Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 203]

36.
Die mi te drincken gave.
(Van vrou van Lutsenborch.)

1.
Die mi te drincken gave,
ic songhe hem een nieuwe liet,
al van myn vrouwe van Lutsenborch
hoe si haren lantsheere verriet.

2.
Si dede een briefken scrijven
so veere in Gulcker landt,
tot Frederic haren boele,
dat hi soude comen int lant.

3.
Hi sprac tot sinen knapen
‘nu sadelt mi mijn paert!
Tot Lutsenborch wil ic rijden
het is mi wel rijdens waert.’

4.
Als hi te Lutsenborch quame
al voor dat hooge huys,
daer lach de valsce vrouwe
tot haerder tinnen wt.

5.
Hi sprac: ‘God groet u, vrouwe,
God geve u goeden dach!
waer is myn here van Lutsenborch,
dien ic te dienen plach?’

6.
- ‘Ic en derfs u niet wel seggen,
ic en wil u niet verraen,
hi is heden morghen
met sinen honden wt iaghen ghegaen.

7.
‘Hi reedter heden morghen
al in dat soete dal,
en daer suldi hem vinden
met sinen hondekens al.’

8.
Hi sprack tot sinen knape:
‘nu sadelt mi mijn paert!
ten dale waerts wil ic rijden,
het is mi wel ridens waert!’

[p. 204]

 

9.

 

Als hi bider iachten quame

 

al in dat soete dal,

 

daer lach die edel heere

 

met sinen hondekens al.

10.
Hi sprac: ‘God groet u heere,
God gheve u goeden dach,
ghi en sult niet langer leven
dan desen halven dach.’

11.
- ‘Sal ick niet langher leven
dan desen halven dach,
so mach ict wel beclaghen.
dat ic oyt mijn vrou aensach.’

12.
Hi sprac tot sinen knape:
‘spant uwen boghe goet
ende schiet myn here van Lutsenborch
in zijns herten bloet.’

13.
- ‘Waerom soude ic hem scieten,
waerom soude ick hem slaen?
ick hebbe wel seven iaren
tot zijnder tafelen ghegaen.’

14.
- ‘Hebdy wel seven iaren
tot zijnder tafelen ghegaen,
so en dorfdi hem niet schieten
noch niet ter doot slaen.’

15.
Hi tooch wt zijnder scheyden
een mes van stale goet,
hi stac mijn here van Lutsenborch
in zijns herten bloet.

16.
Hi sprac tot sinen knape:
‘nu sadelt mi mijn paert!
tot Lutsenborch wil ic riden,
het is mi wel rijdens waert.’

17.
Als hi te Lutsenborch quame
al voor dat hooghe huys,
daer quam de valsce vrouwe
van haerder tinnen wt.

18.
‘Vrou, God seghen u, vrouwe,
God gheve u goeden dach,
uwen wille is bedreven,
u verraderie is volbracht.’

19.
- ‘Is mijnen wille bedreven,
hebdi mijnen sin volbracht,
so doet mi sulcken teyken,
dat ic daer aen geloven mach.’

20.
Hi troc wt sijnder scheyden
Een swaert van bloede root:
siet daer ghi valsce vrouwe,
uws edel lantsheeren doot.’

21.
Si trock van haren halse
van peerlen een cranselijn:
‘hout daer, myn liefste boele,
daer is die trouwe van mijn.’

22.
- ‘Uwe trouwe en wil ic niet hebben,
ic en wilse niet ontfaen,
ghi moocht mi ooc verraden
ghelijc ghi uwen lantshere hebt ghedaan.’

23.
Hi troc wt zijnder mouwen
een siden snoerken fijn:
‘hout daer ghi valse vrouwe,
ghi sulter bi bedrogen zijn.’

24.
Te Lutsenborch op de mueren
daer loopt een water claer,
daer sit vrou van Lutzenborch
int heymelic ende int openbaer.

4, 1. t.; quam. - 7, 1. t.: reedt. - 9, 1. t.: quam. - 11, 2. t.: dan heden desen dach; zie 10, 4. - 13, 3. t.: iaer. - 17, 1. t.: quam. - 22, 1. hebben, bijgev. - 22, 2. t.: wille. - 22, 3. t: verraen.

[p. 205]

Tekst.

