Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 603]

162.
Wanneer ick slaep.

Melodie naar Camphuysen.

1.
Wanneer ick slaep voel ick mijns levens vreucht,
als my de droom door mijns liefs schijn verheucht;
als sy my van haer mont
een kusken jont,
waermede sy my stelt
vast in haer ghewelt,
waermede sy my stelt ghevanghen.
O slaep, o soete slaep, duert langhe.

2.
Als ick ontwaeck soeck ick tverloren goet,
twelc my verlaet, en volg de slaep met spoet,
en laet my alleen maer
dencken op haer
die mijn vry ghemoet,
door haer ooghen soet,
die mijn vry ghemoet hout neder.
O slaep, o soete slaep, comt weder.

[p. 604]

 

3.

 

Ick waeck, ick droom, ic sie haer nacht en dach,

 

ick maeck my wijs tgeen dat niet en wesen mach;

 

nochtans dees dwaling soet

 

mijn leven voet,

 

want sy teghens sin

 

van die ick bemin,

 

want sy teghens sin my haer maect.

 

O slaep, o soete slaep, die dit waer maect.

Tekst.

Tweede nieuw amoreus liedt-boeck, Amst. 1605, bl. 131: ‘Een nieu liedeken op de wijse alsoot beghint’.

Melodie. A.

Het gheestelick Paradiisken, Antw. 1619. I, bl. 15, voor: ‘Wy looven u, en belyden u Heer’, alleen de aanvang:

B.

Amst. Pegasus, 1627, bl. 41:

Wan-neer ick kus u schoo - ne Roo - se - mond/
Dan ziel en hart die wil - len my ter-stont
Ver - la - ten in de lust om by u haer rust
Te ge - nie - ten staegh / o heel soe - te laegh!
Te ge - nie - ten staegh ge - van - - gen:
O kus! o soe - te kus! duert lan - ge.

C.

Camphuysen, Stichtelyke rymen, 1624, bl. 4, ‘zang: Shal (Shall) I bed (bid), volgens Dr. Land, Luitboek van Thysius, nr. 67) her go; of: O slaep, o zoete slaep’:

[p. 605]

Heyl - gie - righ mensch, wiens grondt-ge - dach - ten
't Ge - niet van lust en rust be - trach - ten,
Den eysch van u ge - moedt Is recht en goedt:
Maer de we - gen quaedt Die ghy daer toe gaet,
Maer de we - gen quaedt. Zot kie - zen
Doet me - nigh mensch zijn wensch ver - lie - zen.

D.

Valerius, Neder-landtsche gedenck-clanck, 1626, bl. 68, ‘stem: Engels Farwel’, voor: ‘Almachtig Godt’, enz.:

Al - mach-tig Godt! ghy die ons met u hand
Ge - plant hebt tot u volc hier in dit land,
Help! help! ons toch eer lang Uyt Span-jaerts dwang,
Die u lie - ve Kerc, Mach-tig synd' en sterc,
Die u lie - ve Kerc so pla - - get,
En lan - ger ner - gens meer na vra - get.

E.

Pers, Bellerophon, 1633, bl. 115, ‘stem: Slaep, ô soete slaep, etc.’, voor: ‘Die in 't ghewoel’:

Die in 't ghe - woel en in de ban - ge lucht/
Die in 't kri - oel der muf-fe Ste-den sucht/
Die al - tijdt loopt en draeft, en vye - rich slaeft/
Om het snoo- de goed/
grijpt, en graept en wroet/
Om het snoo-de goed te win - nen
Hoe ram' - len dus u wil - de sin - nen.

[p. 606]

F.

Theodotus, Het Paradys der geest. en kerck. lof-sanghen (1621) 1648, bl. 80, ‘op de wijse: Ick slaep, ick waeck’, voor: ‘'t Nieuw' jaer begint’, tekst mede te vinden in: Dit is een suyverlijck boeckxken, Amst., Cornelis Dircksz. Kool, 1628, bl. 77:

't Nieuw' Jaer be - gint/ Het oud' is ghe - pas-seert.
Mensch wel ver - sindt Wat Je - sus u nu leert:
Hy dus be - sne-den jonck/Toont u een vonck:
Van zijn groo-te vyer/ Daer hy me' komt hier/
Van sijn groo-te vyer der min-nen.
O mensch/ o e - del mensch/ bruyckt sin - nen.

