Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 177]

31.
Het voer een ridder iagen.
(Teleurstelling.)

A.

1.
Het voer een ridder iagen,
iagen aen dat wout,
hy en vanter niet te iagen
dan twee schone maechden,
sy waren van dagen niet out.

2.
Hy seyde: ‘God gruet u, maechdeken,
een meysken will gedaen,
dye scoenste van u beyden
sall ick mit my leyden:
wildi mit my gaen.’

3.
Hy nam dat meysken bijder hant,
hy steldese op zyn pert,
hy vuerdense alzo verre,
bysyden dye avontsterre,
daer hoghe berghen staen.

4.
Als hy ten hoghen berghe quam -
het was een edel man -
hoghe dede hi hem setten,
een bed dede hi hem decken;
den slaep die hem verwan.

5.
Tsnachts, omtrent der middernacht,
ontspranck dat mechdeken:
‘staet op, ghi ridder boude,
vaert iagen inden woude,
dye voegelen wecken my.’

6.
- ‘Ten is zoe na den daghe nyet,
het is dye maneschyn,
kert u, lieveken, omme,
mit uwen roder monde,
ende spreket tsegen my!’

[p. 178]

 

7.

 

- ‘Dat en doen ic niet, dat laet ic staen,

 

dat en doen ic zeker niet,

 

ind ic zal gaen ter heyden

 

myn gespelen ontbeyden,

 

ind daer zal ic een ander zien.

8.
‘Gespeelken, lieve gespeelken goet,
ic come tot u om raet,
my heeft een ridder beslapen,
hy heeft my maecht gelaten:
wat my te doene staet?’

9.
- ‘Gespeelken, lieve gespeelken goet,
ic zal u geven raet:
ghy sult gaen ter linden,
dat geele haer op binden,
dat mechdekens wille staet.’

10.
- ‘Dat en doen ic niet, dat laet ic staen,
dat en doen ic seker nyet,
ic zalt oock laten hangen,
den ruyter tzynder scanden,
dat hy my mechdeken liet.’

11.
‘Gespeelken, lieve gespeelken goet,
leent my uwen man
eene corte wyle
heymelijc met hem te zyne,
om te weten wat hy can.’

12.
- ‘Dat en doen ic niet, dat laet ic staen,
dat en doen ic waerlijcks nyet,
al lage ic op myn doede,
nochtans soe sterve ic noede,
myns mans en crijchdy nyet.’

1, 2. de voorslag ontbreekt. - 1, 5. niet bijgev. - 2, 1. t.: gruet. - 5, 3. ghi bijgev. - 9, 5. t.: wille steyt. - 11, 3. t.: wyll.

Tekst.

Hs. van Antonius Ghyselers, nr. 901I der Gentsche Bibl., bl. 42 v^o. Het lied draagt op den rand als datum 20 Febr. 1517; - Snellaert, Verhandeling over de Nederl. dichtkunst, 1838, bl. 185, str. 1-10. Zonder echter daartoe eenig bewijs aan te halen, zegt Snellaert van Gh., dat deze gedurende het losse studentenleven verscheidene minne-, dans- en andere liedjes schreef; - Willems, Oude Vl. ldr., nr. 61, blz. 160, ‘Teleurstelling’, str. 1-10. - Aangeh. door Mone, Uebersicht, 1838, bl. 221, nr. 307; - Serrure, Drie historische liederen en een hekeldicht van Ant. Gh. (Vaderlandsch museum, IV (1861) bl. 181). Het Hs., dat hem eens toebehoorde, beschrijvende, is Serrure van meening, waarschijnlijk op gezag van Snellaert, dat Gh., ‘tot hiertoe slechts door een enkel stukjen bekend, namelijk een danslied, ten jare 1517 gedicht’, niet alleen voor den ‘afschrijver’, maar ook voor den dichter der in den bundel voorkomende stukken mag gehouden worden. Kan men dit aannemen voor enkele stukken die den naam van Gh. dragen, voor andere is het stellig, dat zij van Gh. niet uitgaan. Dr. Kalff, Het lied in de M.E., blz. 196, deed reeds opmerken, dat Gh. naar alle waarschijnlijkheid, het dansliedeken slechts afschreef, daar het lied zeker tot de XV^e eeuw behoort. Hetzelfde moet gezegd worden van een ander in Ghyselers' bundel voorkomend lied: ‘Het is (of “T'is”) een dach der vrolicheyt’, dat ten minste in de XV^e eeuw thuis te brengen is. - Vgl. Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, III, nr. 1438-1440, bl. 299 vlg. lezingen van een aanverwant lied met drieregelige strophe. In eene Nederduitsche variante,

