Spiegelboeck
(1600)–Jacob Duym–
AuteursrechtvrijAristoclides. Stymphalis. Onmatighen lust. Boosen vvil. Een der ghemeynten. Tvveede der ghemeynten.Aristoclides spreect alleen.
Aristoclides.
O verlanghende hert, hoe verstroyt zijn mijn sinnen,
Het schijnt een lichte saeck, yemanden te beminnen,
| |
[Folio Ee3r]
| |
Maer het valt den mensch svvaer, te crijghen een goet endt,
Thert blijft my heel verstoort, vvaer ick my keer oft vvendt,
Och dees Stymphalis schoon, valt my in als so teghen,
Al vvat ick ghedaen heb, en can haer niet bevveghen,
Sy heeft een hert van stael, sy valt my veel te vvreet,
Troosteloos sterf ick schier, die gheen reden en vveet,
VVaerom dat sy my so, mach mijn bidden ontsegghen,
Och sulcx doet my so vvee, ick cant heffen noch legghen,
Nochtans vveet ick dat claer, sy vvort my noch te deel,
Sorch benout my het hert, maer hoop troost my gheheel,
Quaem sy my int ghemoet, och dat vvaer mijn verlanghen,
Als den voghelaer die, uyt gaet en soect te vanghen
Een menichte van vinck, siet rontom in de locht,
Hy vvenscht oock dat het vinck, haestelijck vallen mocht,
So gae ick hier nu oock, siende met sinnen vlijtich,
Oft mijn lief niet en coemt, die al valt sy my spijtich,
Moet nochtans in mijn net, als dat voghelken cleyn,
Dat door 'tvoghelaers const, ghevanghen vvort ghemeyn.
Stymphalis coemt uyt ende spreket alleen.
Stymphalis.
Ick hoop dat my dees liefd', gantsch niet meer en sal plaghen,
Van desen Coninck fier, die svvaer vvas om verdraghen,
Ick vvas te seer ghequelt, ick en had gants gheen rust,
Ick hoop dat ghedaen is, dat den brant is gheblust,
Ick heb ses vveken schier, in huys ghevveest ghesloten,
En dat om zijnent vvil, denct dat my heeft verdroten,
Ick en mochte niet gaen, noch in kerck noch in cluys,
Ia ick vreesde voor hem, als voor de cat de muys,
Hy heeft my seer gheplaecht, ja oock ghesocht te schenden,
Dan met ghevvelt, dan met, goetheyt aen me te senden,
Maer tis nu een tijt lanck, ghevveest heel goet en stil,
Des ick Dianum nu, hoochlijck gaen dancken vvil,
Dat ick suyver en reyn, tot noch toe ben ghebleven,
Haer moet ick eer en lof, van mijn reynicheyt gheven,
Des gae ick naer de kerck, noch met herten verschroemt.
| |
[Folio Ee3v]
| |
Aristoclides.
Al ghevvonnen, my dunct, dat mijn lief hervvaerts coemt,
Hoe lieflijck sal ick haer, met soete vvorden groeten,
O gheluckighen dach, dat ick u mach ontmoeten,
O uytvercoren lief, die int hert spant de croon,
Niemant als ghy alleen, o Stymphalis is schoon,
Niemant en behaecht my, niemant can my vermaken,
Dan uvven rooden mont, en u blosende kaken,
Ia u lieflijck ghesicht, heeft my het hert doorstraelt,
Ick en tvvijffel oock niet, vvaer u ter deech verhaelt,
Mijn jonst en liefde groot, daer ick met bin ontsteken,
Ghy sout haest ghereet zin, om helpen mijn ghebreken,
Mijn sinnen zijn verstroyt, mijn hert blijft noch doorvvont,
Ghy hebbet my ghedaen, ick bid maect my ghesont,
Die uvven dienaer is, ontfangt hem in ghenaden,
Geeft my een lieflijck vvoort, coemt my met troost te staden,
Hoe coent ghy so vvreet zijn, helpt my tervvijl ghy meucht.
Stymphalis.
Aristoclides vvat, tijts heb ick my verheucht,
Meynende dat 'tvervolch, aen my soude op houvven,
Maer sy uvver, schaemt u, ick segt ter goeder trouvven,
Dat ghy my met dees liefd', so dapper quelt en plaecht,
Emmers soect ghy my die, sterven vvil een goe maecht
Te brenghen tot oneer, sy vvat vvilt ghy beginnen,
Ick en soeck doch gheen mans, ick vvil niemant beminnen,
Al vvaert ter eeren oock, ja nu noch nimmermeer,
Ghy zijt een Coninck groot, een Vorst, een machtich Heer,
Schaemt u dat ghy my soect, van mijn eer te berooven,
Om dat ghy groot zijt, sou, ick u daerom ghelooven,
Neen ick gantslijck doch niet, noch u noch gants geen mans.