Vgl. met de voorgaande lezing de melodie te vinden bij C. de Leeuw, Christelycke plicht-rymen, Amst. 1649, bl. 133, voor: ‘Besit van heerelycke staten’.

G.

Dr. J.P.N. Land, t.a.p., wijsaanduiding: ‘Wanneer ick slaep’.

H.

G. de S. (Guillielmus de Swaen), Den singende zwaan, Leyden 1728, bl. 519. ‘stem: Rijst uit den slaep, ofte Wanneer ik slaep, ofte 't Nieuw jaer begint’:

[p. 607]

Hoort Her-ders! hoort/
waer loopt gy heen soo ras?
Houd op/ houd op
uw on - be - toom-den pas.
Segt wat dat be - duyd/
't la-chend soet ge - luyt
Van uw hel - d're stem/
Sa na Beth-le-hem?
Van uw hel - d're stem/
die w' hoo-ren/
Vol-doet doch hier
in on - se oo - ren.

De stemaanduidingen door Camphuysen en Valerius gebruikt wijzen op Engelsche bron; volgens Dr. Land is deze echter in Engeland niet teruggevonden.

Aangehaald als stem in: Den bloem-hof van de Nederlantsche ieught, Amst. 1610, bl. 50, voor: ‘Wanneer ic sie dat goddelijck ghesicht’; - in Bredero's Apollo, Amst. 1615, sign. H 3 r^o, voor: ‘Ick kniel Iofvrou in uwe dove stoep, enz.’; - Nieuwen ieucht-spieghel, enz., z. pl. of j., c. 1620, bl. 106, voor het voornoemde: ‘Wanneer ic, enz.’; - P.C. Hooft, voor: ‘Craftighe zon om wien de wereld drejt’ (1618), uitg. Dr. J.A. Stoett, I, bl. 153. - Starter, Friesche lust-hof, 1621, bl. 42, voor: ‘Seght doch mijn licht’; - De schadt-kiste der philosophen, Mechelen 1621, bl. 13, ‘op de stemme: O slaep, ô soeten slaep duert lange’, voor: ‘Als nu den dagh’. Dit ‘mey liedeken voorgedragen door de Antwerpsche kamer der Violieren’, ging uit van Alex. van Fornenbergh (Levende sterf ick). Prudens van Duyse, De Rederijkkamers in Nederland, I, 148, houdt dit stuk voor een der beste onder de liederen van De schadt-kiste; - Venus minnegifjens, Amst. c. 1622, bl. 31, vermeld door Dr. Land, t.a.p.; - Zeeusche nachtegael, Middelburgh, 1623, II, bl. 62, stemme: ‘Wanneer ick slaep, voel ick mijns levens vreucht’, voor: ‘O blyden dach! ô lang ghewensten tijt’; - Krul, Minnelycke sangh-rympies, Amst. 1634, bl. 91 en 136 voor: ‘Dwael-siecke mensch die selfs u selven vleydt’ en ‘Ryst uyt den slaep, ryst op Aurora zoet’; - 't Geestelijck kruydt-hofken, Alckmaar 1644, bl. 78, ‘op de wijse: Heylgierigh mensch’ (het lied van Camphuysen) ‘ofte: O slaep, o soete slaep, etc.’, voor: ‘Het hooghste goedt in desen leven’, bl. 455, ‘op de wyse: ‘O slaep, o soete slaep, etc. ofte: Het hoogste goedt in desen leven’, voor: ‘Gy schoone roos, die onder 't lijden’; - 't Groot achter-hofken, Alckmaer 1664, bl. 44, ‘stemme: Wanneer ick slaep, etc.’, voor: ‘Christus die roept: mijn last’; bl. 156, ‘voys: Alleen niet kruys van Godes soone of O slaep! o soete slaep’, voor: ‘Wordt nu niet vol met sap van druyven’, bl. 164, ‘stemme: O slaep! o soete slaep’, voor: ‘Waer zijn nu alle hemel helden’. Zie mede Dr. Stoett, t.a.p., I, bl. 407.

Anderen strophenbouw heeft: ‘O slaep, o slaep, o soete slaep’, uit J. van Arp's Droncke Goosen (1639), herdrukt door Dr. J. Bolte, Die Singspiele der englischen Komödianten, 1893, bl. 107.