Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 445]

112.
Mijn oogkens weenen.

1.
Mijn oogkens weenen, mijn herdt moet suchten,
ick moet nu leven int swaer verdriet;
mijn liefste lieveken wilt van my vluchten,
wist ick waerom, ick en treurde niet.

2.
Wist ick waerom, is mijn begheren,
dat sy op my soo seer is verstoort;
sy gelooft quaey tongen, 't mach my wel deiren,
die niet en soecken dan discoort.

3.
Ick beminde haer seer, en sy my mede,
ter werelt en wasser noyt liever paer,
wy en hadden noyt twist, maer altijt vrede;
och, bitter scheyden, ghy valt mij swaer!

4.
In vremde landen moet ick gaen reysen,
met groote droefheyt doolen altijt;
en sult dy, schoon lieveken, dan niet eens prijsen,
dat gy daer af die oorsaecke sijt?

5.
Lealich mondeken, moet ick u laten,
soo moet verdwijnen mijns harten bloet,
wildy u lieveken niet commen ter baten,
Noyt minnaer en hadde meerder tegenspoet.

5, 1. Lealich = loyaal, trouw, oprecht.

[p. 446]

Tekst.

Een Aemst. amor. lb. 1589, bl. 114b, 14 str. (lb. beschreven door Dr. J. Bolte, Tijdschr. voor Ndl. taal- en letterk., Leiden 1891, bl. 175 vlg.), ‘op die wyse: Bedroefde herteken’. Dit laatste lied (16 str.), dat volgens dezelfde verzameling ‘Een nieu Galiaerde’ heet (zie Tijdschr. bl. 189), voert van zijn kant tot stemaanduiding ‘Mijn oochkens weenen’. Het lied ‘Bedroefde herteken’ (14 str.) komt met dezelfde wijsaanduiding ook voor in Nieu Amstelr. lb., 1591, bl. 49 en in het Hs. van Pieter Verhee (aangelegd in 1609), beschreven door Dr.Kalff, in het voornoemde Tijdschr. 1885, bl. 137 vlg..

Het lied ‘Mijn oochgens’ enz., dat ook in Pieter Verhee' Hs. voorkomt, werd, naar dit laatste, uitgegeven door Dr. J. Bolte in Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung, 1887, bl. 61-2. Daarbij is gevoegd, naar het aldaar beschreven Liederbuch des Petrus Fabricius, uit het begin der XVII^e eeuw, de Hoogduitsche vertaling van Fabricius, met aanvang: ‘Mein Euglein weinen, mein Hertz muss seufftzen’. Dr. Bolte, t.a.p., en in Tijdschr. voor Ndl. taal- en letterk., 1889, bl. 237 vlg., op Wouter Verhee's Hs. terugkeerend, vermeldt nog eene Nederduitsche lezing die men aantreft in Niederd. Volksldr., Hamburg, 1883, nr. 37. Eindelijk vindt men in het Lb. met emblemata, Hs. van c. 1635, nr. 19544 der Brusselsche Bibl., lied nr. 38, op de wijse ‘Bedroefde herteken wat moet dy lijden’, het meermalen als stem aangehaalde en uit zestien strophen bestaande lied, waarvan wij hierboven de eerste vijf strophen mededeelen.

Melodie.

A. Theodotus, Het Paradys der gheest- en kerck. lof-sanghen (1621), Antw. 1648, bl. 650, ‘op de wijse: Mijn ooghskens weenen etc. ofte Galiard' Itali’:

Ick wil de val-sche we-reldt ha-ten,
Ick heb het ghe-dacht in mij-nen sin.
Als sy't be - drieght, ick wil-se la-ten,
Soo kom ick daer niet die-per in.

B. Bäumker, Das katholische deutsche Kirchenlied, II, nr. 307, bl. 289, naar Duitsche liederboeken van 1628-1696, voor: ‘Wo kompt es here’:

C.J. Bolte, in het aangeduide Liederbuch des Petrus Fabricius, Musikbeilage nr. 15, overgenomen door Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, III, nr. 1664, p. 469:

[p. 447]

Mein eug-lein wei - nen, mein hertz muss suff - tzen,
des mus ich kla - gen mein schwar ver-driess:
mijn lieb - stes lieb - ken, will von mir fli - hen;
wust ich wa - rum, ich trur - de nicht.

Deze melodie als Gaillarde in het Amsterd. amoreus lb. en door Theodotus vermeld, behoorde dus oorspronkelijk tot den ouden Italiaanschen dans van dien naam, waarvan Jean Tabourot (Thoinot Arbeau), Orchésographie, 1589, ons een voorbeeld meedeelt:

La tra - di - to - re mi fa mo - ri - re, enz

Tabourot doet opmerken, dat deze dans, reeds te zijnen tijde onstuimig gedanst, vroeger veel rustiger werd uitgevoerd. - De bovenstaande melodieën I en II, ofschoon met genoteerd, dienen stellig met 6/4-maat te worden gelezen.

D. Dr. Land, Luitboek van Thysius, nr. 45, met het opschrift ‘Mijn ooghskens weenen’, geeft eene melodie-variante van de door hem onder nr. 39 medegedeelde wijs (zie hierboven, blz. 373, het lied: ‘Die mey plaisant):

Het door Theodotus vermelde ‘Ick wil de valsche wereldt haten’ vindt men terug met eene andere melodie, in den superius van een vierstemmig lied bewerkt door Ph. Verdelot (1526-1589), en uitgegeven door R.J. van Maldeghem, Trésor musical, 1875, nr. 13. De melodie heeft oorspronkelijk nagenoeg geklonken aldus:

[p. 448]

Ick wil de val - sche we - reldt ha - ten,
Ick hebt ge-datch in mij -nen sin,
Ick en kan - se ver - ha - len niet, Mijn jon - ghe
jeught die is voor - le - - den.
't Quaet kruyt heeft het goed saedt ver - tre-den,
Daer-om en zijn mijn vruch-ten niet,
't Quaet kruyt heeft het goed saedt ver- tre -den,
Daer- om en zijn mijn vruch - - ten niet.

Als sy 't be-drieght, ick wil se la - ten,
Soo kom ick daer niet die - per in.