Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 360]

80.
Hier zyn drie lichte geladen.

1.
Hier zyn drie lichte geladen,
wi brenghen u den mey,
den mey met sinen bladen,
neemt danckelic ons intrey.
Ter eeren van scoone vrouwen
brengen wi des meys engien
so lustelijck gehouwen
int dal van melodien.
Wech, nijders prien,
ghi en moecht ghesien
gheen duecht geschien;
wilt van ons vlien
quade tongen, die ons benien.

2.
Al op een schoon fonteyne
quamen wi huyden vroech,
cypresse, maioleyne
ende ander cruyts genoech.
Om hooren wi neder saten
der voghelen soeten sanck:
met diens dat wi vergaten,
dat ons die winter dwanc.
Reyn armkens blanck,
naer uwen danck
is ons verlanck,
dat bischop stranck
brocht ons in desen ganck.

[p. 361]

 

3.

 

Daer liepen veel wilde dieren

 

al in die groene vrucht;

 

die vogels veel van manieren

 

die songhen vander lucht;

 

mochten wi daer nu gecrigen

 

die ons so wel aenstaet,

 

wi souden stille swijghen

 

in duechden, sonder quaet.

 

Reyn vroulijck saet

 

doet onsen raet,

 

met liefden gaet;

 

die hem wel waet,

 

in hem en is geen misdaet.

4.
Al hadden wi u daer buyten
al in dat groene wout,
daer alle die vogels ruyten,
ghi waert in ons behoet;
wi souden veel liever sterven
dan u doen eenich leet,
laet ons eens troost verwerven
ons trouwe is u bereet.
Noeyt liefde en sneet
in ons so heet,
also God wel weet,
ons naeste cleet
blijf in u, in ons secreet.

5.
God hoede ons van schade
door wien datmen dit doet.
Maria vol ghenaden,
die suyver bloeme soet,
die wil ons Kaerle bewaren,
dat princelijc ghenoot,
ende noch in duechden sparen
sijn vrienden cleyn ende groot.
Delft minyoot,
in haren schoot,
voor wederstoot;
dat het volck devoot
mach winnen salich broot.

6.
Ter eeren van deser stede,
heeren ende wet eerbaer
ende al het ghemeynte mede,
so doen wi dit voorwaer;
rosiers ende vruechdeners coene,
ghi iongers van herten fyn,
trect om den mey int groene,
vertoont u blijde aenschijn,
Ons werck is dijn,
sonder fenijn,
in dit termijn,
schenct in den wijn,
ende laet ons vrolijc sijn.

2, 1. Al, bijgev.

Tekst.

Antw. lb., 1544, nr, 76, bl. 113, ‘een nyeu liedeken’. Aangeh. door Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 163, 305, 332, 345. De Lichtgheladen (1, 1), de Rosiers en de Vreugdenaers (6, 5) zijn de namen van drie vroegere Iepersche Kamers. De Lichtgheladen, die onder de bescherming van Maria van Alsemberghe stonden, worden, zoowel als de Rosiers, meermalen genoemd door den Ieperling Claude de Clerck (1618-1640); zie de uitgave van zijne gedichten, bezorgd door C.P. Serrure, voor rekening der ‘Vlaemsche bibliophilen’, Gent, 1869. - Dr. Kalff is dan ook niet langer van meening, dat het hier Delfsche jongelingen geldt die ‘des meys engien’ komen planten, te meer daar in de spelling van het Antw. lb. de hoofdletter van het woord Delft (5, 9) geene bijzondere beteekenis heeft. In str. 5 worden God en Maria aangeroepen, opdat zij ‘ons Kaerle’, Keizer Karel en zijne vrienden, zouden bewaren; ‘delft minyoot’, enz. wil zeggen: roep Maria aan, verberg, verschuil u in haren schoot, opdat het godvruchtige volk voor allen aanval beveiligd, moge verdienen

[p. 362]

het hemelsch brood, de hemelsche zaligheid. - De woorden ‘intrey’ en ‘fonteyne’ (1, 4; 2, 1) zouden doen denken aan een figuurlijk rederijkerslied, gezongen op de intrede van het Landjuweel ingericht door de Gentsche Fonteyne op 12 Juni 1539. De ‘scoone vrouwen’ (1, 5) en de ‘reyn armkens blanck’ (2, 9), daarbij de wensch om te ‘gecrigen die ons so wel aenstaet’ (3, 5-6), zouden slaan op den verlangden rederijkersprijs. Het blijkt echter uit de te Gent in 1539 gedrukte Spelen van sinne, dat er maar één Iepersche Kamer, de Alpha en Omega, onder kenspreuk: ‘Spiritus flat ubi vult’, aan het voornoemde Landjuweel deel nam. Er bestond overigens ook eene Kamer der Fonteinisten te Loo (Veurne-Ambacht), en eene andere te Kortrijk (Belgisch-Museum, Gent, II (1838), bl. 368, en III (1839), bl. 8).

Dat ons lied echter niet in den gemelden zin allegorisch is op te vatten, spruit uit dit enkele feit, dat het reeds vóor 1539 populair was, daar de aanvangsregel reeds toen tot wijsaanduiding diende (zie hierna aant. op de melodie).

Het woord bischop te vinden in str. 2, doet zich ook voor in nr. 192, bl. 295, Antw. lb.:

Al sprack hise menich reysken,
dat en bluste niet haer gerief.
Hi slachte vrou Venus knaepen,
Sint Jooris bisschop maecte hem nat.

Volgens Dr. W.L. de Vreese, Een spel van sinnen van Charon, 2^e druk, Antw. 1896, bl. 60, zou dit Sint Jooris bisschop kunnen eene verkeerde lezing zijn voor vischsop, en waarschijnlijker nog eene poging om de oorspronkelijke uitdrukking Sint Joris vissop, waarvan de verklaring in het sexueele te zoeken is, te verduidelijken toen de herkomst daar van niet meer was bekend.

Dat bischop stranck, enz. zou dus beteekenen: het minnevuur ons daartoe bracht.

Melodie.

Een dev. en̄ prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 87, bl. 112, ‘dit is die wise van ‘Hier comen drie lichte gheladen, of het gaet op O mey, God danck’, wijsaanduiding voor het Marialied: ‘O fluer van allen vrouwen’. De bovenstaande zangwijs is oud; misschien is de wijsaanduiding ‘O mey’, enz. de aanvang van een meilied, waarvoor deze melodie oorspronkelijk diende.