Antw. lb., nr. 23, bl. 32, ‘van vrou van Lutsenborch’; - Willems, Oude Vl. liederen, nr. 24, bl. 48, volgens denwelken Lutsenborg (Lutzel-borch) de oude naam is van Luxemburg; - Uhland, Volksldr. 123c; - Hoffmann v.F., Niederl. Volksldr., nr. 8, bl. 36; - Böhme, Altd. Lb., nr. 35, bl. 110. Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 210 vlg., bewijst, dat de 15^e-eeuwsche Duitsche tekst ‘Was woln wir aber singen’ (‘Die Frau von Weissenburg’, zooals het lied aan den Rijn heette) tot voorbeeld van den Nederlandschen heeft gediend. In Thüringen en in Zwitserland droeg het lied den naam van ‘Hans Steutlinger’. Dit laatste gaf aanleiding tot het lied van ‘Frau von Löwenburg’, dat mede aan den Rijn werd gezongen, terwijl in de Nederlanden het lied van ‘Vrou van Lutsenborch’ bekend was; - Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, I, bl. 360-374, nrs. 102a vlg. deelen de verschillende Duitsche lezingen mede, alsook de Nederlandsche lezing door Böhme in het Duitsch vertaald. De Duitsche tekst, leest men in Deutscher Liederhort, steunt op de legende volgens welke de landgraaf Lodewijk (de Springer), hartstochtelijk op Adelheid de vrouw van den Palzgraaf Frederik verliefd, dezen laatste in 1065 vermoordde; - Böhme, Altd. Lb., brengt ons lied in verband met het lied ‘Frisch auf, frisch auf, meine Knappen gut’ door Kretzschmer, Deutsche Volksldr., 1840, I, nr. 20, bl. 27, ‘als ‘Alt-Niederländisch’, zonder verdere bronopgave gebracht op de melodie van Ps. 147 Souterl., na die wise: ‘Wel op, laet ons gaen riden // en sadelt mi mijn peert’. Dit lied is bloot eene navolging van het stuk met aanvang ‘Wel op, wel op, mijn cnaepjes goet’, onder den titel ‘Van jonc Gherrit ende moi Aeltje’, door Hoffmann v.F., Holländische Volksldr., 1833, nr. 23, bl. 156, zelf gedicht. Snellaert in de door hem gedeeltelijk bezorgde uitgave van Willems' Oude Vl. ldr., nr. 78, bl. 195, teekende daarbij aan, wat H.v.F. niet had gezeid: ‘Volgens H.v.F. is dit overoude lied nog onder het volk in de provincie Holland bekend.’ Eerst in 1852, in het VIII^e deel zijner Hor. Belg. bl. V, maakte Hoffmann bekend, dat dit stuk van hemzelf uitging.

Melodie.

Souterl., Antw. 1540, Ps. 137, ‘nae die wise: Die my eens te drincken gave, ick songhe hem een goet liet’:

Ick sal be - li - den u mijn godt
Wt al mijns her - - - - ten gront
Want ghy mijn woor - den (son - - der spodt)
Hebt ver - hoort tot al - der stont.

[p. 206]

De door stippen aangeduide maatverdeeling is die van Clemens N.P., volgens de uitgave van Commer, Collectio operum Batavorum musicorum, XI, Berlin, 1857, bl. 106. De aanvangsregelen door het Antw. Lb. en door de Sout. opgegeven stemmen niet overeen, doch beide hebben hetzelfde getal accenten:

Die mí te dríncken gáve,
Ic sónghe hem een níeuwe líet.

Die my éens te dríncken gáve,
Ick sónghe hem éen goet líet,

terwijl de scansie van den zeer middelmatigen tekst door van Zuylen van Nyevelt onder de melodie gebracht schijnt te zijn:

Ick sál verblíden ú myn Gódt
Wt ál myns hérten grónt,
Want ghíj myn wóorden, sónder spót,
Hébt verhóort tot álder stónt.

Er zou dus twijfel kunnen bestaan nopens de wijze, waarop de wereldlijke tekst onder de melodie moet gebracht worden. Naast de door ons hierboven aangenomen schrijfwijze zou men kunnen stellen:

Die mi te drin - cken ga - ve,

doch de algemeene gang der melodie pleit voor de hierboven bij den tekst gevoegde notatie. - Anders is de melodie medegedeeld door E.u.B. voor den Duitschen tekst van ‘die Frau zu Weissenburg’.