende groen:
kan ik dan minder schade aan doen?
Ja, niet als groene bladen
om mij te verzaden;
klaar water uit een beek of een rivier,
dat drink ik tot mijn plezier.
| |
[pagina 774]
| |
3.
En als ik loop op de bergen zeer snel,
dan zijn er mij de hondekens veel te fel,
en in het nederdalen
zij mij zoo achterhalen:
zij zijn der op mij zoo zeer verwoed,
want zij dorsten naar mijn onnoozel bloed!
4.
Dan gaan zij in eene ronde staan,
en vragen: ‘wiens hondeken heeft het nu gedaan?’
De eene zeit: ‘de mijne,’
de andre zeit: ‘de zijne,’
doch wiens hondeken het gedaan heeft of niet,
ik arm haasje, ik ben in het verdriet!
5.
Hoe menige dame en edele juffrouw
die dragen van mijn velleken een zachte mouw,
aan handen en aan armen
om hen wat te verwarmen;
zij dragen zoo menigen schoonen hoed
al van mijn velleken zeer zacht en zeer goed.
6.
Maar ever schep ik nog goeden moed:
dan word ik al geëten van het edel bloed.
In alles zij letten:
zij mij nederzetten,
zij drinken op mij den koelen wijn...
kan der wel een properder diertje zijn?
7.
Maar ever prijs ik de jagers van jacht:
zij komen wel bij dage, maar niet bij den nacht;
maar die lompe boeren
die komen ons beloeren
met koperen garen zeer straf en zeer groot:
onnoozel zoo helpen zij ons ter dood.
6, 1. ever = evel, toch. - 6, 3. Vgl. tekst D, 6, 3: saletten. | |
Tekst en melodie.J. Bols, Honderd oude Vlaamsche ldr., 1897, nr. 95, bl. 232, ‘gezongen te Antwerpen’. Deze melodie zoowel als de volgende, klinkt heel en al modern. | |
[pagina 775]
| |
F. 1.
Ik ben een haaske en zit al in het groen,
waar kan ik dan nog minder schade doen?
Om mij wat te verzaden
eet ik wat groene bladen,
en drinke dan daarbij, alleen voor mijn plezier,
een teugje schoon water van die klare rivier.
2.
Dan loop ik die bergen al op zeer snel,
maar vele van die honden achterhalen mij wel;
dan zitten die slimme boeren
o, ja, op mij te loeren,
met koperdraad, met strikken overgroot,
zoo brengen zij dat arm haaske tot den dood.
3.
En hebben ze mij dan gevangen,
dan zal het zeker tot een' vasten strijd uitgangen;
de-n eene zegt: de mijne!
de-n anderen zegt: de zijne!
maar wie mij dan ook heeft, het baat er mij toch niet,
ik arme haaske zit al in 't verdriet.
| |
[pagina 776]
| |
4.
Maar in mijn droefheid schep ik nog veel moed,
omdat er wordt geëten van dat edele bloed;
dan komen ze mij te zetten
op tafels en servetten,
en drinken dan daarbij een glaasje rooden wijn;
wat kan men dan nog beter als een haasje zijn?
5.
Hoe menig hoogadelijke juffrouw
die dragen mijn velleken al voor den kou,
om heuren hals en armen
om zich wat te verwarmen;
hoe menig jongen heer rond zijnen hoed;
wat valt er mij dat velleken zoo zachtjes en zoo zoet.
| |
Tekst. F.'t Daghet in den Oosten, Hasselt, Dl. IX (1901-02), bl. 76; - In hetzelfde tijdschrift vindt men, Dl. VIII (1899-1900), bl, 46, een uit vier strophen bestaanden tekst: ‘Ik arm haasje // en ik leef in het veld’, terwijl men, Dl. V (1893-94), bl. 111, éene enkele strophe aantreft, waarvan de eerste regelen tamelijk afwijken van de onmiddellijk voorgaande lezing: Ik ben er een haasje, en loop al door het groen.
Ik zal er aan niemand geen hinder en doen.
Ik eet wat groene bladen, om mij wat te verzaden.
Ik drink schoon water, uit een klare rivier:
ben ik geen edel dier?
Met de voorgaande lezingen kan men nog vergelijken de lezing voorkomende in Ons volksleven, Brecht, IX (1897), bl. 189, 7 str., door Fr. Zand, opgeteekend te St. Antonius. Het lied ‘van het Haesken’ wordt aangeh. door Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 339, die het ook vond in De nieuwe vermakelyke snuyfdoos (c. 1750), bl. 60. | |
Melodie.Deze zangwijs zijn wij verschuldigd aan den eerw. heer L.W. Lenaerts, pastoor te Membruggen (Limburg), dank zij de welwillende tusschenkomst van den eerw. heer J. Bols, pastoor te Alsemberg (Brussel). Duitsche aanverwante teksten: L. Erk, Deutscher Liederhort, 1856, nr. 57c, bl. 196 vlg., waar men ook eene 16de-eeuwsche hazeklacht, Cantus de lepore, aantreft: Flevit lepus parvulus
clamans altis vocibus:
quid feci hominibus
quod me sequuntur canibus?, enz.Ga naar voetnoot1
| |
[pagina 777]
| |
Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, I, nr. 169, bl. 525 vlg.; - Kretzschmer, Deutsche Volksldr., vervolgd door Zuccalmaglio, 1840, II, nr. 288, bl. 521, vier zevenregelige str.; - H. Wolfram, Nassauische Volksldr., 1894, nr. 448, bl. 376, twee zevenregelige str. Hoffmann v.F., t.a.p., is van meening, dat de Duitsche en Nederlandsche teksten uit dezelfde bron vloeien. Volgens Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 340-1, vertoont het Duitsche lied veel overeenkomst met het Nederlandsche, maar schijnen beide toch zelfstandige bewerkingen. De hierboven aangeduide Duitsche verzamelingen bevatten insgelijks verschillende melodieën tot de Duitsche lezingen. |
|