[p. 179]

insgelijks met drieregelige strophe, medegedeeld door Fr. L. Mittler, Deutsche Volksldr. 1865, nr. 201, bl. 179 (vgl. nr. 200, zelfde bl.) ontmoet de jager, evenals in den Nederlandschen tekst, ‘zwä Maederlain’.

Melodie.

Bij gebrek aan de Nederlandsche zangwijs gebracht op de melodie van het Duitsche jagerlied: ‘Es wolt ein Jäger jagen // jagen vor einem holz’, en te vinden bij Forster (1556), zie Böhme, Altd. Lb., nr. 438, bl. 544. Zie verder het lied: ‘Het voer een lantsknecht spaceren’. Deze melodie kan zeer oud zijn en kan ook bij een ‘dansliedeken’ behoord hebben. - Vgl. aanteekeningen bl. 46 hierboven.

Het saut ien jâeger to't jaêgen gâen.

B.

1.
Het saut ien jâeger to't jâegen gâen,
to't jâegen so saut' er hei gâen,
en hei fand'ere noeit te jâegen,
als drei mädekens, gâer skoone mâegde;
mâer de jongste van de drei dat was sein lief.

2.
‘Gûeden dag,’ segget hei, ‘gûeden avond alle drei,
mâer de jongste die mûet met mei gâen,
ick will haer so ferr geleiden,
felde, bossen en de grune weide,
wâer die mooi blauw blûemekens stâen.’

3.
Mâer 't nachts, mâer 't nachts, het was het middel van de nacht,
dat sei met den jâeger sprak,
‘stâeget op, jâegere van ieren,
't is den klaren dag die ons verieret;
stâeget op, den klaren dag is dâer.’

[p. 180]

 

4.

 

- ‘Het is 'er jâe voorwâer den klaren dag noch niet,

 

het is'er jâe den mâendenskein;

 

kier dein hoofdjen noch iensch umme,

 

mein allerskoonste blûeme,

 

en spreck noch ien woordeken met mei.’

5.
Mâer 't morgens frûeg het word'ere klaren dag,
het mâesken to haer süstern sprak:
‘en all hebb ick bei den jâeger geslâepen,
en hei het'er mei noch mâeget gelâeten,
jâe gelâeten geleik ick was.’

6.
‘En hebb ick'er jei noch mâeget gelâeten,
so is het mein eigen willen gewest;
jei seit noch so jong en ziere,
jei skoon mädeken, bewâert juwe iere,
want jei sullt mein hoeisfrauw sein.’

1, 3. fand'ere noeit = vond niets. - 2, 1. t.: awond. - 3, 3. ieren = eeren. - 6, 5. hoeisfrauw = huisvrouw.

B. Tekst en melodie.

Büsching u. von der Hagen, Sammlung deutscher Volkslieder, Berlijn 1807, blz. 311. (Melodieën, blz. 49). Die tekst o. 1795 te Brussel uit den mond des volks opgeteekend, is in verduitscht Brabantsch dialect weergegeven. - Vgl. Erk u. Böhme, t.a.p. nr. 1435, bl. 296, waar de jager insgelijks ‘drei Fräulin’ ontmoet.