Aristoclides.
Ontsegt ghy't my dan heel, heb ick aen u gheen cans,
Siet dat u niet en rout, ghy sullet noch bevveenen.
Onmatighen lust.
| |
[Folio Ee4r]
| |
Siet neef hoe dat hy bidt, al vvaer haer hert van steenen,
Hy sout bevveghen noch, maer sy schudt noch het hooft.
Boosen wil.
Crijcht hy haer niet, hy vvort, van zijn sinnen berooft,
Ghy Onmatighen lust, doet hem dul zijn en rasen.
Onmatighen lust.
En dan ghy Boosen vvil, ghy cont het vier so blasen,
Dat hy gheen vverck hoe boos, ter vverelt en ontsiet.
Boosen wil.
Al ghenoech neef svvijcht stil, muyst maer en meout niet,
Laet ons al van veir staen, vvat tijts duycken en svvijghen.
Aristoclides.
O Stymphalis can ick, dan gheen ghenade crijghen,
Ick die u so bemin, die u machtich en rijck
Can maken voor altijt, ghy hebt claer onghelijck,
Versint u vry in tijts, laet den hoochmoet vvat varen,
Laet ons doch als gheliefs, eens vriendelijck vergaren,
By schoone vrouvven is, crijghelheyt een groot quaet,
Alst u berouvven sal, dan salt vvesen te laet,
VVant ghy moet mijn zijn al, sou ick u oock schoffieren.
Stymphalis.
Aristoclides hout, u gherust, met die manieren,
Noch met al dat ghy moecht, en salt gheensins niet zijn,
Ick vveet u niet te vvil, ghy en sult d'eere mijn
Niet crijghen, vvant ick sal, duysentmael liever sterven,
Ter vverelt sou den mensch, veel eer connen spijs derven,
Veel eer sou de claer son, naerlaten haer schoon licht,
Eer vloghen in de lucht, duysent ponden ghevvicht,
Eer sou de vverelt heel, in roy colen staen branden,
Dan ick met mijnen vvil, sou gheraken tot schanden,
Dus laet my in mijn rust, soect elders u gherief.
Aristoclides.
Stymphalis tis my leet, dat ick u heb so lief,
Maer nu 'tso is, vvat vvilt, ghy doen, ghy moet mijn vvesen,
| |
[Folio Ee4v]
| |
Dalderschoonste die leeft, die van elck vvort ghepresen,
Al ginck sy Venus selfs, veir te boven in als,
So vvil ick gheen dan u, dus maect niet veel gheschals,
Die vvoorden die ghy spreect, connen my niet bevveghen,
So vvel als Paris by, Helenam heeft gheleghen,
Sal ick u hebben oock, ten baet gheen sot bedrijf,
Cost oock vvat costen vvilt, al vvaert den hals en 'tlijf,
Al sou ick my daer door, elck tot vyant vervvecken,
Al sou men mijn terstont, met peirden van een trecken,
Al sou men my so cleyn, cappen als het vvit sout,
So moet ghy nu daer aen, tis alleens vviet berout,
Ick en vraech nieuvvers naer, vvie dat oock mach verdrieten.
Stymphalis.
Gheeft my tot morghen tijt, licht sult ghy troost ghenieten.
Aristoclides.
Neen ick, oock niet een uyr, ghy hout met my den spodt.
Stymphalis.
Aristoclides denct, doch datter is een Godt,
Die de vverelt doorsiet, en vvatter in ghebeurt,, oock,
Een die de deucht beloont, en al het quaet naer speurt,, oock,
So ghy een hant aen my, steect, denct ghy vvort ghestraft.
Aristoclides.
Oft ghy sulcx tot my segt, oft datter een hont baft,
Tis my al even veel, coemt met my sonder toeven,
Hier by int naeste huys, oft u naect groot bedroeven,
Met dees poock sal ick u, terstont bringhen ter doot.
Stymphalis.
O hoochste God aensiet, bid ick aen mijnen noot,
O Diana vvilt my, u arm dienstmaecht doch helpen.
Aristoclides.
VVeest so trotz als ghy vvilt, ghy moet mijnen lust stelpen,
Ghy sterft van mijnder hant, oft ghy moet terstont met.
Stymphalis.
O Hemelsch heyr doet doch, mijn suyverheyt ontset,
| |
[Folio Ff1r]
| |
Maer vvat sal ick doch doen, ick sal naer de kerck loopen.
Stymphalis loopt voor, Aristoclides naer.
Aristoclides.
Loopt so ras als ghy vvilt, ghy sullet doch becoopen.
Onmatigen lust ende Boosen wil volgen naer.
