Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 668]

179.
Poliphemus aen den strande.

1.
Poliphemus aen den strande,

voelde brande

zijn wreed hert in heete min;
met een zeyssen hy hem weerde,

en hy keerde

met zijn een oog t'zeewaert in.

2.
Sevenmael gaf hy rondomme,

is geklommen

op een hoge rots aen zee,
daer hy by zijn ruys-pijp neurde

hoe hy treurde,

om een nimphje Galathe.

3.
‘Galathe,’ heeft hy gesongen,

‘sal den jongen

Poliphemus noyt zijn brant
met zijn water-nimph verkoelen?

Maar ik voelen

dat den Ethna my vermant.

4.
‘Galathe, ey, komt wat nader!

denckt, mijn vader

is een zee-God onbevreest;
voor Jupijn nog voor zijn donder,

ist geen wonder?

ben ik noyt vervaert geweest.

5.
‘Galathe braveert de werelt;

geen bepeerelt

is so eel als sy, Jupijn;
sy is blosender als Flora,

trots Aurora

klaerder als een kristalijn.

6.
‘Uyt uw' oogjes Paragonne

haelt de sonne

al haer schijnsel diese geeft,
gy verdooft de silvere mane,

ja, Diane

by haer schoonheyt niet en heeft.

[p. 669]

 

7.

 

‘Dus, mijn schoonste Galathe,

 

oogt mijn vee na

 

't geen de Cyclops bergen dekt,

 

en myn koerts bedwingt de landen

 

en de sanden

 

also wijd ons landschap strekt.

8.
‘Ik heb, o Godin vol waerde,

in mijn gaerde

al de vrugten Pomone;
daer ik op mijn pijp sal spelen

en sal queelen

aengenamer dan Orphe.

9.
‘Gy segt: ik heb maer een ooge.

Siet om hooge,

Phebus heeft 'er ook maer een;
sonder dien was aerd' noch hemel,

en 't gewemel

van de sterren noyt en scheen.’

10.
Noyt hiel hy zijn oog in 't westen,

dan ten lesten

keerde hy hem rasend om,
om zijn Galathees beminde

te verslinde

gaf een ysselijck gebrom.

11.
Van dit grouwelijck na botsen

speelt den rotsen

van den bergh Ethna geheel;
Galathea teeg aan 't vlugten,

dog het sugten

was tot Acis agter deel.

1, 1. t.: de strande. - 9, 4. t.: aerd' en hemel. - 10, 3. t.: rasen. - 11, 3. t.: Etna heel. - 11, 4.: die teeg. - 11, 5. t.: 't sugten. - 11, 6. t.: Acrits.

Tekst.

Delfschen Helicon, 49^en druk, Amst. 1729, bl. 8, ‘nieuw liedeken; voys: Belles Barsiters Joan Patro’.

Melodie. A.

Den gheestelycken leeuwercker, Antw. 1647, bl. 215, ‘op de wijse: Polyphemus aen de stranden’:

Lu - ca weert - sten vrindt des Hee - ren /
U te ee - ren /
U ver - hef - fen pooght 't ghe-moedt
En te prij - sen u ver dien-sten /
Groot van win - sten
Van het on - ghe-scha- pen goedt.

B.

Evangelische leeuwerck, Antw. 1682, I, 11:

[p. 670]

Kley - ne leeu - werck groo - ten pry - ser /
Een be - wy - ser door u sanck /
En zoet ghe-klanck:
Hoe den re-den - lic-ken men-sche sal na wen-sche /
Syn Godt ge - ven lof en danck.

C.

J. van Lodensteyn, Uyt-spanningen, 1695, bl. 70 (zelfde melodie in Nut en dienstig zang-boekje door C.v. Ollefen, Amst., z.j. (na 1773), bl. 166):

Als den He - mel in er - ber - men /
Dacht aan 't ker-men
Van zijn volk in 't duys-te - ren /
En Hy hunn' ge-vanck-nis slaak-te /
Doen ge- raak - te /
Zy - on uyt de kluys - te - ren.

D.

Oude en nieuwe Hollantse boeren-lieties, nr. 466, met opschrift: Poliphemus aen de strande’.

Deze zangwijs, voor veel 17^de- en 18^de-eeuwsche liederen aangehaald, moet zeer populair geweest zijn.

Naar alle waarschijnlijkheid is zij van Fransche afkomst, daar men ze aantreft onder de Noëls nouveaux van ‘l'abbé’ Pellegrin, Parijs 1708, bl. 37, en 4 van de muziekbijlagen. Het oudere lied, waarop Pellegrin zijne verzen schoeide, voert tot stemaanduiding: ‘Chrétiens, qui suivez l'Eglise // bien apprise, etc’. Ziehier de eerste strophe van den nieuwen tekst:

[p. 671]

Lors que pour fi - nir la guer - re
Sur la ter - re,
Jé - sus vint naistre i - cy bas,
Nous li - sons que sa ve - nu - ë
Fut connu - ë
Mê - me aux plus loin - tains cli - mats.