|
| |
| |
| |
25.
Een ridder ende een meysken ionck.
Een ridder ende een meysken ionck
op een rivierken dat si saten;
hoe stille dat dat water stont,
als si van goeder minnen spraken.
‘Och segghet mi, stout ridder goet,
waer om dat dat water stille stoet,
als wi van goeder minnen spreken.’
- ‘Waer om dat dat water stille staet?
och, dat en gheeft mi gheen vremde:
ick hebbe so menighe ionghe maecht
ghebrocht in groot allende.’
- ‘Hebdy so menighe maecht
ghebrocht in swaer allende,
wacht u, wacht u, stout ruyter goet,
dat u God niet en scheynde.’
- ‘Ick weet noch een so hooghen berch,
booven alle berghen is hi hooghe,
in dale brenghen sal ic dien noch,
daer om ist dat ick pooghe.’
| |
| |
- ‘Suldy mijns vaders hooghen berch
ick sage u liever, stout ridder goet,
‘Ick hadde nog veel liever, stout ridder goet,
dat u die sonne bescheene
al onder thol van uwen voet,
Dat meysken was ionc ende daer toe dom:
si en wist niet wat si seyde;
doen si in haers liefs armen lach,
doen was den berch ter neder.
‘Och segt mi, segt mi, meysken ionck,
is nu mijn kele gehanghen?
nu is dijns vaders hooghen berch
in eenen dale ghevallen.’
Och doen dat meysken gheware wert,
dat si een kindeken bleef draghen,
si ghinck al voor den ridder staen:
‘Ghenade, ghenade, stout ridder fijn,
ghenade van mijnen lijve!
ic was een goet maechdekijn,
nu moet ic met uwen kinde blijven.’
- ‘Wat ghenade soude ic u doen?
ghi en zijt gheen keyserinne,
mijnen schiltknecht ick u gheven mocht
cost ic hem daer toe ghebringhen.’
- ‘Uwen schiltknecht en wil ic niet,
al is mijnen hooghen berch ter neer,
ic hope ghi sult hem noch wel hoghen.’
Dat meysken hadde eenen broeder stout
hi was haer goet ende ghetrouwe,
als hi haer dede wel int aenschijn,
hi beweest haer al metter trouwen.
| |
| |
Och doen die broeder gheware wert,
dat si een kindeken bleef draghen,
hi ghinc al voor den ridder staen,
hi badt hem mede te grave.
‘God groet u,’ seyt hi, ‘stout ridder vrij,
stout ridder vrij van waerden!
och die met uwen kinde was bevaen,
die leyt hier doot opter aerden.’
- ‘Och is si doot dat schoone wijf,
die overschoone die ick beminne,
so en sal ic nu noch nemmermeer
mijn grauwe ros berijden.
‘Haelt mijn spere ende ooc mijn schilt,
myn swaert al aen mijn side!
ic wil gaen rijden selver daer,
men vindt der valscher boden so vele.’
Och doen hi op der heyden quam,
hi hoorde die clocken clincken,
hi hoorde wel aen der clocken clanck
dat si inder aerden moeste sincken.
Hi namer sinen bruynen schilt,
hi worp hem op der aerden:
‘ligget daer, ligget daer, goet bruyne schilt,
van mi en suldi niet ghedragen werden.’
- ‘Heft op, heft op uwen bruynen schilt,
hanghet hem onder u side;
al waer u vader ende moeder doot,
den rouwe moet ghi lijden.’
- ‘Al waer mijn vader ende moeder doot
ende mijn broeders alle vijve,
so en waer den rouwe niet also groot
als hi is van desen schoonen wijve.’
Doen hi op dat kerchof quam,
hi hoorde die papen singhen,
hi hoorde wel aen der papen sanck,
| |
| |
Doen hi inder kercken tradt,
hi sach zijn liefken staen in bare,
ghedect met een baren cleet,
recht of si nu oock doot ware.
Hi hief op dat baren cleet,
hi sach haer cleyn vingerken roeren,
och doen so loech haer roode mont
doen si den ridder voelde.
‘Staet op, staet op, mijn soete lief,
wel overschoone ioncfrouwe,
ic en sal u nu noch nemmermeer
noch doen so groten ontrouwe.