Onmatighen lust.
Loopt Duyvel loopt,
Boosen wil.
Sy moet, doch aen den dans int lest.
Neef volghen vvy van veirs, dat dunct my vvel het best,
Tis het sekerste spel, van veirs en niet te by,, vaer.
Aristoclides.
O Stymphalis meynt ghy, nu hier te vvesen vry,, kaer,
Stymphalis hout haer aen Dianas outaer.
Och neen ick heb u nu, al aen een seker boort,
Doet vry vvat ghy oock vvilt, ghy moet voorvvaer nu voort,
Ghy moeter doch nu aen, ten baet roepen oft tieren.
Stymphalis.
Help, help, moort, brant, men vvilt, my inde kerck schoffieren.
Coemt my doch te hulp, o, al ghy gemeynte goet.
Aristoclides.
Ick raed' u dat ghy svvijcht, oft ghy stort hier u bloet.
Stymphalis.
O Diana vvilt my, doch terstont te hulp comen,
Beschut doch hier mijn eer, dat sy niet vvort ghenomen,
Van desen Coninck vvreet, die my aendoet ghevvelt.
De gemeynte coemt met menichte uyt.
Een der ghemeente.
VVat gheroep hoor ick hier, sulcx maect my heel onstelt,
Tis in Dianas kerck, naer dat ick can ghehooren.
Boosen wil.
Steect dees crijghel maecht doot, laetse in haer bloet smooren,
So en can sy voor 'tvolck, over u doen gheen clacht.
Aristoclides steect Stymphalis doot.
Aristoclides.
Hout daer, hout daer, hier toe, hebt ghy u selfs ghebracht,
Ligt daer ghy en sult my, voort volck niet beschaemt maken.
De gemeente coemt in de kerck.
Een ander der ghemeente.
Och vvat gheschreu is hier, segt ons door vvat oorsaken
| |
[Folio Ff1v]
| |
Dees hier ghevvont ligt, vvie is hier af de schult.
Aristoclides.
Ick bid mijn goe ghemeynt, hoort my doch met ghedult,
Ghy vveet al 'tsamen vvel, onses lants stercke vvetten,
So ick die nu volch naer, en vvilt sulcx niet beletten,
Sy heeft naer haer verdienst, sy heeft den rechten loon,
Ick had haer voor my selfs, uyt al de maechden schoon,
vercoren voor mijn lief, al tot trou deucht en eeren,
Al die liefd' die ick haer, bevvees, ginck sy verkeeren,
In ontucht doende my, ontrou en groote schant,
Ick heb haer op het stuck, bevonden, en ter hant
Is sy ontvveken my, en in dees kerck ghevloden,
Ick roep Dianam hier, tot tuych, en al de goden,
Dat ick vvel ghedaen heb, en naer reden en recht
Leyt sy nu hier ghedoot, vveest ghylieden maer slecht
Als goe borghers in als, gherust en vvel te vreden,
Eer ick dit ghedaen heb, so heb ick veel gheleden
En verdraghen, ja veel, hoochmoets, jammers en spijts,
Veel boosheyt en bedroch, veel gheclaps en vervvijts,
Dus vertreck ick van hier, met een vrolijck behaghen,
Ick heb haer recht ghedaen, niemant en heeft te claghen,
Ten had haer niet ghebeurt, had sy ghelaten 'tquaet,
Die goet recht naer recht doet, die volcht vvel goeden raet.
Aristoclides gaet in.
Stymphalis.
Ay my, ay my.
Stymphalis roert haer noch.
Een der ghemeente.
VVats dit, sy dunct my noch te leven,
Haelt doch cruyt en vvijn, dat, vvy haer sulcx noch in geven,
Oft zijt becomen mocht, dit schoon vrouvvelijck beelt.
Daer loopt een om wijn ende cruyt.
Een ander der ghemeente.
Tusschen de doot en haer, niet al te veel en scheelt,
Nochtans dunct sy my te, vvorden stercker en cloecker.
Stymphalis wat tot haer selven comende.
Stymphalis.