‘Wel op, wel op, mijn soete lief,
mijn overschoone ioncfrouwe,
al waert mijn vader ende moeder leet,
so sal ick u tot eenen wijve trouwen.
‘Al waert mijn vader ende moeder leet
ende mijn broeders alle vijve,
so sal ick u houden voor mijn bruyt
ende trouwen u tot eenen wijve.’
1, 3. Het verschijnsel van het rivierwater dat stil staat, vindt volgens Uhland zijne verklaring in het oud-Germaansche recht. In het Nederlandsche lied staat het stroomende water stil, als een trouweloos ridder van liefde spreekt, terwijl men zich in de rechtstaal beroept op den voortdurenden loop van het water. Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 178. - 2, 1. t.: seght. - 3, 1. Waer om, bijgev. - 3, 2. Och, bijgev.; - t.: vreemde. - 4, 3. t.: wacht u, stout ruyter goet. - 5, 3. t.: die sal ic noch in dale brenghen. - 7, 1. stout ridder goet, bijgev. - 7, 3. t.: voeten. - 9, 1. t.: Och segt mi, meysken ionck. - 10, 1. t.: ghewaer. - 11, 1. t.: ghenade, stout ridder fijn. - 12, 3. t.: ick mocht u mijnen schiltknecht gheven. - 13, 3. t.: neder. - 18, 1. t.: schilde. - 20, 1. t.: Hi nam sinen. - 21, 1. t.: Heft op uwen. - 24, 3. t.: cleede. - 25, 3. t.: monde. - 26, 4. noch, bijgev.
| |
Tekst.
Antw. lb., nr. 45, bl. 63, ‘een oudt liedeken’; - Een Aemstelredams amoreus lb. (beschreven door Dr. J. Bolte, Tijdschr. voor Nederl. taal- en letterk., Leiden 1891, bl. 175 vlg.), bl. 42a, ‘op de wijse: Op enen morgen stont om de mey so wast’, aanvang van nr. 133, bl. 200 Antw. lb.; - Willems, Oude Vl. ldr., nr. 60, bl. 154; - Uhland, Volksldr., 97B; - Hoffmann v.F., Niederl. Volksldr., nr. 15, bl. 61. - Dr. Kalff, Het lied in de M.E., bl. 176-7, noemt dit stuk: ‘een
| |
| |
onzer fraaiste, tevens waarschijnlijk een onzer oudste verhalende liederen’. - Böhme, Altd. Lb., nr. 70, bl. 156, eerste strophe van den Nederl. tekst; - Erk u. Böhme, Deutscher Liederhort, I, nr. 111, bl. 407, Duitsche vertaling van het Nederl. lied.
| |
Melodie.
Ps. 14, Souterl., Antw. 1540, voor: ‘O Heer, wie zal in uwe tent’. Zie een variante der melodie, variante te vinden in Een dev. en prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 29, voor het lied ‘Had ick eenen getrouwen bode’, onder de geestelijke liederen onzer verzameling. De strophenbouw van ‘Een ridder’ enz., is de volgende: 4 - a, 3  b, 4-a, 3 b. Ook het lied ‘Een goet man had een dochterkijn’ (zie onder de geestelijke liederen onzer verzameling) werd wel eens op de melodie van ‘Een ridder’ enz., gezongen.
Daar volgens Een Aemst. am. lb. het lied ‘Op enen morgen stont’, waarvan de tekst t.a.p., en de melodie in de Souterl., onder Ps. 81, voorkomen, ook zijn zangwijze aan ‘Een ridder en een meysken ionck’ heeft geleend, kunnen wij de verschillende strophen van ditzelfde ‘Op eenen morghen stont’ niet langer aanschouwen, zooals wij het vroeger in onze Oude Nederl. ldr., Gent 1889, bl. 335-340 deden, als uitsluitend uit verzen met drie accenten samengesteld. De waarheid is dat vers- en strophenbouw van nr. 133 Antw. lb. zeer onregelmatig zijn; doch de melismen van de melodie van Ps. 81 Sout. laten toe den tekst van nr. 133 in den staat waarin hij tot ons gekomen is, en tevens het hier besproken lied daarop te brengen.
|
|
Auteursrecht onbekend