O ghy oppersten God, die zijt een ondersoecker
| |
[Folio Ff2r]
| |
Der menschen herten en, vvat sy bedrijven al,
En u Diana claech, ick, tuycht van mijn misval
En onnooselheyt groot, hoe ick hier ben beloghen,
Van desen Coninck valsch, in boosheyt op ghetoghen,
Hy segt dat ick hem heb, belooft eenighe trou,
En dat ick nochtans in, grooter oneeren sou
My nu hebben ontgaen, o vvreet valsch hert vol loosheyt,
Dit doet hy alleen doch, om bedecken zijn boosheyt,
Sonder reden heeft hy, my ombracht en vermoort,
Hy vvas op my vergramt, moordadelijck ghestoort,
Om dat hy zijnen vvil, aen my niet mocht volbringhen,
Met cracht ende ghevvelt, heeft hy my meynen dvvinghen,
Tot dat ick int lest moest, hervvaerts nemen de vlucht,
Ick riep Dianam aen, ick maecte groot gherucht,
Om dat ick sou ontgaen, zijn moordadighe handen,
Hy vvas stracx seer bevreest, en ontsach hem der schanden,
Des heeft hy my vermoort, om beletten de clacht,
Die ick aen u sou' doen, dus lig ick hier versmacht
In mijn onnoosel bloet, dan ick sterf nu goetvvilich,
Van mijn suyverheyt gheef, ick Diana als billich,
De eer, des ick een reyn, maecht vrolijck onbevreest,
Gheef ick in handen Gods, mijnen suyveren Gheest.
Stymphalis stervende gheeft den gheest.
Een der ghemeente.
Och vvat sal dit nu zijn, sy sterft voorvvaer de doot,, bloot,
Haer leden vvorden stijf, vvat coemt haer aen voor noot,, groot,
Och tis met haer ghedaen, haer bloet is heel vercout.
Ander der ghemeente.
Haer spraeck is vvech, haer hert, in haer lijf is benout,
Sy is voorvvaer heel doot, nochtans bloosende jeuchdich.
Een der ghem.
Haer lippen blijven root, haren mont lacht noch vreuchdich,
VVat teecken is doch dit, dit is een vreemt bediet.
Ander der ghem.
Tis een teecken dat haer, groot onrecht is gheschiet,
| |
[Folio Ff2v]
| |
Onnoosel is sy claer, in als, dat is vvarachtich.
Een der ghemeente.
Desen Coninck seer vvreet, mits hy rijck vvas en machtich,
Socht te schenden dees maecht, o boos moordadich stuck.
Ander der ghem.
Haer reyn hert en haer eer, bracht haer tot ongheluck,
Liever had sy haer eer, dan 'tleven van der vverelt.
Een der ghem.
VVat is een maecht die hier, gaet begout en beperelt,
En haer leven misbruyct, tot schandelijck ghevvin.
Ander der ghem.
In aensien is sy schoon, binnen een coppespin,
Dees vvas van herten reyn, en suyver al haer leden,
Des rust sy nu in het, vreuchden-velt al met vreden,
En vvort heerlijck van al, d'ander maechden ghecroont.
Een der ghem.
Maer dees Conincx daet boos, moet hem vvorden gheloont,
Onse Overheyt sal, hem soecken haest te straffen,
Theel lant vvort haest in roer, sy sullen al raet schaffen,
Om dit moordadich stuck, te vvreken met ghevvelt.
Ander der ghem.
Hy vvort noch haest vervolcht, al vvaert oock in het velt,
Maer dees suyver maecht moet, eerst ghedaen zijn ter aerden,
Geciert met cranssen schoon, en veel bloemen van vvaerden,
Alle eer coemt haer toe, ja oock Godlijck bekans.
Een der ghem.
Sy moet boven haer hooft, hebben den Lourier krans,
Die haer overvvinning, en haer eer verstijven,, sal,
En op haer cierlijck graf, men dit Lijckdicht schrijven,, sal.
| |
Lijckdicht op de doot van Stymphalis.
Stymphalis suyver en reyn, haer leven gheendt,, leeft,
Dvvelc schoon maechdelijc greyn, ter doot toe geschent,, heeft
| |
[Folio Ff3r]
| |
Aristoclides vvreet, in haerder liefd' ontsteken,
Onmatigen lust heet, heeft den brant doen doorbreken,
Den Boosen vvil volbracht, in hem dees boose daet,
VVant hy had haer ghedacht, te schenden met voorraet,
Maer sy is in als fier, ghevveken inde kerck,, daer
Makende groot getier, vvant hy vvas veel te sterck,, haer,
Tghemeynte quam terstont, des bracht hy haer ter doot,
Hy sloot so haren mont, die vvel claghens had noot,
Sy leyt nu hier in rust, so jammerlijck ghestorven,
Deerbaer hert heeft met lust, d'eevvige croon vervvorven,
Coemt al ghy maechden eert, dees schoone jonge bruyt,
Den prijs en lof vermeert, singt van haer overluyt,
Volcht haer in eer en deucht, blijft reyn in alle vvijcken,
So sult ghy oock met vreucht, den prijs van eeren strijcken.
Dit sal men stellen nu, op haer maechdelijck graf,
Gaen vvy dan sorghen voor, de behoorlijcke straf,
Dit moordadelijck stuck, moet elck gheopenbaert,, zijn,
Al is hy een groot Heer, hy en mach niet ghespaert,, zijn.
|
|